Cumhurbaşkanına Hakaretten Kaç Kişi Yargılanıyor?

Cumhurbaşkanı’na Hakaret Kanunu, 1961’den beri yürürlükte. Kanun, bugün 5237 sayılı TCK’nın 299. maddesinde  “Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler” kısmının, “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” kapsamında bulunuyor:

Madde 1- Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Madde 2- Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.Madde 3- Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.

Adalet Bakanlığına bağlı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nün yayımladığı verilere dayanarak 1986 yılına kadar geri gidebiliyoruz. Verilere göre geçmiş cumhurbaşkanları döneminde cumhurbaşkanına hakaret davalarındaki sanık sayıları şu şekilde: 

7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren döneminde davalardaki sanık sayısı 340, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal döneminde bu sayı 207, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel döneminde 158,10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde 163, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminde 848,12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk döneminde 6033 oldu. 2022 itibarıyla sanık sayısı 16.753'e ulaştı.

Cumhurbaşkanlığına hakaret davalarındaki ilk önemli artışın, bir önceki döneme göre %420 artış ile Abdullah Gül döneminde yaşandığı görülüyor. Bir önceki döneme göre artış oranında ilk sırada ise Erdoğan, Abdullah Gül dönemine göre 19 kat artan sanık sayısıyla yer alıyor. Erdoğan döneminde artış ilk görev süresinin bitimine dek kendini göstermişti. Bu sürede Gül dönemine göre cumhurbaşkanına hakaret davalarında yargılanan sanık sayısı %611 artmıştı.

Cumhurbaşkanına hakaret etmek 2017 Anayasa Değişikliği’nden önce bağımsızlık ilkesine bağlı olmak zorunda olan cumhurbaşkanları nezdinde “millete ve devlete karşı suçlar”, “devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar” kapsamında yer alıyordu. 

2018 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanlarının siyasi bağımsızlığı ilkesi kaldırıldı. Cumhurbaşkanı bugün hem devletin egemenliğini temsil eden bir organ, hem de siyasi partisini temsil eden bir şahıs. 

Dolayısıyla hakaret addedilen sözün Türkiye Cumhuriyeti devletine mi, yoksa cumhurbaşkanının şahsına mı söylendiği muğlak bir halde. Sayısı gitgide artan davalar da sık sık bu doğrultuda tartışılıyor.

2022 Adalet İstatistiklerine göre Cumhurbaşkanına Hakaret suçunda sanık olan güncel kişi sayısı 16.753. Bu 16.753 kişiden 1377’si ise çocuklardan oluşuyor. 

Cumhurbaşkanına hakaret davalarının yıllara göre artışı ise şöyle gözlemleniyor: