Dövmenin Cilt Kanseri Riskini Azaltabildiği İddiası Doğru mu?

Sosyal medyada dolaşıma giren yanlış bilgilerin en tehlikeli türlerinden biri sağlık içerikleri oluyor. Özellikle kanser gibi çaresizlik duygusunun yoğun yaşandığı hastalıklarda, insanlar internette gördükleri her türlü bilgiye inanma eğilimi gösterebiliyor. Ancak hastalıklardan korunma yolları, tedavi yöntemleri ya da iyileşme süreçleri konusunda güvenilir bilgi kaynağı yalnızca alanında uzman kurumlar ve hekimler olmalı.

İlgili gönderi ise cilt kanseri ile ilgili oldukça ilginç bir iddiada bulunuyor ve kullanıcıların da bu yüzden ilgisini çekmiş. Instagram kullanıcısı, İsveç’te yapılan bir araştırmanın dövme yaptırmanın cilt kanseri riskini artırmadığı, hatta bazı durumlarda düşürebileceğini ortaya koyduğu iddiasında bulunmuş. Öncelikle tıp literatüründe cilt kanseri ve dövme yaptırma arasındaki ilişkiye dair nasıl çalışmaların yapıldığına göz atmakta fyda var. Konuyla ilgili anahtar kelimeler kullanılarak Google Scholar, PubMed gibi akademik yayın veritabanlarından yapılan araştırmalar ile son on yılda bu alanda nasıl araştırmaların yapıldığını görmek mümkün.

Öncelikle son yıllarda dövme yaptırma ile cilt kanseri riski arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmaların sonuçları tutarsız görünüyor. Bazı çalışmalar, dövmeli kişilerde cilt kanserlerinin daha sık görülebileceğini öne sürerken, diğerleri anlamlı bir fark olmadığını bildiriyor. Örneğin 2025 yılında Danimarka’da yapılan bir ikiz çalışmasında, dövme yaptıran bireylerde lenfoma ve çeşitli cilt kanserlerine yakalanma riskinin dövmesiz kişilere kıyasla daha yüksek olduğu rapor edilmiş. Buna karşılık, İsveç’te gerçekleştirilen geniş çaplı bir vaka-kontrol çalışması, dövmesi olanlarla olmayanlar arasında skuamöz hücreli cilt kanseri (bir tür deri kanseri) riski açısından istatistiksel bir fark bulamamış. Yani bu çalışma dövmenin en yaygın ikinci cilt kanseri türü olan skuamöz hücreli karsinom riskini artırmadığını göstermiş.

Bir diğer cilt kanseri türü olan melanom konusunda da ilginç ve beklenmedik bulgular var. 2025 yılında ABD’de yapılan bir araştırmada, birden fazla dövme seansına sahip kişilerde melanom riskinin daha düşük izlendiği, buna karşın yalnızca tek bir dövmesi olan kişilerde melanom riskinin biraz daha yüksek olduğu tespit edilmiş. Ancak araştırmacılar, bu sonuçların nedeninin belirsiz olduğunu vurgulayarak dövmelerin koruyucu bir etkisi olduğu anlamının çıkarılmaması gerektiğini belirtmiş. Bu gözlemlerin, çok dövmeli kişilerin güneşten daha iyi korunma eğiliminde olması veya dövmenin deride ultraviyole ışınları bloke eden fiziksel bir bariyer oluşturması ya da bağışıklık sisteminde bir tepkiyi tetiklemesi gibi faktörlerle ilişkili olabileceği speküle edilmiş. 

Yani genel olarak, güncel veriler dövmenin cilt kanseri riskini doğrudan arttırdığı ya da azalttığı yönünde kesin bir kanıt ortaya koymuyor. Nitekim literatürde dövmeli cilt üzerinde melanom, bazal hücreli karsinom ve diğer bazı deri tümörlerinin geliştiğine dair birçok vaka bildirilmiş olsa da uzmanlar bu vakaların büyük ölçüde tesadüfi olabileceğini ve dövmenin tek başına cilt kanseri riskini belirgin şekilde etkilemediğini ifade ediyor. 

İddiada bahsedilen İsveç’te yapıldığı söylenen ve dövme ile cilt kanseri ilişkisini inceleyen bir araştırmaya ulaşılabiliyor. “Tattoos and cutaneous squamous cell carcinoma: a population-based case-control study” (Dövme ve cilt skuamöz hücreli karsinomu: nüfus temelli bir vaka-kontrol çalışması) başlığıyla yayımlanan bu çalışma, Lund Üniversitesi ve Skåne Üniversitesi Hastanesi’nden araştırmacılar tarafından yürütülmüş. Araştırmanın amacı, dövme yaptırmanın ciltte skuamöz hücreli kanser (cSCC) riskini artırıp artırmadığını anlamak. 2014–2017 yılları arasında kanser kayıtlarından seçilen vakalar ile kontrol grubuna 2019’da anket uygulanarak yapılan bu vaka-kontrol araştırmasının sonucunda, dövmesi olanlarla olmayanlar arasında anlamlı bir fark bulunmamış. Makale, hakemli ve güvenilir bir dergi olan European Journal of Epidemiology’de yayımlanmış. Ancak Instragram gönderisinde bahsedilen araştırma muhtemelen bu değil. Çünkü bu çalışmadan iddiadaki sonuçları çıkartmak mümkün değil. Muhtemen 2025’te Oxford University Press tarafından yayımlanan ve “Tattooing and risk of melanoma: a population-based case-control study in Utah” (Utah’ta Dövme ve Melanom Riski: Nüfus Tabanlı Vaka-Kontrol Çalışması) başlığını taşıyan çalışmadan bahsedilmiş. 

Bu araştırma, hakemli bir dergi olan Journal of the National Cancer Institute (JNCI)’de yer alan, yani bilimsel açıdan güvenilir bir kaynakta yayımlanmış.. Çalışma, Utah Üniversitesi Huntsman Kanser Enstitüsü ve Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC/WHO) dahil olmak üzere birden fazla kurumdan araştırmacılar tarafından 2020–2021 yıllarında yürütülmüş. Amaç, dövme yaptırmanın bir cilt kanseri türü olan melanom riskini artırıp artırmadığını incelemek. Bunun için 1.167 melanom vakası ve 5.835 kontrol katılımcı karşılaştırılmış, istatistiksel olarak çok değişkenli lojistik regresyon kullanılmış. Sonuçta, dövme sahibi olmak melanom riskini artırmamış, aksine çok sayıda seans veya büyük dövmesi olanlarda riskin azaldığı gözlemlenmiş. Fakat bu ilişkinin altında yatan nedenlerin netleşmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu, bu bulguların kesin koruyucu bir etkiyi kanıtlamadığı, güneşe maruz kalma davranışları veya bağışıklık tepkileri gibi başka faktörlerin de rol oynamış olabileceği vurgulanmış. 

İlgili gönderide bu çalışma İsveç’te yapıldı diye yanlış bir şekilde verilse de kaydırmalı gönderiye bakıldığında bahsedilen araştırmanın JNCI’da yer alan bu çalışma olduğu anlaşılıyor. Çalışma, dövmenin kanserden koruyucu bir etkisi olduğu sonucuna doğrudan varılamayacağını açıkça belirtmesine rağmen, Instagram gönderisinde bu uyarının en sona bırakılması, kullanıcıların dövmeyi kanserden korunma yöntemi olarak görme riskini artırıyor.