2. Doz Aşısını Olanların Dahi Covid-19’dan Öldüğü İddiası Doğru mu?

Bir Twitter sayfası tarafından 8 Temmuz 2021 tarihinde yapılan bir paylaşımda ikinci doz aşısını olanların Covid-19’a yakalandıkları ve hatta öldükleri iddia edildi. 

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Aşıların hastalığa ve bulaşmaya etkisine dair çeşitli araştırmalar mevcut. Örneğin, The New England Journal of Medicine’de çıkan bir makalede Pfizer-BionTech aşısının Covid-19 virüsünün Alpha ve Beta varyantlarına karşı etkililiği incelenmiş. Elde edilen bulgulara göre, aşının hastalığı ağır geçirmede veya hastaneye yatışlarda %97,4 oranında etkili olduğu saptanmış.

British Medical Journal’da yayınlanan bir yazıda ise dört bağlamda aşıların etkililiği incelenmiş. Buna göre, delta varyantı açısından hastalığı kapmaya etkisi %13,3, bulaşmaya etkisi %84,8, ağır şekilde hastalanmaya etkisi %61,1 ve ölümlere etkisi %93,2 olarak saptanmış. The Lancet’te yer alan İsrail merkezli bir çalışmada ise alfa varyantı karşısında ikinci dozdan yedi gün sonra için hastalığı kapmaya etkisi %95,3, ağır şekilde hastalanmaya etkisi %97,5 ve ölüme etkisi %96,7 olarak ölçülmüş. The Lancet’te çıkan bir başka makalede ise İskoçya’da yapılmış ve elde edilen verilere göre Pfizer-BionTech aşısının alfa varyantına karşı %92 ve delta varyantına karşı %79 etkili olduğu tespit edilmiş. Nitekim, CDC de aşıların etkili olduğunu, ama tam etkisinin tam aşılanmadan iki hafta sonra göstereceğini, bu süre içerisinde bulaşma riskinin hala devam ettiğini belirtmiş.

Aşının etkisizliğine dair çıkan bir diğer iddia ise maske ve mesafe kurallarının hala geçerli olması. Fakat, bu durumun bilimsel olarak iki türlü açıklaması yapılıyor. Birincisinde, aşıların etkisinin zaman alması nedeniyle hala bu iki kurala riayet etmek önemli. Özellikle risk grubunda olanlar açısından bu kurallar önem taşıyor.

İkinci olarak, aşı olmak hastalığı semptomik olarak geçirmeyi ve hastaneye yatışları engellese de asemptomik olarak geçirmek mümkün. Associated Press’de yer alan uzman görüşlerine göre, bir kişi eğer aşılanmış ve yine de hastalığa yakalanmışsa, aşılanmış olanlara göre burunlarında daha az virüs taşıyor. Fakat varyantlar nedeniyle, maske ve mesafenin hala aşılanmamış olanları korumak için aşının dışında en iyi yol olduğu belirtiliyor.

Buna rağmen, CDC’nin açıkladığı kriterlere göre, tam olarak aşılanmış olanların gündelik hayatlarına maske ve mesafe kurallarına gerek duymadan hayatlarına devam etmeleri mümkün hale gelmiş durumda.

Bunun nedeni ise aşılanan nüfusa oranla hastalığa yakalananların ve ölenlerin sayısının azlığı gösteriliyor. Nitekim, ABD’de 6 Temmuz itibariyle 157 milyondan fazla insan aşılanmış ve sadece 5,186 tane aşı olmasına rağmen hasta tespit edilmiş. Bunların %75’ten fazlası ise 65 yaş ve üstü olan bireyleri içeriyormuş.

