Küresel Isınmanın Sorumluları: Karbon Emisyonunda Öne Çıkan Beş Ülke

Çevre & İklim

İlk yayın :

30 Kasım 2023

Yazar:

İklim değişikliği, yakın gelecekte dünyayı büyük ölçekte etkileyecek önemli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Sera gazlarının salınımıyla tetiklenen bu değişim dünyanın ısınması, buzulların erimesi, deniz seviyesinin yükselmesi, şiddetli hava olayları yaşanması gibi pek çok olumsuz gelişmeyi beraberinde getiriyor. Atmosfere salınan en yaygın sera gazı olan karbondioksit, karbon emisyonlarının büyük bir kısmını oluşturuyor. Fosil yakıtların yanması, endüstriyel faaliyetler, orman tahribatı ve tarım uygulamaları atmosfere karbon bileşenleri salıyor, bu da karbon emisyonlarını oluşturuyor. Özellikle karbondioksit (CO2) metan (CH4) ve azot oksitleri (NOx) gibi sera gazları atmosferde birikerek küresel ısınma ve iklim değişikliğine sebep oluyor.

Salınan bu gazlar sadece atmosferde dolaşan maddeler değil, aynı zamanda küresel anlamda iş birliği gerektiren bir sorunun simgesi haline gelmiş durumda. En çok karbon salınımı yapan beş ülke, dünyadaki karbon salınımının yaklaşık %60’ını oluşturuyor. Küresel ısınmanın en büyük sorumluları bu beş ülkenin karbon emisyonlarını, nüfus verileri* ve birincil enerji tüketimi** bağlamında mercek altına alalım.

*En güncel karbon salınımı verisi 2020 yılına ait olduğu için nüfus ve birincil enerji tüketimi verilerinde de 2020 verileri kullanılmıştır.**Birincil enerji, dönüştürülmeden önce kullanılan kömür, petrol doğal gaz gibi kaynaklardır. Bu birincil enerjilerin dönüştürülmesi sonucunda karbon emisyonları ortaya çıkar. Nüfusun fazlalığı birincil enerji tüketimini artıran bir faktördür. Ülkeler, nüfusun ihtiyaçlarını karşılayabilmek için daha fazla enerji tüketirler.

1

Çin

Çin dünya genelinde en yüksek karbon emisyonuna sahip ülke. Çin 2020 verilerine göre birinci, 2022 verilerine göre ise ikinci en yüksek nüfusa sahip ülke konumunda yer alıyor. Hızlı endüstrileşme, kalabalık nüfus ve yüksek enerji talebi Çin’i fosil yakıtlara dayalı enerji üretimine yönlendiriyor. Çin enerji sektöründe fosil yakıtları savunmaya devam etse de uluslararası anlaşmalarda yenilenebilir enerji kapasitesini artırmanın taahhüdünü vermiş durumda. Çin birincil enerji tüketiminde 41.5 TWh ile dünyada birinci sırada.

2020 Nüfus: 1,411,100,000Birincil enerji tüketimi: 41,514 TWhToplam Karbon Emisyonu: 10.944,69 MtCO2e

2

Amerika Birleşik Devletleri

Karbon emisyonunda ikinci sırada yer alan Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en kalabalık üçüncü ülkesi. Endüstriyel açıdan gelişmiş bir ülke olan ABD enerji talebinin büyük bir kısmını fosil yakıtlardan karşıladığı için yüksek bir karbon emisyonuna sahip. Yenilenebilir enerji üretimi ve tüketimi için çalışmalar yapılıyor olsa da ülkenin ana enerji kaynağını hala petrol ve doğalgaz oluşturuyor. ABD birincil enerji tüketiminde 24,6 TWh ile dünyada ikinci sırada.

2020 Nüfus: 331,511,512Birincil enerji tüketimi: 24,603 TWhToplam Karbon Emisyonu: 4320.53 MtCO2e

3

Hindistan

Hindistan hızlı nüfus artışı, endüstrileşme süreci ve beraberinde getirdiği enerji talebindeki yükseliş nedeniyle listenin üçüncü sırasında yer alıyor. 2020 yılında dünyanın en kalabalık ikinci ülkesi olan Hindistan 2022 verilerine göre dünyanın birinci en kalabalık ülkesi unvanını Çin’den devralıyor. Yenilenebilir enerji kapasitesini genişletmeye çalışan kalabalık nüfuslu Hindistan için kömür önemli bir enerji kaynağı olmaya devam ediyor. Hindistan birincil enerji tüketiminde 8,8 TWh ile dünyada birinci sırada.

2020 Nüfus: 1,396,387,127Birincil enerji tüketimi: 8,821 TWhToplam Karbon Emisyonu: 2200.84 MtCO2e

4

Rusya

Rusya gelişmiş enerji sektörü ve sanayi faaliyetleri nedeniyle dördüncü sırada. Ülkedeki yaygın petrol doğalgaz ve kömür kullanımı enerji sektörünün büyük bir kısmını oluşturuyor. Sanayi faaliyetleri, metal üretimi madencilik ve kimya gibi sektörler karbon emisyonunu artırıyor. Rusya ABD ve Suudi Arabistan’dan sonra dünyanın üçüncü büyük petrol üreticisi ve ABD’den sonra ikinci büyük doğalgaz üreticisi konumunda. 2020 verilerine göre Rusya dünyanın en kalabalık 9. ülkesi. Rusya birincil enerji tüketiminde 8,07 TWh ile dünyada dördüncü sırada.

2020 Nüfus: 144,073,139Birincil enerji tüketimi: 8,075 TWh Toplam Karbon Emisyonu: 1618.27 MtCO2e

5

Japonya

Japonya endüstriyel gelişmişliği sebebiyle listede beşinci sırada yer alıyor. Sanayi sektörü, otomotiv, elektronik ve çelik üretimi gibi alanlarda faaliyet gösteren ülke bu sebeple yüksek karbon emisyonuna sahip. 2011 Fukushima nükleer felaketi sonrası nükleer enerjiye güvenin azalması ile nükleer santralleri hizmet dışı bırakan Japonya, fosil yakıtları daha fazla kullanmaya başlamış. 2020 verilerine göre 126.2 milyon olan nüfus, 2022 verilerine göre 125.1 milyona düşmüş. Japonya birincil enerji tüketiminde 4.7 TWh ile dünyada beşinci sırada.

2020 Nüfus: 126,261,000Birincil enerji tüketimi: 4,763 TWhToplam Karbon Emisyonu: 1014.06 MtCO2e

En yüksek karbon emisyonuna sahip beş ülkenin bazı ortak özelliklere sahip olduğunu söylemek mümkün. Endüstriyel açıdan gelişmiş ya da hızla gelişmekte olan bu beş ülkenin birincil enerji tüketiminde de dünyada ilk beşte yer aldığı görülüyor. Bununla birlikte 2020 nüfus verilerine bakıldığında beş ülkenin üçü yani Hindistan Çin ve ABD dünyanın en kalabalık ilk üç ülkesi konumunda, Rusya 9, Japonya ise 10. sırada yer alıyor.