Video Bülent Ecevit Hükümetinin Getirdiği Zamları mı Gösteriyor?

Yüksek enflasyon ve ekonomik zorluklar Türkiye’nin uzun yıllardır mücadele ettiği sorunlardan biri. Enflasyonu kontrol altına almak adına uygulanan adımlar ise sıkı ekonomi politikalarının etkisiyle genellikle mal ve hizmetlerde yüksek zamları beraberinde getiriyor. Siyasetçilerin “Fiyat güncellemesi” açıklamaları da seçmenlerin oy tercihlerine etki eden unsurlardan. Bu bağlamda siyasetçilerin açıklamaları sosyal medyada çarpıtılabiliyor veya bağlamından koparılabiliyor.

Bülent Ecevit’in çeşitli mallara uygulanan zamlar hakkında konuşma yaptığı görüntüler basında ve sosyal medyada uzun zamandır dolaşımda. Söz konusu videonun içeriği ise sosyal medya kullanıcılarını ikiye bölmüş durumda. Bülent Ecevit’in görüntülerinin yer aldığı farklı paylaşımlarda kullanıcıların bir bölümü zam açıklamalarını Ecevit hükümetine mal ederken, diğer bölümü söz konusu zamların Demirel hükümeti tarafından yapıldığını paylaşmış. 

Paylaşımlarda 1970’li yıllardan 1980’e kadar tarihlenen görüntülerden alınan ekran kesitleri tersine görsel aracıyla tarandığında, 2016 yılında Youtube platformunda paylaşılan video ve sosyal medya paylaşımlarının yanında videonun kaynağı TRT arşivlerinden veya başka bir resmi kaynaktan bulunamıyor. Bazı haber kaynaklarında ise 1980 yılından olduğu belirtilen görüntülerin Süleyman Demirel’in 1979 Kasım ayında kurduğu Adalet Partisi (AP) hükümetinin getirdiği zamlara, Ecevit’in muhalefet konumunda eleştiri getirdiği belirtilmiş.

12 Kasım 1979’da yapılan ara seçimler sonucunda hükümeti CHP’li Bülent Ecevit’ten devralan Demirel hükümetinin ekonomi politikaları araştırıldığında, “24 Ocak Kararları” adıyla bilinen yapısal dönüşümleri içeren ekonomi programına ulaşılıyor. Öncesi dönemde ithal ikameci ekonomi politikası uygulanan Türkiye’de, Demirel hükümeti serbest döviz kuru, kamu harcamalarının sınırlandırılması gibi liberal ekonomi politikaları getiren 24 Ocak Kararları’nı yürürlüğe koymuştu. Bu kararların sonucunda, döviz kurlarında devalüasyon ve birçok üründe fiyat artışı meydana gelmişti. Konuyla ilgili arşive haberleri araştırıldığında, 24 Ocak 1980 tarihinden sonraki gazete haberlerine ulaşılıyor. Milliyet Arşiv’in 25, 26, 27, 28 ve 30 Ocak tarihli gazete arşivlerinde 24 Ocak Kararları sonrası döviz kurunun değişimi ile kömür, demir-çelik, şeker, gübre ve kağıt gibi ürün kalemlerine getirilen zam oranları manşet sayfalarında okunabiliyor.

Ecevit’in açıklamasında yer alan ürün kalemleri ve zam oranları, gazete arşivleriyle uyuşma gösteriyor. Dolayısıyla görüntülerde yer alan zam açıklamalarının 1970’li yıllarda Bülent Ecevit hükümeti döneminde olmadığı; 1979 sonunda iktidara gelen Demirel hükümeti döneminde ithal ikameci ekonomi politikasından serbest piyasa politikasına geçildiğinden devalüasyon ve çeşitli ürün kalemlerinde fiyat değişimleri meydana geldiği anlaşılıyor.