E-Kodu Bulunan Ürünlerde Gizlice Domuz Yağı Kullanıldığı İddiası Doğru Mu?

Bir Facebook kullanıcısının iddiasına göre, ABD’deki Tıbbi Araştırma Enstitüsünde görev yaptığı öne sürülen Dr. M. Amjad Khan adlı bir kişi, Batılı ülkelerin fazla miktarda domuz yağı ürettiğini ve bunu gizlice farklı ürünlerde kullandığını yazıyor. Amerika ve Avrupa ülkelerinde domuz etinin yoğun biçimde tüketilmesi nedeniyle bu bölgelerde çok büyük miktarlarda domuz yağı üretildiği ve bu fazla yağın değerlendirilmesi için farklı yollar arandığını öne sürülüyor. İddiaya göre, Müslüman ülkelerin tepkisinden sonra bu yağ “E-kodları” adı altında gizlenmiş. Diş macunu, çikolata, ilaç ve benzeri ürünlerde yer alan bu kodlar domuz kaynaklı maddeleri temsil ediyor. Ayrıca bu içeriklerin toplumda ahlaki bozulmaya yol açtığı da öne sürülüyor.

Araştırmaya öncelikle ABD’de Tıbbi Araştırma Enstitüsü adlı bir kurumda görev yaptığı öne sürülen Dr. M. Amjad Khan ile başlamak gerekiyor. Anahtar kelimelerle ve İngilizce olarak yapılan bir araştırmada, ABD’de “Tıbbi Araştırma Enstitüsü” adlı bir kurumun varlığına ya da bu kurumda görev yapan Dr. M. Amjad Khan isimli bir kişiye dair hiçbir resmi kayda rastlanmıyor. Bu isim, ilk olarak 2000’li yılların başında e-posta zincirlerinde ve bloglarda ortaya çıkmış. Güney Afrika Ulusal Helal Otoritesi (South African National Halaal Authority; SANHA), 2018’de yayımladığı açıklamada “Dr. Amjad Khan”ın gerçek bir kişi olmadığını ve bu mesajın yıllardır dolaşımda olan bir uydurma zincir metin olduğunu belirtmiş. Endonezya’daki Halal Corner da benzer şekilde bu ismin yalnızca Bollywood’daki bir oyuncu ve bir kriketçiyle karıştırıldığını, gerçek bir araştırmacıya ait olmadığını aktarmış. Ayrıca “Medical Research Institute United States” veya buna benzeyen herhangi bir isimle herhangi bir ABD kurumu kaydı da bulunmuyor. 

Bu isim aramaya devam edildiğinde Muhammad Amjad Khan adında Pakistan’ın İslamabad kentinde görev yapan dermatoloji uzmanı olan bir doktor profiliyle karşılaşılıyor. Kendisi 17 yıllık deneyime sahip, Shifa International Hospital’da çalışan, İngiltere’de eğitim almış ve cilt hastalıkları üzerine uzmanlaşmış bir tıp doktoru. Akademik profili incelendiğinde İlgili iddiada geçen açıklamaları yaptığına dair hiçbir kanıt bulunamıyor. Ayrıca aynı isimle, Pakistan Ulusal Sağlık Enstitüsünde görev yapan ve enfeksiyon hastalıkları alanında 40 yılı aşkın deneyimi bulunan başka bir doktor daha yer alıyor. Bu kişi, Harvard Üniversitesi’nde enfeksiyon kontrolü üzerine eğitim almış, ülkesindeki hastanelerde laboratuvar altyapısının geliştirilmesine katkıda bulunmuş bir uzman olarak tanınıyor. Ancak bu doktorun da iddia edilen “E-kodları ve domuz yağı” konulu açıklamalarla herhangi bir bağlantısı bulunmuyor. Son olarak aynı isimle, ABD’nin Texas eyaletinde görev yapan Dr. Mohammad Amjad Khan adlı bir psikiyatrist bulunuyor. Ancak bu hekim de söz konusu iddiayla herhangi şekilde bağlantısı bulunmuyor.

Peki nedir bu E-kodları? E-kodları, Avrupa Birliği tarafından onaylanmış gıda katkı maddelerini tanımlamak için kullanılan teknik numaralardır. “E” harfi, bu katkının Avrupa’da (European) kullanım onayı aldığını gösterir. Her katkı maddesi, renklendirici, koruyucu, tatlandırıcı, kıvam artırıcı veya asit düzenleyici gibi belirli bir işlevi temsil eder. Örneğin E100 zerdeçaldan elde edilen doğal bir renklendirici olan kurkumin, E300 ise C vitamini olarak da bilinen askorbik asittir. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (European Food Safety Authority; EFSA) bu maddeleri güvenlik testlerinden geçirir ve belirli sınırlar içinde kullanımına izin verir. Dolayısıyla E-kodları, gizli içerikleri saklamak için değil, gıdalardaki katkı maddelerini standart ve şeffaf biçimde tanımlamak için kullanılan bir sistemdir.