Görsel 1930’dan Bir Şapka Reklamını mı Gösteriyor?

Cumhuriyet’in ilk yıllarında hayata geçirilen inkılaplar, Türkiye’nin toplumsal ve kültürel dönüşümünün temel taşlarını oluşturdu. Bu reformlar arasında yer alan ve 28 Kasım 1925’te yürürlüğe giren Şapka Kanunu, modernleşme hedeflerinin bir simgesi olarak tarihteki yerini aldı. Ancak, tarihsel olaylar kadar bu döneme ilişkin görsel materyaller de zaman zaman modernleşme tartışmalarının odağı haline geliyor. Özellikle sosyal medya platformlarında dolaşıma giren bazı görseller, Şapka Kanunu ve uygulamaları konusunda kafa karışıklığına neden olabiliyor. 

Facebook ve X’te dolaşımagiren bir gazete reklamı görseli de söz konusu içeriklerden. Bir gazetede yayımlanan reklam görselinde “Darağacında can vermekten kurtulmak için şapka satın al” metninin altında “Efendiler!!! Dünyanın en birinci fabrikalarının şapkaları Cumhuriyet büyük şapka mağazasında bulunuyor. Hem formaları bozulmaz hem renkleri solmaz. Siparişlerimiz hususidir. Marko Teodoridis. Galata Voyvoda Caddesinde No:96-98.” reklamı yer alıyor.

Reklam görseli arama motorlarının tersine görsel aracı kullanılarak tarandığında gazete reklamının tam haline ulaşılıyor. Reklamın tam halinde, paylaşılan görselin aksine üst bölümde “Darağacında can vermekten kurtulmak için şapka satın al” metninin yer almadığı, alt bölümde ise Türkçe reklam metninin Fransızca karşılığı olduğu görülüyor. 

“Darağacında can vermekten kurtulmak için şapka satın al” metninin yazı tipi ile reklam metninin yazı tipi karşılaştırıldığında, yazı tiplerinin uyuşma göstermediği de görülebilir. Dolayısıyla iddia görsellerinde yer alan üst metnin sonradan eklenerek görselin manipüle edildiği anlaşılıyor. 

Gazete arşivlerinde Cumhuriyet Şapka Mağazası’nın dolaşımda olan ilanı bulunamıyor ancak aynı şirketin ödül aldığına dair bir haber Cumhuriyet Gazetesi’nin 12 Şubat 1929 tarihli haberine ulaşılıyor.

“Cumhuriyet şapka mağazası” ismi arama motorlarında araştırıldığında, müzayede sitelerinde satışta olan şapkalara rastlanıyor. Agah Müzayede sitesindeki ilanda, Osmanlı döneminden olduğu belirtilen ve Marcos Theodorides etiketli bir şapka ilanı görülebilir. Dolayısıyla Cumhuriyet Şapka Mağazası’nın Şapka Kanunu’ndan ve Cumhuriyet’in ilanından önce de şapka satışı yaptığı ortaya çıkıyor. 

İddia daha önce Malumatfuruş tarafından da analiz edilmiş.