Zelenski 17 Milyon Hektar Tarım Arazisini ABD'li Şirketlere Sattı mı?

Söz konusu iddia dünya genelinde sosyal medya kullanıcıları tarafından sıklıkla paylaşıldı. 

Rusya ve Ukrayna arasında sürmekte olan çatışmalar sebebiyle Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlar ülkeleri küresel bir gıda krizine karşı uyarıyor ve gıda üretimlerini artırma konusunda çağrılarda bulunuyor. Son zamanlarda sosyal medyada gündeme gelmeye başlayan bazı iddialar ise Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’yi suçlar nitelikte. Zelenski’nin Ukrayna’da 17 milyon hektar tarım arazisini Amerikan şirketlerine sattığını belirten iddialarda kimi zaman gıda krizi, kimi zaman ise “Zelenski’nin Ukrayna’da yeni bir İsrail kurmak istediği” gibi imalar bulunuyor. Bir diğer Facebook paylaşımı ise, Ukrayna Devlet Başkanı Volodomyr Zelenskyy'nin "tüm Ukrayna topraklarının %28'ini" üç Amerikan holdingi Monsanto, DuPont ve Cargill'e sattığını ve bunun "Ukrayna savaşının gerçek nedeni" olduğunu iddia ediyor.

Bu iddialar, Australian National Review isimli  bir internet sitesinde yayımlanan ve "Üç Büyük Amerikan Çokuluslu Şirketinin Ukrayna'dan 17 Milyon Hektarlık Tarım Arazisi Satın Aldığını" iddia eden bir metinden alıntı yapıyor. 27 Mayıs 2022 tarihli makalenin alt kısmında: “Alıntılanan 17 milyon hektar bir hataydı ve 1,7 milyonluk bir alandan bahsediliyor. İddia edilen şirketlerin araziyi kendi adlarına değil, yatırım fonları aracılığıyla elinde tuttuklarına dikkat edin.” şeklinde ifadeler de bulunuyor. Metinde ise bir Telegram mesajı kaynak gösteriliyor. 

Australian National Review isimli internet sitesinin yazdığı metin üzerinden yayılan iddialar, söz konusu metinde hiçbir güvenilir kaynağa dayandırılmıyor. Ne makale ne de sosyal medya gönderileri, bu sözde arazi satışlarının ne zaman gerçekleştiğine dair de ayrıntı vermiyor. Ayrıca iddialarda geçen 17 milyon hektar arazinin, Ukrayna’nın toplam arazisinin %28’ine, tarım arazilerinin ise neredeyse yarısına denk geleceğini de belirtmek önemli. 

BM Gıda ve Tarım Örgütü'nde Ukrayna merkezli bir tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetleri uzmanı olan Kateryna Krykunenko, AAP FactCheck'e Ukrayna topraklarının mülkiyetinin ülke içinde ya özel mülkiyet, ortak mülkiyet ya da devlet mülkiyeti olarak kaldığını söyledi. Krykunenko, özel mülk olarak sınıflandırılan arsaların Ukrayna vatandaşları tarafından satış veya hediye yoluyla, ya da devlet veya ortak arazilerden ücretsiz transfer veya kendilerine ait arazi payının tahsisi yoluyla edinildiğini söyledi. Komünal araziler, köylerin, kasabaların ve şehirlerin bölgesel topluluklarına aitken, diğer tüm arazilerin ise devlete ait olduğu belirtilmiş. Yabancı şirketler ise direkt olarak tarım arazisi satın alamıyor. 

Bunun yanında, Ukraynalı tarım ticareti internet sitesi Latifundist'te, yazıda bahsedilen şirketlerin hiçbirinin Ukrayna'daki mevcut en büyük 100 arazi sahibi arasında yer almadığı ve bunların en büyüğü Ukraynalı şirket Kernel yaklaşık yarım milyon hektara sahip olduğu görülüyor. 

Arazi izleme veri tabanı Land Matrix'e göre, gönderide belirtilen şirketlerin veya yatırım fonlarının hiçbiri 2019'dan beri Ukrayna'da arazi anlaşması yapmadı.

1 Temmuz 2021 tarihinde Reuters tarafından yayımlanan bir haberde ise, söz konusu tarihten itibaren Ukrayna’da tarım arazilerinin satışına yönelik yaklaşık 20 yıllık yasağı kaldırmasına yönelik gelişmelerden bahsediliyor. Haberde, yeni yasa ile şu anda yabancıların ve yabancı şirketlerin tarım arazisi satın almasını yasaklandığı, ancak bunun gelecekte olası bir referandumla mümkün olabileceği belirtiliyor. 

Full Fact isimli doğruluk kontrolü platformu, Zelenksi'nin 2019'da hükümete girmesinden bu yana Ukrayna'da herhangi bir arazi satın alıp almadıklarını sormak için Cargill, Bayer ve DuPont ile temasa geçti. Bayer, iddiada bahsi geçen Monsanto’yu 2018’de satın almıştı. DuPont'un bir sözcüsü, gönderide şirkete atıfta bulunulmasını yanlış olarak nitelendirdi. Ayrıca Bayer'in bir sözcüsü de şirketin Ukrayna'da herhangi bir arazisi olmadığını doğruladı.

İddia daha önce Logically, Full Fact ve AAP Fact Check gibi doğruluk kontrolü platformları tarafından da incelenmiş. 

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’inin, 17 milyon hektar büyüklüğünde tarım arazisini ABD’ye sattığı iddia edilmişti. Ancak iddianın yayıldığı herhangi bir mecrada konu ile ilgili güvenilir bir kaynağa yer verilmemiş ve iddiayı doğrulayacak herhangi bir kanıt da bulunmuyor. Ukrayna’da an itibariyle yabancıların ve yabancı şirketlerin direkt olarak tarım arazisi almasına izin verilmiyor. İddialarda bahsi geçen şirketlerin hiçbirinin Ukrayna'daki mevcut faaliyet gösteren en büyük 100 arazi sahibi arasında yer almadığı görülüyor.