Schengen Vize Başvurularının Ret Oranı Yükselişte

Türkiye’de uzun bir süredir Schengen vize başvurularından alınan ret olanları gündemin üst sıralarında yer alıyor. Vize başvuru sürelerinin yoğunluk sebep gösterilerek birkaç aya varan sürelerde sonuçlanabilmesi, ücretler ve alınan yüksek ret oranları Türkiye pasaportunun değerine dair önemli tartışma konularından. Geçtiğimiz yıl boyu tartışılmaya devam eden konu, son olarak 2023 istatistiklerine göre Türkiye’den yapılan Schengen vizesi başvurularında %50 üzerinde ret alındığı iddialarıyla gündeme geldi.

Schengen vizesine dair istatistikler, Avrupa Komisyonu tarafından her yıl kamuoyu ile paylaşılıyor. 2023 istatistikleri henüz yayımlanmış değil, bu sebeple vize konusundaki güncel şikayetlere dair net bir çıkarım yapılamıyor. Yine de istatistikler, Türkiye’den Schengen vizesi alabilmenin 2017’den bu yana zorlaştığını gösteriyor.

Schengen bölgesi Almanya, Avusturya, Belçika, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan, İsviçre, İzlanda, Norveç ve Lichtenstein’dan oluşuyor. Bu ülkelerin sınırları dahilinde anapara, insanlar, mal ve hizmetlerin serbest ve kısıtlamasız dolaşımı için vize serbestliği anlamına gelen Avrupa’nın bu bölgesinin kuruluşu, Schengen Anlaşması’na dayanıyor.

Schengen bölgesine, Schengen vizesi ile girilebiliyor ve bu vize sayesinde bölgede olan dünya ülkelerinin tüm vatandaşları, ülke sınırları arasında kontrol olmadan geçiş yapabiliyor. 

Türkiye’nin aldığı ret oranlarının yükselişte olması, bir süredir bürokrasinin de gündeminde. Konuya dair 2022 sonlarında Schengen ülkeleri Dışişleri Bakanlığı’na davet edilmiş, sorunun çözümü için harekete geçildiği belirtilmişti. AB sözcüsü Anitta Hepper ise, Türkiye’deki AB ülkeleri konsolosluklarının dünyada en yüksek vize başvurusu alan konsolosluklar arasında ilk 3’te yer aldığını, ret oranlarındaki yükselişin Türkiye’ye özgü değil, dünyada gözlemlenen bir eğilim olduğunu duyurmuştu.

İstatistikler Hepper’ın ifadelerinin bir kısmını doğruluyor. 2017’de tüm dünyada Schengen vize başvurularında alınan ret oranı ortalaması %8,2 iken 2022 verilerinde bu oran %17,9’a ulaşmış durumda.

Türkiye, son üç yıldır en çok Schengen vizesi başvurusu yapan ülkeler arasında ilk beşte yer almış. En çok vize başvurusunda bulunan ilk beş ülkenin ve tüm ülkelerde Schengen ret oranı ortalamasının birlikte görünümü şöyle:

2022 istatistiklerine göre, Türkiye’den yapılan Schengen başvurularında alınan ret oranı, son 5 yılda 2 katına ulaşırken bir yandan yapılan başvurular da son 5 yıl içinde önemli ölçüde artmış. 2017’de Türkiye’den yapılan Schengen vizesi başvurularından %6,5’i reddedilirken, en güncel veri olan 2022’de bu oran %15,7’ye yükselmiş.

Son üç yıldır en çok Schengen vizesi başvurusunda bulunan ilk 5 ülke arasında yer alan Türkiye’nin ret oranının, uzun bir süredir en sık başvuru yapan ülke olan ve güncel olarak ambargo uygulanan Rusya’nın aldığı ret oranından fazla olması dikkat çekiyor.

Bahsedilen beş yıl içinde Türkiye’den vize başvurularının ret oranının Schengen ülkelerinin tümünde yükseldiği görülüyor. Ret oranının en çok yükseldiği ülke %4,7’den %52’ye tırmanan bir oranla Estonya olurken, İtalya %3,9’dan %7,6’ya ulaşan ret oranıyla rakamların en az değiştiği ülke olmuş.

Konsolosluk ve elçiliklerin verilerinin de derlendiği istatistiklerde dikkat çekici bir sonuç daha mevcut. Göstergeler Ankara’dan yapılan başvuruların ret alma oranlarının İstanbul ve İzmir’den yapılan başvurulara kıyasla daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Londra merkezli bir yatırım ve vatandaşlık danışmanlığı şirketi olan Henley & Partners tarafından 17 yıllık bir veriden beslenerek yayımlanan Henley Pasaport Endeksi, hangi ülke pasaportunun ne kadar güçlü olduğuna dair bir referans noktası oluşturuyor. 

Bir ülke pasaportunun tabi olduğu vize prosedürleri baz alınarak oluşturulan endeks, bir vatandaşın ne kadar çok seyahat noktasına vizesiz ya da kolay vize prosedürleri ile seyahat edebildiğine odaklanıyor. 

Endeksin 2022 yıl sonu raporuna göre, dünyadaki en güçlü pasaport 193 vize serbestisi puanıyla Japonya pasaportu olurken, en zayıf pasaport da 27 puanla Afganistan pasaportu. Türkiye ise bu endekste 110 puan ile 199 ülke arasında 54. sırada yer alıyor. Türkiye’nin endeksteki yerinin ele alınan son 5 yılda pek fazla değişmediği, 50. ve 55. sıralar arasında konumlandığı gözlemleniyor.