YÖK 2021 Üniversite İzleme ve Değerlendirme Raporu Yayımlandı!

Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Türkiye’deki 193 üniversitenin 2019-2020 öğretim yılı verilerini kullanarak üniversitelerin genel bir değerlendirmesinin yapıldığı bir rapor yayınladı. YÖK, sonraki dönemlerde her yıl bir önceki yıla ait verileri kapsayan bu tarz raporlar yayınlamayı planlıyor. Raporda 4 ana gösterge yer alıyor. Bu 4 ana gösterge:

• Eğitim ve Öğretim• Araştırma-Geliştirme, Proje ve Yayın• Uluslararasılaşma• Topluma Hizmet ve Sosyal Sorumluluk.

2019-2020 yılında 5’i vakıf meslek yüksekokulu, 194’ü üniversite olmak üzere toplam 199 yükseköğretim kurumu aktif olarak faaliyet gösteriyordu. YÖK Bilgi Yönetim Sistemi verilerine göre Türkiye’de 207 yükseköğretim kurumu faaliyet gösteriyor. 2020-2021 döneminde bunların üçünde eğitim-öğretim faaliyetine başlanmamasıyla toplam 204 yükseköğretim kurumu aktif olarak faaliyet yürüttü.

Rapora göre, 2019-2020 eğitim ve öğretim yılında 3 milyon 740 bin 332 örgün öğretim öğrencisi öğrenim gördü. Bunların 3 milyon 124 bin 705’i devlet üniversitelerinde, 615 bin 627’si ise vakıf üniversiteleri ve vakıf yüksek meslek okullarında eğitim aldı. Bu dönemde devlet kurumlarında eğitim alanların oranı %83, vakıflarda eğitim alanların oranı ise %17 oldu.

YÖKSİS’in yayınladığı rapora göre 2020 yılında istihdam edilen toplam öğretim elemanı sayısı 174 bin 494 olmuş. Üniversitelerde 2020’de en fazla istihdam edilen öğretim elemanı grubu araştırma görevlileri, en az istihdam edilenler ise doçent unvanlı öğretim elemanlarıymış.  Bunun yanı sıra 2020 yılında Türkiye’de 28 bin 514 profesör görev yaparken bunların 4 bin 554’ü vakıf, 23 bin 960’ ise devlet üniversitelerinde görev yapıyor.

2020 yılı YKS sonuçlarına göre bölüm veya programlara yeni kayıt olan toplam öğrenci sayısının bölüm veya programların toplam kontenjanına oranına bakıldığında üniversitelerin genel doluluk oranının %89,76 olduğu görülüyor. Devlet üniversitelerinin doluluk oranı %93,13, vakıf üniversitelerinin doluluk oranı ise %83,42. Doluluk oranı %100 olan 15 üniversite mevcutken, %50’nin altında doluluk oranına sahip tek bir üniversite mevcut. Doluluk oranı en düşük olan üniversitelerin tamamı vakıf üniversitelerinden oluşuyor. Bu üniversiteler, doluluk oranları ile birlikte şöyle: Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi (%34,48), Türk Hava Kurumu Üniversitesi (%50,78), İstanbul Okan Üniversitesi (%53,99), Antalya Akev Üniversitesi (%57), İstanbul Esenyurt Üniversitesi (%53,35)

THE (Times Higher Education), QS ve ARWU dünya sıralamalarına göre Türkiye’den ilk 1000’de 20, ilk 500’de ise 4 üniversite yer almış. Her iç sıralamada ilk 1000’de yer alan 5’i devlet, 3’ü vakıf toplam 8 üniversite mevcut. Raporda yer alan sıralamalar 2020-2021 yıllarına ait olduğundan 2022’ye ait sıralamaları da ekledik.

Sıralamalar incelendiğinde, 2020’de Türkiye’den en yüksek sıralamaya sahip okulların 2021 ve 2022’de her sıralamada gerilediği dikkat çekiyor. Örneğin 2018’de THE sıralamasında sıralaması 301-350 olan Koç Üniversitesi, 2020’de 501-600 sıralamasına gerilemiş, 2022’de de bu sıralamasını koruyor. Benzer büyüklükte bir gerilemeyi Boğaziçi Üniversitesi de 2018’de 401-500 olan sıralamasından 2020’de 601-800 düşmesi ve 2022’de 801-1000 bandına gerilemesiyle yaşamış.

