Salgın Öncesinde Türkiye’de ve Dünyada Turizm

Toplumda turizm bilincini geliştirmek, iç turizmi canlandırmak, turizm ve kültür değerlerini tanıtmak gibi amaçlar doğrultusunda 1976’dan bu yana her yıl nisan ayının üçüncü haftası, Turizm Haftası olarak kutlanıyor.

Bacasız sanayi olarak da tanımlanan turizm, hem bölgesel hem de ulusal kalkınmada önemli bir rol oynuyor. Örneğin turizm gelirleri sayesinde gerçekleşen döviz girdisi ile turizmin ülke ekonomilerine doğrudan katkıda bulunduğu söylenebilir. Bu doğrultuda son aylarda tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınına kadar turizm, birçok ülkenin önemli bir gelir kaynağı idi. Peki, salgından önce 2019 yılında Türkiye’nin bacasız sanayisinde durum nasıldı?

TÜİK’in Turizm İstatistikleri kapsamında Türkiye’ye gelen ziyaretçilerin sayısı her sene yayınlanıyor. Ziyaretçi sayısına dair kesin bilgilere ulaşılmasında “çıkış yapan yabancı ziyaretçiler” referans alınıyor. Son beş yılın verilerine baktığımızda, çıkış yapan yabancı sayısında 2016 yılında ciddi bir düşüş yaşandığını ancak sonraki yıllarda bu sayının düzenli olarak arttığını görmekteyiz. Bu doğrultuda 2019 yılında çıkış yapan yabancı sayısı, bir önceki yıla göre %11,5 artarak 44,7 milyon kişiye ulaştı.

Turizm istatistikleri içinde turizm gelirleri de sektöre dair önemli bir gösterge. Bu bağlamda ziyaretçilerin seyahatleri süresince yaptıkları harcamalar sonucunda elde edilen turizm gelirlerine bakarak turizmin ekonomideki yerine ilişkin değerlendirme yapmak mümkün oluyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın TÜİK verilerini kullanarak oluşturduğu Turizm İstatistikleri Genel Değerlendirme Raporu’na göre turizm geliri, 2019’da bir önceki yıla göre %16,9 artarak 34,5 milyar dolara ulaştı. Bakanlığın açıkladığı üzere söz konusu turizm gelirinin %83,2’sinin kaynağı yabancı ziyaretçiler.

Tabloda da görülebileceği üzere, 2019 yılında yabancı ziyaretçilerin kişi başı ortalama harcaması, 642 dolara yükselirken geçtiğimiz yıl bir yabancı ziyaretçi, ortalama 8,8 gün kadar Türkiye’de kaldı. Yurt dışında ikamet eden vatandaşların kişi başı ortalama harcaması ise 2019’da 796 dolar oldu.

Öte yandan ödemeler dengesi içerisinde turizmin payı, ülkelerin yıllık ekonomik seyrini belirleyebilecek nitelikte olabiliyor. Örneğin turizm gelirleri, özellikle döviz sıkıntısı çeken ve cari açık veren ülkeler için önemli bir döviz kaynağı. Bu nedenle turizmin ulusal ekonomiler üzerinde hatırı sayılır bir etkisi mevcut. Bu etkiyi anlayabilmek için ise turizm gelirlerinin gayri safi yurt içi hasıladaki oranına bakmamız gerekiyor.

Türkiye’de elde edilen yıllık turizm gelirlerinin o yılın GSYH’si içindeki oranına baktığımızda, 2016 yılında ciddi bir düşüş yaşandığını ancak 2017 yılı itibarıyla söz konusu oranın yeniden artmaya başladığını görüyoruz. 2019 yılında ise turizm gelirlerinin GSYH içindeki oranı, son yedi yılın en yüksek seviyesinde gerçekleşerek %4,6’ya yükseldi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yayınladığı verilere göre 2019 yılında Türkiye’ye en çok ziyaretçi gönderen ülkeler sırasıyla Rusya, Almanya, Bulgaristan, İngiltere ve İran oldu. Geçtiğimiz yıl ile kıyasladığımızda ilk dört ülkenin değişmediğini ancak sıralamada beşinci olan Gürcistan’ın yerini 2019 yılında İran’a bıraktığını görüyoruz.

2019 yılında Türkiye’den yurt dışına giden vatandaşların en çok tercih ettiği ülkeler sırasıyla Bulgaristan, Gürcistan, Yunanistan, İran ve Almanya oldu. Yine geçtiğimiz yıl ile kıyaslayacak olursak kendi aralarında sıralamaları değişse de söz konusu ilk beş ülkenin değişmediğini görüyoruz.

Dünya Turizm Örgütü Ocak 2020 Barometresi verilerine göre 2018 yılında en çok turist çeken ülkeler Fransa, İspanya ve ABD oldu. Sıralamada Türkiye ise 45,8 milyon turist sayısıyla 2018’de en çok ziyaret edilen 6. ülke konumunda. 2017 yılında Türkiye, 8. sıradaydı.

Dünya Turizm Örgütü verilerine göre 2018 yılında en yüksek turizm gelirini elde eden ülke, 214,5 milyar dolar ile ABD oldu. Sıralamada ABD’yi 81,5 milyar dolar ile İspanya ve 65,5 milyar dolar ile Fransa izliyor. Türkiye ise 25,2 milyar dolarlık turizm geliri ile 15. sırada bulunuyor. Bununla birlikte 2017 yılında Türkiye, 22,1 milyar dolar ile 14. sırada geliyordu.

Son olarak dünyada en çok ziyaret edilen şehirlerin açıklandığı MasterCard Global Destination Endeksi’ni incelediğimizde, 2019 yılında Türkiye’den iki şehrin ilk 10’da yer aldığını görmekteyiz. Bu endekste söz konusu temel ölçek, ziyaretçilerin seyahat ettikleri yerde en az bir gece konaklamış olmaları.

Endekse göre 2019 yılında İstanbul, uluslararası turist sayısı bakımından bir sıra daha öne gelerek 8. sırada yer aldı. Geçtiğimiz yıl ilk 10’da bulunmayan Antalya ise 2019 yılında dünyada en çok ziyaret edilen 10. ülke oldu. Endekse göre 2019 yılında en çok ziyaret edilen şehirler ise sırasıyla Bangkok, Paris ve Londra.