Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan Vatandaşlarının Türkiye’de Özel İzin Almadan Serbestçe Çalışabileceği İddiası Doğru mu?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 9 Ekim 2025 tarihinde imzalanan yönetmelik değişikliğiyle, 1982 tarihli Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine İlişkin Yönetmelik güncellendi. 1982'den beri yürürlükte olan bu yönetmelik, Türk soylu yabancıların Türkiye'de çalışabilmesini sağlayan bir izin sistemi. Eski yönetmeliğe göre bu kişiler Türk vatandaşlarına ayrılmış mesleklerde çalışabilmek için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni almak zorundaydı. İzin süreci, İçişleri ve Dışişleri bakanlıklarının görüşleri alınarak yürütülüyordu. 

Sosyal medyada yayılan bir paylaşımda, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan vatandaşlarının artık özel izin almadan Türkiye’de serbestçe çalışabileceği ve ticari faaliyet yapabileceği öne sürülmüş. Değişiklik incelendiğinde bu durumun bazı koşullara bağlı olduğu görülüyor.

Öncelikle Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan ülkeleri özelinde bir karar alınmadığını belirtmek gerek. Kararnamedeki değişiklikte “Türk soylu toplulukların” kimler olduğunun Cumhurbaşkanı kararıyla belirleneceği ifade ediliyor. Yani yeni düzenlemeyle artık kimlerin “Türk soylu” sayılacağına bakanlıklar değil Cumhurbaşkanlığı karar verecek. Bu ifade, iddiada adı geçen ülkelerin de bu kapsama alınabileceği anlamına gelse de, direkt olarak tanınmış bir hak bulunmuyor.

Önceki yönetmelikte Türk soylu yabancıların çalışma izni alabilmesi için belirli bir sınır bulunmuyordu. Özel kanunlarda aranan nitelikleri taşıması ve yükümlülükleri yerine getirmesi, izne başvurması için yeterliydi. Fakat yeni düzenlemeyle birlikte izin alabilmek için farklı koşullar eklendi.

Yönetmeliğin değiştirilen üçüncü maddesinde, Türk soylu yabancıların çalışma izni alabilmesi için 10 maddelik bir şart listesi sunuldu ve bu şartların birlikte gerçekleşmesinin zorunlu olduğu belirtiliyor. Maddeler ise şu şekilde  özetlenebilir;

1-Türkiye’de ikamet izni almış olmaları,2-Mesleğe uygun yeterlilik belgelerini sunmaları,3-Diploma veya belge denkliği yaptırmaları,4-Mesleği yapmasında güvenlik açısından sakınca bulunmaması,5-Türkiye’de nüfus kaydı oluşturmuş olmaları,6-Gerekliyse ilgili meslek kuruluşuna üye olmaları,7-Ustalık/kalfalık belgelerinin denkliğinin kabul edilmesi,8- Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen Türk soylu topluluktan  olmaları,9-Kendi ülkesinde mesleğini icra edememe gibi özel duruma sahip olmaları,10- Ülkesinin çoğunluğundan farklı etnik veya kültürel kimliğe sahip olmaları gerekli.

Dolayısıyla yapılan değişiklik, adı geçen ülkelerin vatandaşlarına doğrudan izinsiz çalışma hakkı vermiyor, yalnızca kendi ülkesinde mesleğini yapmakta zorluk yaşayan Türk soylu kişilerin, Türkiye’de bu faaliyetleri daha kolay sürdürebilmesinin yolunu açıyor. Fakat getirilen koşullar ile bu haktan yararlanabilecek kişilerin kapsamı sınırlandırılmış oldu.