Sovyetler Birliği'nin Kurucusu Vladimir Lenin’in Atatürk'ün Kurduğu Cumhuriyet İçin "100 Yıl Sonra Yıkılmaya Mahkumdur" Dediği Doğru mu?

Tarihte iz bırakan liderlerin etrafında zamanla gerçek söylemlerle sonradan ortaya çıkan alıntıların iç içe geçtiği bir anlatı alanı oluşabiliyor; özellikle Cumhuriyet Bayramı gibi sembolik günlerde, Cumhuriyet’i yüceltme arzusuyla ortaya atılan çeşitli iddiaların kolayca dolaşıma girmesi ve tarihî figürlere aitmiş gibi ciddiye alınması bu belirsizliği daha da pekiştiriyor. Bu bağlamda, Lenin'in Türkiye Cumhuriyeti için “100 yıl sonra çökmeye mahkûmdur” dediği iddiası da benzer anlatıların arasında yer alıyor.

Araştırmaya “Lenin Collected Works” ismindeki kapsamlı eser serisi üzerinden başlanarak Lenin’e ait bütün mektuplaşmalara, konuşmalara, bildiriler ve çeşitli atıflara eksiksiz biçimde erişmek mümkün. Serinin Türkiye’nin cumhuriyet dönemine temas eden bölümleri ayrıntılı biçimde incelendiğinde, Lenin’in diplomatik yazışmalarından resmî beyanlarına uzanan bu geniş metin havuzunda söz konusu ifadeye işaret eden herhangi bir bulguya rastlanmıyor. Sözün gerçekten söylenip söylenmediğine dair araştırma, Türkiye–Lenin ilişkilerini konu alan akademik makaleler üzerinden derinleştirilebilir; ancak bu çalışmalar gözden geçirildiğinde de aynı ifadeye yine rastlanmıyor.

Lenin’in Türkiye’ye bakışı, Millî Mücadele koşullarında ortaya çıkan ortak tehdit algısıyla şekillenen pragmatik bir yakınlaşmaya dayanıyordu; Bolşevik yönetimin Ankara’nın bağımsızlık mücadelesine yönelik sempatisi, İngiltere karşıtı konumlanış ve kimi diplomatik temaslarda dile getirilen Kafkasya-Ermenistan başlıklı beklentilerle birlikte, ilişkilerin aynı dönemde hem yakınlaşma hem de temkin barındıran çok katmanlı bir çerçevede ilerlediğini gösteriyordu. Kısaca, Lenin Türkiye’yi kendi güvenlik çevresinde önemli bir anti-emperyalist ortak olarak görüyor; ancak bölgesel dengeler, Kafkasya beklentileri ve Ankara’nın bağımsız çizgisi nedeniyle bu ortaklığı daima temkinli bir diplomatik mesafeyle birlikte değerlendiriyordu.