X-Ray Cihazından Geçen Besinlere Radyasyon Sızar mı?

İddialarda kullanılan metin şöyle:

“Bu tehlike fazla bilinmiyor. Bu cihaz havaalanlarından alışveriş merkezlerine kadar pek çok yere girerken çantalarımızı güvenlik nedeniyle bırakmak zorunda olduğumuz cihaz. Çantamız cihazdan geçiyor, görevli ekrandan çantanın içinde tehlikeli bir şey olup olmadığına bakıyor. Fotoğrafta kırmızı içine aldığım yerde “Dikkat cihaz çalışınca radyasyon yayar” yazıyor. Burada belki de en büyük tehlike çantamızdaki yiyecek ve içecekler. Çantamızdaki su, kuruyemiş, meyve hatta anneler bebeklerinin yiyeceklerini de çantaya koydukları için, onlar da cihazdan geçerken radyasyona maruz kalıyor ve radyasyonlu yiyecekler yemiş oluyoruz. Dışarıda sağlıksız şeyler yememek için yanımıza yiyecek alıyoruz o da radyasyona maruz kalıyor. Bu yüzden ben çantamı cihaza koymadan bütün yiyecekleri ve içecekleri tek tek çıkarıp, geçerken telefonları koyduğumuz alana koyuyorum. (...)”

X-Ray cihazlarının üzerindeki sarı uyarı işareti, bu cihazların iyonize edilmiş radyasyon kullandığını gösteren bir ibare.

Yayılmakta olan bir iddiaya göre alışveriş merkezi, havaalanı gibi alanlarda güvenlik amaçlı kullanılan X-Ray cihazları, cihaz içinden geçen besinleri radyasyona maruz bırakıyor ve bu yolla insan sağlığını tehlikeye atıyor. 

Aslında, X-Ray cihazlarının yaydığı radyasyon miktarı sanıldığı kadar önemli değil. İyonize edilmiş radyasyon kullanan bu cihazlarda bulunan radyasyon miktarı son derece düşük. Öyle ki, her insanın yıllık olarak maruz kaldığı radyasyon miktarından 200 kat daha az. Üstelik gıda ve besinlerde herhangi bir radyoaktif kalıntı bırakmadığı kanıtlanmış durumda. 

Konu, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun X-Işını Paket Kontrol Cihazları İçin Radyasyon Güvenliği Kılavuzu’nda detaylı olarak incelenmiş. Kılavuz, X ışını taramasından geçen eşyaların maruz kaldığı radyasyon dozunun 0,2 milirad olduğunu belirtiyor. Eşyaların görüntülenmesi esnasında insanların maruz kaldığı radyasyon dozu ise 0,02 milirad. Bu miktar, göğüs röntgeni ya da diş röntgeni gibi tıbbi görüntüleme süreçlerinin yaydığı radyasyon miktarlarının binlerce kat altında. Miktarı algılayabilmek için farklı nesnelerin ne kadar radyasyon yaydığına da bakabiliriz: örneğin herhangi bir muz tüketildiğinde 0,01 milirad radyasyona maruz kalınıyor. 

Cihaz üreticileri, X-Ray cihazlarından yayılan radyasyonu sınırlamak için çeşitli önlemler alıyor ve ürünlerini buna uygun olarak geliştiriyorlar. 

Örneğin cihazlar, kullanıcıların ve güvenlik görevlilerinin sağlığını korumak adına kurşun levhalar veya panellerle kaplı olarak üretiliyor. Bunun yanında, radyasyon güvenliği yönetmelikleri, standart bir X-Ray cihazının yakındaki nesnelere veya kişilere yaydığı radyasyon oranının saatte 0,5 miliradı aşmamasını gerektiriyor. Bu miktar ise yıllık olarak aldığımız radyasyon miktarının bin kat altında kalıyor.

Öte yandan, X-Ray cihazlarından yayılan ışınların gıdalarla etkileşime girmediği de biliniyor. Yani cihazlardan alınan küçük dozda radyasyon miktarının yiyecek ya da içeceklerin içeriği üzerinde herhangi bir değişikliğe sebep olmadığını biliyoruz. Konuya dair önemli bir derleme Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından yapılmış. Buna göre, X-ışınlarına maruz kalmış besinlerin, içeceklerin, ilaçların ve kozmetik ürünlerin kullanımının bilinen herhangi bir yan etkisinin olmadığı sonucuna varılmış.

Sonuç olarak, X-Ray cihazlarından geçen besinlerin radyasyona maruz kalmaları sağlık açısından bir tehdit oluşturmaz, besinler değişmez, radyoaktif hale gelmez. Bilimsel veriler, bu iddiaların temelsiz olduğunu gösteriyor. Radyasyon, çevremizde her an bulunan bir şey. Örneğin aslında buzdolapları da, X-Ray cihazları gibi çok düşük dozlarda olsa da radyasyon yayıyor. 

Bir Instagram hesabının yaptığı paylaşımda, X-Ray cihazlarının besinlere radyasyon sızdırdığı ve sağlığı tehdit ettiği iddia edilmişti. X-Ray cihazlarından geçen besinler ortalama 0,2 milirad, çevrede bulunan insanlar ise 0,02 milirad radyasyona maruz kalıyor. (Yasal sınır 0,5 milirad). X-Ray cihazından yayılan miktar, bir insanın yıllık olarak aldığı radyasyon miktarının 200 kat altında. Bir röntgen filminde maruz kalınan miktarın ise binlerce kat altında. Cihazlardan alınan küçük dozda bu radyasyon miktarının ise yiyecek ya da içeceklerin içeriği üzerinde herhangi bir değişikliğe sebep olmadığı biliniyor.