Sosyal Koruma Yardımları Ne Kadar?

Anayasa’nın 2. maddesinde belirtildiği üzere, Türkiye Cumhuriyeti; demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti. Sosyal devlet denince akla gelen ilk şeyler arasında ise sosyal politikalar ve bu doğrultuda yapılan sosyal koruma harcamaları geliyor.

TÜİK’in yaptığı tanıma göre sosyal koruma, hane halkları ya da bireylerin belirlenmiş risk veya ihtiyaç yüklerini hafifletmek amacıyla yapılan tüm müdahaleleri kapsıyor. Sosyal yardımlar, Avrupa Bütünleştirilmiş Sosyal Koruma İstatistikleri Sistemi’nin (ESSPROS) oluşturduğu standartlar doğrultusunda hastalık/sağlık bakımı, engellilik, yaşlılık, dul/yetim, aile/çocuk, işsizlik, konut ve sosyal dışlanma olmak üzere toplam sekiz başlıkta sınıflandırılıyor.

Türkiye’de Sosyal Koruma İstatistikleri her sene TÜİK tarafından açıklanıyor. TÜİK 2018 yılına ait verileri, 12 Aralık 2019 Perşembe günü yayınladı.

TÜİK’in açıkladığı güncel verilere göre sosyal koruma harcaması, 2018 yılında %15,7 artarak 442,6 milyar TL oldu. Sosyal koruma harcamasının %98,5’ini sosyal yardımlar oluştururken kalan %1,5’i idari masraf ve diğer harcamalar oluşturdu. 2018’de sosyal yardımların arasında en büyük paya sahip başlık ise 214,1 milyar TL ile emekli/yaşlılara yapılan harcamalara ait.

Yine TÜİK’in açıkladığı verilere göre, 2008-2018 döneminde Türkiye’nin sosyal koruma harcamalarının gayri safi yurt içi hasılaya oranı %11-14 bandında seyretti. Bu dönemde en yüksek oran %14,1 ile 2013’de gerçekleşirken, 2018 yılı %11,9 ile en düşük ikinci yıl oldu.

Açıklanan verilere göre, 2018 yılında sosyal koruma gelirlerinin %35,4’ünü devlet katkıları, %30,3’ünü işveren sosyal katkıları ve %26,9’unu koruma kapsamındaki bireyler tarafından yapılan sosyal katkılar oluşturdu. Ayrıca yine 2018’de sosyal koruma kapsamında maaş alan kişi sayısı %3,8 artarak 13 milyon 766 bine yükseldi.

Öte yandan GSYH’den sosyal koruma harcamaları için ayrılan miktara OECD ülkeleri arasında baktığımızda, Türkiye’nin 30 ülke içerisinde 29. geldiğini görmekteyiz. Sosyal koruma harcamalarının GSYH içinde en yüksek paya sahip olduğu ülkeler ise %31,2 ile Fransa, %28,9 ile Belçika ve %28,7 ile Finlandiya oldu.