The Guardian’da 30 Nisan 2021 tarihinde yer alan bir habere göre, Covid-19 aşısı olmasına rağmen hayatını kaybeden çok az sayıda insan var. Haberin devamında ise ölenlerin oldukça yaşlı ve zayıf olduklarını ve ölümlerinin aşının etkisini göstermeden gerçekleştiği belirtiliyor. Verilen bilgiye göre, 8 Aralık 2020 ile 10 Mart 2021 tarihi arasında 52 binden fazla insan hastaneye yatmış. Bunlardan 3,598’i birinci doz aşılarını, 140’ı ise ikinci doz aşılarını olmuş. Bunların %71’i ise aşının etkisini göstermesi beklendiği 15 günlük sürenin öncesinde gerçekleşmiş. Devamında ise, 52 binden fazla hastanın arasından sadece 526’sı üç haftalık süreden sonra hastalığa yakalanmış ve bunlardan 113 tanesi hayatını kaybetmiş. Hayatını kaybedenler ise çok riskli kategorisinde yer alan kişiler.

Bu sonuçlara rağmen aşıların gene nüfus içerisinde etkili olduğu çeşitli bilimsel sonuçlarla ortaya konulmuş. Science dergisinde çıkan bir bilimsel çalışmada aşı olanların aynı hastalığa yakalanmış olanlar gibi antikor ürettikleri ve tek doz aşının dahi daha agresif olan Alpha varyantına karşı etkili olduğu sonucuna varılmış. Üstelik, Associated Press tarafından 30 Haziran 2021 tarihinde paylaşılan bir habere göre ise mayıs ayında ABD’deki 18 binden fazla Covid-19 nedenli ölümler arasında yaklaşık sadece 150 tanesi tam aşılanmasına rağmen vefat etmiş. Bu ise %0,8’e denk geliyormuş.

Fakat aşıların etkili olabilmesi için belirli bir sürenin geçmesi gerekiyor. Nitekim GAVI tarafından paylaşılan bilgiye göre, birinci doz aşı olduktan sonra etkisi iki haftalık bir süreç sonucunda kendini gösteriyor, fakat bir süre sonra bu etkisi azalıyor. Bu nedenle, ikinci bir doz aşı daha yapılarak bağışıklık sisteminin hastalıkla daha fazla tanışık olması sağlanıyor. İkinci doz aşının etkileri de bir veya iki hafta sonra etkisini gösteriyor. Yine de Public Health England’ın paylaştığı verilere göre, aşıların ilk dozu ile %55 ile %70 arasında semptomik hastalığa karşı korunma sağlanıyor. İkinci dozla bu oran, Delta varyantına karşı dahi %90’ların üstüne çıkabiliyor. Kanada Ontario Eyaleti Kamu Sağlığı Kurumu tarafından paylaşılan bilgiye göre ise 14 Aralık 2020 ile 12 Haziran 2021 tarihleri arasında bir doz aşısını olmuş 9 milyon 400 binden fazla kişiden sadece 32 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetmiş ve bunların çoğu 80 yaş ve üstündeymiş.

Paylaşılan iddianın sonunda Norveç’e dair bir haber bulunuyor. Haberde tam olarak aşılanmış 450 kişinin hastalığa yakalandığı, bunlardan 26 tanesinin hastaneye yatırıldığı ve 19’unun da öldüğü belirtiliyor. Haber için kaynak ise Norveç Sağlık Bakanlığı’nın sağladığı haftalık veriler kullanılmış. Nitekim raporda da bunun bilgisi mevcut. Bu bilgiler dışında hastaneye yatırılan 26 kişiden 21’inin ve ölen 19 kişiden 15’inin risk grubu içerisinde olduğu ifade ediliyor.

Bir Twitter sayfası tarafından bir paylaşımda ikinci doz aşısını olanların Covid-19’a yakalandıkları ve hatta öldükleri iddia edilmişti. İki doz aşı olanların çok düşük de olsa ciddi şekilde hastalanmaları ve hayatlarını kaybetmeleri mümkün. Fakat aşı olanların ciddi hastalanma ve ölüm ihtimali aşı olmayanlara göre ciddi oranda düşük. Birçok araştırma iki doz aşı olduktan sonra hayatını kaybedenlerin çoğunlukla birincil risk grubunda olduğunu gösteriyor. Maske ve mesafe kuralı ise hala aşılanmanın yüksek oranlara ulaşmaması ve asemptomatik hastalar için gerekli görülüyor. Paylaşımda sorular bu olgular göz ardı edilerek bağlamından kopartılmış.