2020 yılında 154 üniversite tarafından düzenlenen uluslararası sempozyum, sanatsal sergi veya kongre sayısı toplamda 2.084 olmuş. Toplam 159 üniversite bu etkinlikleri düzenlerken, herhangi bir bilimsel veya sanatsal etkinlik düzenlemeyen üniversite sayısı ise 34. Bunun yanı sıra, uluslararası etkinlik sayısı ortalaması devlet için 14, vakıf için ise 11. Uluslararası etkinlik sayısının en yüksek olduğu üniversiteler ise İstanbul Üniversitesi (86), Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi (72), Sabancı Üniversitesi (71), Ege Üniversitesi (61) ve Gazi Üniversitesi (58). Teknokent veya TTO (Teknoloji Transfer Ofisi) projelerine katılan öğrenci sayısı ise en yüksek Ege Üniversitesi’nde.

2019-2020 yılında öğrencilerin kayıtlı oldukları programlar dışındaki fakülte içi veya fakülte dışı farklı programlardan aldıkları ders sayısının toplam ders sayısına oranı incelendiğinde bu oranın devlette %14,59, vakıfta ise %25,61 olduğu görülüyor. Kayıtlı olunan program dışından alınan ders oranının en yüksek olduğu üniversitelerde birinci sırada %66 ile İbn Haldun Üniversitesi yer alıyor.

Üniversitelerde öğrenci başına düşen basılı kitap sayısı 8. Öğrenci başına 10 ve üzeri basılı kitap düşen üniversite sayısı ise 32. Türkiye’de öğrenci başına 1’den az kitap düşen 4 üniversite bulunuyor. 

Bu sayının en yüksek olduğu üniversite öğrenci başına 43,23 kitap ile İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi oldu. Bunun yanı sıra, öğrenci başına düşen e-yayın sayısı ortalaması vakıf üniversitelerinde 79, devlette ise 41.

Yükseköğretim Kurulu mevzuatına göre ulusal hakemli dergi, editörü ve en az beş değişik üniversitenin öğretim üyelerinden oluşmuş danışma kurulu olan, bilimsel özgün araştırma makalelerini en az bir hakemin olumlu görüşünü alarak yayımlayan, üniversite kütüphanelerinden erişilebilir olan süreli bir dergi grubudur. Türkiye’de öğretim elemanı başına düşen ulusal hakemli dergilerde yayımlanmış yayın sayısı ortalama 0,20 olmuş. Bu oran devlette 0,23 olurken, vakıf üniversitelerinde ise 0,15. Bu sayının en yüksek olduğu üniversite 0,716 ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi.Bunun yanı sıra, ulusal hakemli dergilerde yayımlanmış kurum adresli yayın sayısının en yüksek olduğu üniversiteler ise şu şekilde:

SCI, SCI-Expanded, SSCI, AHCI ve ESCI endeksli dergilerdeki öğretim elemanı başına düşen yayın sayısı ortalaması 0,40. Bu sayının en yüksek olduğu 5 üniversite ise şu şekilde:

Diğer bir önemli kategori ise yayınların aldığı atıflar. YÖK bu konuda üniversite adresi ile yayınlanan ve ISI Citation Index veri tabanınca taranan dergilerde yer alıp en yüksek %10’luk dilimde atıf alan yayın sayısını derlemiş. Bu değerlendirmede 2016-2020 yılları arası yayımlanmış yayınlar kullanılmış. Buna göre en yüksek %10’luk dilimde atıf almış yayın sayısının en çok olduğu 5 üniversite şu şekilde sıralanıyor:

YÖK raporunda 2020 yılında ulusal ve uluslararası özel veya resmî kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen ve destek süresi 9 aydan fazla olan AR-Ge niteliği taşıyan proje sayısı da dikkate alınmış. 2020 yılında Türkiye’de bu nitelikte 9 bin 15 Ar-Ge çalışması yürütülmüş. Üniversite başına düşen desteklenen Ar-Ge projesi sayısı ortalaması ise 52. Ar-Ge projelerinin desteklenme sayısının en yüksek olduğu üniversiteler şu şekilde sıralanıyor:

YÖK’ün raporuna göre, uluslararası öğrenci sayısının artması son zamanlarda önemli bir amaç olmakla beraber yabancı ülkelerden gelen nitelikli öğretim elemanlarının yükseköğretim sistemine olumlu katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. Bu kapsamda öğrenci ve öğretim elemanlarının uluslararası hareketliliği de desteklenmekte.

