TOKİ Sosyal Konut Projesi’nde Ödeme Şartları Neler?

Türkiye’de son dönemde yaşanan enflasyon ve kur artışıyla birlikte kira ve ev fiyatlarında artış yaşanması pek çok insanı mağdur hale getirdi. Ev sahiplerinin kira artış oranını TÜİK tarafından açıklanan yıllık enflasyon oranının üzerinde yapması nedeniyle 1 Temmuz 2023 tarihine kadar geçerli olma koşuluyla kira artış oranına %25 üst sınır getirildi. Ev sahibi ve kiracı arasındaki uyuşmazlıklara çözüm arayışı olarak da dava öncesi zorunlu arabulucu uygulamasına geçilmesi gündemde. Adalet Bakanlığı’nın zorunlu arabulucu uygulamasını meclise sunması bekleniyor. Kira ve ev fiyatlarının artmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 13 Eylül 2022 tarihinde Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut projesini açıkladı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve TOKİ iş birliği ile hazırlanan sosyal konut projesinin başvuru şartları da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. 

TOKİ aracılığı ile inşa edilecek Sosyal Konut Projesi’ne konut tipi (2+1 ve 3+1) ayrımı olmadan, proje bazında başvuru yapılacak. Projeye başvuru bedeli 500 TL olarak belirlenirken hak sahiplerine konutlar, %10 peşinat ve 240 ay vade ile satılacak. Hak sahiplerinin konutlarına ait kalan borç bakiyesi ve aylık taksitler her yılın “Ocak ve Temmuz” aylarında olmak üzere yılda iki kez “Memur Maaş Artış Oranı” dikkate alınarak hesaplanacak. 

Hanehalkı adına yalnızca bir başvurunun kabul edileceği projede 18 ila 30 yaş arasındaki vatandaşlar, emekliler, şehit yakınları ve gaziler ve engelli vatandaşlara kota uygulanacak. Projenin yapılacağı il sınırları içinde 1 yıldan az olmamak koşuluyla ikamet ediyor olması ve hane halkının üzerine kayıtlı ev tapusunun olmaması gerekiyor. Aylık hane halkı geliri en fazla net 16 bin TL, İstanbul’da ikamet edenler için 18 bin TL olması da katılım şartlarından biri. 

Sosyal konut projesinin hangi illerde yapılacağı da belli oldu. İlk etapta yapılması planlanan 250 bin konutun 50 bini İstanbul’da, 18 bini Ankara’da ve 12 bin 400’ü de İzmir’de olacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul’da Avrupa yakasında Başakşehir, Arnavutköy, Silivri, Çatalca bölgesinde Anadolu yakasında ise Tuzla, Kartal, Pendik bölgelerinde yapılması için çalışmaların sürdüğü açıkladı. İlk Evim ve İlk İş yerim adı verilen projeye başvurular dün başladı. 15 Eylül 2022 itibarıyla projeye başvuran kişi sayısı 1 milyon 565 bin 841 olarak açıklandı. 

Konut tiplerine göre 3+1 evin fiyatı 850 bin TL aylık taksidi 3 bin 187 TL olarak belirlenirken 2+1 ev fiyatı 608 bin TL aylık taksidi 2 bin 280 TL olarak belirlendi. Konutların aylık taksitleri asgari ücretlilerin ödeyebileceği tutarda olacak. Ödeme, toplam hane gelirinin %30’unu aşmayacak. Hak sahiplerinin konut borcu bitene kadar konut satışı da yapılamayacak.

22 Eylül 2022 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TOKİ'den ev alan vatandaşlara yüzde 25 peşin ödeme indirimi getireceklerini açıkladı. Borcun tamamını kapatamayacak olanlar bakiyelerinin yüzde 25'inden az olmamak şartıyla yapabildikleri kadar ödemeye yüzde 25 indirim alacak. Aynı zamanda bu kampanyadan, geri ödeme taksitleri 2021 haziran ayı sonuna kadar başlamış olan konut ve iş yeri alacakları da faydalanabilecek. 

Projenin detayları açıklanır açıklanmaz da ödeme planıyla ilgili tartışmalar başladı. Borç bakiyesinin ve aylık taksidin memur maaşlarına yapılan zam miktarı kadar altı ayda bir güncellenecek olması projede hak sahipleri için uzun vadede Türkiye’deki enflasyonun seyrini önemli hale getiriyor. 

Doğruluk Payı olarak 2+1 ev fiyatı için belirlenen 608 bin TL üzerinden bir hesaplama yaptık. Bu miktarın % 10 peşinatını ödendikten sonra Ocak 2023’te olası memur maaş zammı oranını % 15 kabul ettiğimizde borç bakiyesi olarak 629 bin 280 TL’ye ulaşıyoruz. Ocak 2023 itibarıyla oluşturulacak ödeme planında aylık taksit 2.622 TL oluyor. 

Önümüzdeki 20 yıl boyunca yıllık enflasyonun % 20 olduğu bir senaryoda 240 ayın sonunda projedeki hak sahipleri 2+1 konut için toplam 6,9 milyon TL ödemiş oluyorlar. Yıllık enflasyon oranını % 10’a çektiğimizde bu miktar 1,9 milyon TL’ye kadar düşerken 20 yıllık ortalama enflasyonu % 40 aldığımızda ise konut için ödenen miktar 115 milyon TL’yi aşıyor.