Öğretmenlikte Meslek Kanunu’na İlişkin Tartışmalar

Milli Eğitim Bakanlığı "Öğretmenlik Meslek Kanunu"nun 14 Şubat 2022 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanmasının ardından ilk Öğretmenlik Kariyer Basamakları sınavını 19 Kasım’da yapıldı. Yürürlüğe girmesinin ardından eğitimciler ve eğitim sendikalarından tepki toplayan yasaya göre öğretmenlik mesleği aday öğretmenlik döneminden sonra "öğretmen", "uzman öğretmen" ve "başöğretmen" olmak üzere üç kariyer basamağına ayrılıyordu. Öğretmenlik Kariyer Basamakları sınavı ile de 595 bin 598 aday uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik kademesi için ter döktü.

Öğretmenlik Meslek Kanunu'na göre, öğretmenlik mesleği aday öğretmenlik döneminden sonra "öğretmen", "uzman öğretmen" ve "başöğretmen" olmak üzere üç kariyer basamağına ayrılacak.  Milli Eğitim Bakanlığı yeni çıkan kanunda düzenlenen kariyer basamakları için “Aday Öğretmenlik ve Öğretmenlik Kariyer Basamakları Yönetmeliği” hazırladı ve yönetmelik 12 Mayıs 2022’de yürürlüğe girdi.

Bu yönetmeliğe göre öğretmenlikte en az 10 yıl hizmeti bulunan, Uzman Öğretmenlik Eğitim Programı'nı ve mesleki gelişim alanlarında asgari çalışmaları tamamlamış, cezası bulunmayan öğretmenler uzman öğretmen olmak için yazılı sınava başvurabilecek. Yazılı sınavda 70 ve üzeri alıp başarılı bulunan öğretmenler ise uzman öğretmen sertifikası alacak. 

Uzman öğretmenlikte en az 10 yıl hizmeti bulunan, cezası olmayan, Başöğretmenlik Eğitim Programı'nı tamamlamış ve öngörülen çalışmalarını tamamlayanlar başöğretmenlik için yazılı sınava başvuruda bulunabilecek. Yazılı sınavda 70 ve üzeri alan öğretmenler başöğretmen sertifikası alacak. Bununla birlikte uzman öğretmen ve başöğretmen unvanına sahip olanların tazminatlarında iyileştirmeye gidilecek. Uzman öğretmenlere ödenen eğitim-öğretim tazminatı yüzde 20'den yüzde 60'a; başöğretmenlere ödenen eğitim-öğretim tazminat yüzde 40'tan yüzde 120'ye yükseltilecek. 

Öğretmenlikte Meslek Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle birlikte pek çok öğretmen ve sendika kanuna ilişkin sorunları dile getirdi. Öğretmenlik Meslek Kanunu düzenlemesi, öğretmenlik mesleğini itibarsızlaştıran, öğretmenlerin ekonomik sorunlarına çözüm üretmeyen, eşit işe eşit ücret ilkesini ortadan kaldıran, özlük haklarını zayıflatan, öğretmenler arasındaki ayrımcılığı ve eşitsizliği derinleştiren bir içeriğe sahip olduğunu iddia ederek yoğun eleştiri topladı.

2 Kasım 2022 tarihinde öğretmenler mesleki ayrımcılık ve ücret eşitsizliği yaratacağını belirttikleri Öğretmenlik Meslek Kanunu'na ilişkin Türkiye'de grev yaptı. Okullarda eğitime ara verilirken 14 eğitim sendikası İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere birçok ilde ortak eylem düzenledi. Öğretmenler, “19 Kasım tarihinde yapılacak Öğretmenlik Kariyer Basamakları sınavının iptali, eğitim-öğretim yılına hazırlık ödeneği, ayrım gözetmeksizin tüm eğitim çalışanlarına bir maaş tutarında ödeme, tüm eğitim çalışanlarına yoksulluk sınırının üzerinde bir ücret artışı sağlanmasına ilişkin düzenleme yapılması ve kamuda mülakat uygulamasına son verilmesine.” ilişkin taleplerini dile getirdi. 

Öğretmenlik Meslek Kanunu'nun iptalini isteyen 15 eğitim sendikası kanunun neden olacağı sorunları ve Anayasa'ya aykırılık iddialarını içeren dilekçeyi Anayasa Mahkemesi'ne sundu. 19 Kasım 2022 tarihinde yapılacak olan Öğretmenlik Kariyer Basamakları sınavının Anayasa Mahkemesi’nden çıkacak sonuca kadar iptal edilmesi gerektiğini söyleyen eğitim sendikacıları öğretmenlerin çok büyük bir kısmının söz konusu sınava itiraz ettiklerini belirtiyor. 19 Kasım’daki sınavın iptal edilmemesinin ilerleyen günlerde telafisi olmayan sonuçlar ortaya çıkaracağını, öğretmenler arasında ayrımlar ve eşitsizlikler meydana getireceğini, çalışma ve eğitim barışını bozacağını ifade ediyor. 

Türk Eğitim-Sen 23 Kasım 2022 tarihinde "24 Kasım Öğretmenler Günü Anketi"nin sonuçlarını yayımladı. 21 bin 412 öğretmenin katıldığı ankette bu yıl Öğretmenlikte Meslek Kanunu'na ilişkin de sorular soruldu. Katılımcıların yüzde 85'i kanunun meslekle ilgili beklentileri karşılamadığını belirtmiş. 

Öğretmenler, Öğretmenlikte Meslek Kanunu'nun asli niteliğinin öğretmenlik mesleğinin itibarını artırıcı ve mesleğin statüsünün sağlam bir zemine oturtulmasına yönelik düzenlemelerden oluşması gerektiğini ifade etmiş. Öğretmenlikte Kariyer Basamakları Sınavı'na başvuru yaptığını belirten öğretmenlerin yüzde 91'i ekonomik getiri nedeniyle başvuru yaptığını belirtmiş.

Katılımcılara, "Öğretmenlerin kariyer planlaması nasıl belirlenmeli?" sorusu sorulduğunda, yüzde 66'sı hizmet yılına göre belirlenmesi gerektiğini düşünürken %16’sı sınavın yanı sıra kıdem, eğitim ve başarılarla belirlenmesi gerektiğini ifade etmiş. Yüzde 12'si ise kariyer sisteminin olmaması gerektiğini belirtmiş.