2019-2020 eğitim öğretim yılında üniversitede eğitim veren veya araştırma yürüten doktora derecesi sahibi yabancı uyruklu öğretim elemanlarının sayısı toplam 2.029 olmuş. Yabancı uyruklu doktora sahibi öğretim elemanlarının sayısının en yüksek olduğu üniversite ise 139 kişi ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi. ODTÜ’yü 98 kişi ile Bilkent Üniversitesi izliyor. 

2019-2020 eğitim öğretim yılında Türkiye'de üniversitelerde eğitim gören yabancı öğrenci sayısı ise 184 bin 046. En fazla yabancı öğrencinin eğitim gördüğü üniversite ise 8 bin 883 öğrenci ile Anadolu Üniversitesi.

Erasmus, Mevlana vb. uluslararası değişim programlarına katılan öğrencilerin sayısı 2019-2020 yılında 13 bin 681 olmuş. Bu sayının en fazla olduğu 5 okulun sıralaması ise şu şekilde:

2020 mali yılında AR-GE faaliyetlerine ayrılan yatırım bütçesinin en yüksek olduğu üniversiteler arasında birinci sırada Orta Doğu Teknik Üniversitesi yer alıyor. Sabancı Üniversitesi, gerçekleşen bütçesinin %33 kadarını Ar-Ge faaliyetlerine ayırmış. Onu bütçesinin %16’sını bu faaliyetlerine ayıran Boğaziçi Üniversitesi izliyor.

Bunun yanı sıra, 2020 mali yılında Ar-Ge yatırım bütçesi oranının en yüksek olduğu üniversiteler sırasıyla: Akdeniz Üniversitesi (%76,55), Gaziantep Üniversitesi (%75,82), Anadolu Üniversitesi (%75,04), İstanbul Arel Üniversitesi (%73) ve Kadir Has Üniversitesi (%62,01).

2020 mali yılında yatırım bütçesi haricinde aktif öğrenci başına yapılan cari harcama miktarları karşılaştırıldığında vakıfların ortalama 15 bin 825 TL, devlet yükseköğretim kurumlarının ise 11 bin 934 TL harcama yaptığı görülüyor. Öğrenci başına yapılan cari harcama miktarının en yüksek olduğu üniversitelerde ilk sırada Koç Üniversitesi yer alıyor.

2020 yılında belirli bir bütçesi, hedefi ve çıktıları olan asgari 2 ay süreli sosyal sorumluluk projelerinin sayıları karşılaştırıldığında vakıf üniversitesi başına ortalama 16, devlet üniversitesi başına ise ortalama 27 proje düştüğü görülüyor. Sosyal sorumluluk projelerinin en fazla olduğu üniversiteler ise şu şekilde:

Üniversitelerde kariyer merkezlerinin öğrenci ve mezunlara yönelik gerçekleştirilen fuar, sempozyum, kurs seminer, söyleşi vb. faaliyetlerinin sayısı karşılaştırıldığında en çok etkinliği Ege Üniversitesi’nin (1345) yaptığı görülüyor. İkinci sırada ise 322 kariyer merkezi etkinliği ile Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi yer alıyor.

Sıfır atık, yeşil kampüs ve çevrecilik endekslerine göre üniversiteler arasında birinci sırada İstanbul Teknik Üniversitesi geliyor. İTÜ’yü Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Erciyes Üniversitesi izliyor. 

Engelsiz Üniversite Ödülü, Engelsiz Bayrak Ödülü, Engelsiz Program Nişanı ve Engelli Dostu Ödülü sayısı açısından ise birinci sırada 72 ödülle Anadolu Üniversitesi, ikinci sırada ise 22 ödülle Mersin Üniversitesi yer alıyor.