Prag’da Dilencilerin Devletten İzin Aldığı İddiası Doğru mu?

İddiayı araştırmak için öncelikle Türkçe olarak ‘Prag dilencilik özel izin’ kelimelerini arama motorunda sorgulamak gerekiyor. Sorgu sonrasında iddianın bir süredir sosyal medyada yer aldığına dair bulgulara ulaşılabiliyor. 

Daha sağlam bulgulara ulaşabilmek için Çekçe ‘Dilenci Prag’ anlamına gelen ‘Žebrání Praha’ sözcükleri arama motorlarında sorgulandığında ise konuyla alakalı bir kaynağa götürebilecek bir habere ulaşılabiliyor. Haberde Prag metrosundaki dilenci çetelerinden bahsedilirken, Prag'da dilencilikle ilgili yerel kamu düzenini sağlamaya yönelik tedbirlerin 2000 yılında Prag Belediyesi tarafından Obecně závazná vyhláška č. 14/2000 Sb. hl. m. Prahy isimli kararname ile yasaklandığı ifade ediliyor.

27 Nisan 2000’de yürürlüğe girdiği belirtilen kararnameye göre metrolarda, toplu taşıma alanlarında toplu taşıma alanlarında, yönetmelikte ilan edilen 33 farklı köprü, yol, kavşak ve meydanda, havalimanlarında, okul bölgelerinde, büyükelçilik bölgelerinde dilenmenin yasak olduğu ifade ediliyor. Yönetmelikteki 33 bölge, Prag’ın tarihî ve turistik merkezi içinde kalan, yoğun yaya trafiğine sahip tarihi meydanlar, ana caddeler ve kültürel simge noktalarını ifade ediyor. Yönetmelikte bir izinden ya da belirli bir pozisyon zorunluluğundan bahsedilmiyor.

Arama motorlarında konu ile ilgili biraz daha araştırma yapıldığında Prag Belediyesi’nin 2024 senesinde hayvanlarla birlikte dilenmenin yasaklanması için yasa tasarısı yayınlandığı bilgisine de ulaşılabiliyor. Çekya’da belediyelerin genel kamu düzenini oluşturmak için kararname çıkarma yetkisi bulunuyor. Bu madde sayesinde dilencilik tamamen Çekya’da yasak olmasa bile Prag’ın belirli yerlerinde bu nedenle yasaklanabiliyor. Aynı zamanda Prag Belediyesi’nin paylaştığı İçişleri Bakanlığı raporuna göre hayvanlarla dilenciliğin tamamen yasaklanması mümkün değil. Çekya İçişleri Bakanlığı, ‘Hayvanlarla dilenciliğin tamamen yasaklanması, dilenciliği temel bir insan hakkı olarak gören Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin içtihatlarıyla çelişebilir.’ ifadesiyle söz konusu tasarının değiştirilmesini talep etti.

Prag’ın birçok yerinde dilencilik yasak olsa bile yasaklar iyi işlemiyor. Çekçe haberlerde kentin pek çok yerinde dilenci çetelerin bulunduğuna dair haberle ulaşılabiliyor. 2008 yılında TV Nova’ya konuşan Prag Belediye Polisi Müdür Yardımcısı Ludvík Kleman, "Dilencilik yasadışı değil, ancak merkezlerinde dilenci olmasını istemeyen şehirler, kanunu yönetmeliklerle değiştiriyor. Bir polis memuru bir dilenciyi yakalarsa, genellikle onu kovalar. Durum tekrarlanırsa, dilenciye para cezası verir," ifadelerini kullandı.

2003 yılında yayınlanan ve Prag’daki 65 dilenci üzerinde yapılan araştırmaya göre Prag'daki dilencilerin yaklaşık dörtte biri aktif olarak dileniyor. Yani, sokakta insanlara sesleniyorlar veya bir tür faaliyet yürütüyorlar. Dilencilerin dörtte üçü pasif olarak dileniyor, sadaka bekliyor. Bunların yaklaşık %38'i ayakta duruyor %60'ı oturuyor ve sadece %1,5'i kaldırımlarda yatıyor. Tüm dilencilerin %50,77'si önlerinde para kabı tutuyor, %44,62'si elini uzatıyor. Tüm dilencilerin %1,54'ü aktif olarak sözlü olarak para istiyor ve %3,08'i yazılı bir istekte bulunuyor. 

Özetle, Prag’da dilencilerin devletten dilenme izni alabilmek için her gün birkaç saat tuhaf bir pozisyonda beklemeleri gerektiği iddiası yanlış.