Video Almanya’da Bir Kadının İki Genç Kıza Başörtüsüz Oldukları İçin Tepkisini mi Gösteriyor?

Göçmenler hakkında dolaşıma sokulan tartışmaya açık içerikler, yüksek etkileşim potansiyeli ile içerik üreticisinin takipçi ve beğeni sayısını artırmasını sağlıyor. Kaynağı veya bağlamı araştırılmadan paylaşılan video ve görseller ise paylaşılan içeriğe ulaşan kullanıcıları yanlış yönlendirebiliyor. Sosyal medya kullanıcılarının genellikle duygularına hitap eden bu paylaşımlar geniş kitlelere ulaşarak dezenformasyona neden oluyor.

27 Ekim’de X platformunda dolaşıma sokulan bir video da söz konusu içeriklerden biri. Bir otobüste görüntülenen videonun ön planındaki iki genç kız, arka planda oturan başörtülü kadınla tartıştığı izleniyor. Arapça dilinde olduğu anlaşılan tartışmanın konusu ise iddiaya göre Almanya’da başörtülü bir kadının iki genç kıza başörtüsüz olduğu gerekçesiyle tepki göstermesi sonrasında yaşanan tartışma ve genç kızların “Burası Almanya. İnsanlar istedikleri gibi giyinir, öpüşür, içer ve yaşar. Beğenmiyorsan başka yere git.” cevabını vermesi. 

Paylaşımın altındaki yorumlarda, X platformunun yapay zeka asistanı Grok’a video dilinin çevirisi sorulduğunda, Grok’un iddia argümanını destekleyen metin çevirisinin yer aldığı görülüyor. 

Videodan alınan ekran kesitleri arama motorlarının tersine görsel aracı ile tarandığında, @lota_bthoth uzantılı kullanıcının Youtube’da paylaştığı  “#بث_مباشر بداية ونهاية الشجار #نارو مع امرأة في الباص#عركة” başlıklı videoya ulaşılıyor. 4:47 dakika uzunluğundaki videonun, X’te dolaşıma sokulan videonun daha uzun versiyonu olduğu anlaşılıyor.

Youtube’un açıklama bölümünün altında yer alan “Transkripti göster” aracı ile videodaki konuşmalar Arapça dilinde metin halinde elde edilebilir. Söz konusu metin Google Çeviri yardımıyla Türkçe diline çevrildiğinde, başörtülü kadının tepki göstermesinin nedeninin genç kızların başörtüsüz olması değil, canlı yayın esnasında kadının kayda alınması kaynaklı olduğu ortaya çıkıyor. 

İddia videosu Google’ın yapay zeka danışmanı Gemini aracı ile metne döküldüğünde, konuşulan dilin Arapça’nın Irak lehçesi olduğu anlaşılıyor. Türkçe diline çevirisi yapıldığında da Google Çeviri aracıyla örtüşen sonuçlara ulaşılıyor. Tartışmanın başlangıcının başörtülü kadının genç kızları “Otobüste böyle çekim yapmanız doğru değil” diyerek uyarması ve genç kızlardan birinin “Biz çekim yapmıyoruz, canlı yayın yapıyoruz” diyerek cevap vermesi olduğu anlaşılıyor. 

Videoda geçen konuşmaların çevirisi Arapça, İngilizce ve Türkçe dillerini bilen Iraklı kişilere sorulduğunda da Google Çeviri ve Gemini aracının çevirileriyle örtüşen yanıtlar alındı.

Konuşma şu şekilde özetlenebilir: Başörtülü kadın, kendisini kaydettikleri için genç kızlara tepki gösteriyor ve bunu evde yapmalarını söylüyor. Genç kızlar "özgür" olduklarını söylüyor ve kaydedilmek istemiyorsa otobüste yer değiştirmesini söylüyor. Tartışma sırasında üçü de yerlerinden kalkmayı reddediyor. Kayıt sırasında bir noktada başörtülü kadın genç kızlara "Kendi iyiliğinize biraz saygı gösterin." diyor. Daha sonra, görüntünün solundaki genç kız artık kadını dinlemek istemediğini bağırarak "Burası Almanya." ifadesini ekliyor. Ayrıca diğer kadına kuralları kendisinin belirleyemeyeceğini söylüyor. Paylaşımda iddia edilen başörtüsü tartışması ise konuşmaların hiçbir bölümünde yer almıyor. 

Video hakkında araştırmaya devam edildiğinde, canlı yayın açan genç kızlardan ekranın sol tarafında yer alan kişinin Irak asıllı “Naro” adlı içerik üreticisi olduğu anlaşılıyor. ‘Naro’nun çeşitli platformlarda sosyal medya hesapları bulunurken, Instagram hesabında konumu Birleşik Arap Emirlikleri olarak belirtilmiş. Dolayısıyla görüntülerde ön planda yer alan kişilerin Almanya’da yaşamadığı da anlaşılıyor.

Almanya’da kamuya açık alanlarda çekim yapmaya yönelik bir kısıtlama olmamakla birlikte bir kişinin görüntüsü net biçimde tanınıyorsa ve bu görüntü sosyal medya ya da internet üzerinden yayımlanacaksa, o kişinin rızasının alınması gerekir. Örneğin, kapalı mekânlarda ya da özel hayatın gizliliği kapsamında olan kişilerle yapılan izinsiz çekimlerde Alman Ceza Kanunu uyarınca suç hükümleri devreye girebilir. 

Ayrıca, Bundesdatenschutzgesetz (BDSG) ve AB’nin genel veri koruma düzenlemeleri (GDPR) çerçevesinde, kişisel veriler niteliği taşıyan görüntülerin işlenmesi ve yayımı için gösterilen amaç, süre ve tanınabilirlik gibi kriterlere dikkat edilmelidir. Dolayısıyla, video çekimi veya canlı yayın serbesttir fakat kullanım ve paylaşım sürecinde gizlilik, rıza ve tanınabilirlik unsurları bulunuyor.

Önceki aylarda uluslararası hesaplar tarafından da dolaşıma giren benzer iddialar AFP Factual tarafından da analiz edilmiş.