Petrol Fiyatları Tarihi Dibi Gördü

20 Nisan’da dünya petrol piyasasında bir ilk gerçekleşti ve Mayıs teslimli vadeli sözleşmelerde ham petrolün varil fiyatı -37,63$’a geriledi. Bir metanın değerinin sıfırın altına düşmesi birçoğumuza ilginç gelebilir. Fakat bu süreçte ham petrolün depolama ve nakliye maliyeti o kadar çok artmış durumda ki üretici üretimi durdurmanın uzun vadeli risklerine girmektense üstüne para verip elinden çıkarmayı tercih ediyor. Fiyatların sıfırın altına düşmesi petrol piyasasında son 5 aydaki gelişmelerin en dramatik sonucu. COVID-19 salgınının petrol talebini azaltması ve Suudi Arabistan ve Rusya’nın petrol arzını kısma konusunda anlaşamayıp fiyat konusunda bir mücadeleye girmeleri ham petrol fiyatlarında tarihi seviyelerde düşük fiyatların görülmesine neden oldu.

Dünya ham petrol fiyatları belirlenirken iki ana ölçüt fiyatı baz alınıyor: WTI (West Texas Intermediate) ve Brent. Brent ham petrolünün varil fiyatı bu yıl 9$’a, WTI ise 11$’a kadar geriledi. Bu gerilemenin olağan şüphelisi COVID-19 salgını. Geçen yıl günlük 100 milyon varillere ulaşan talep, salgın sonrası izolasyonun ve kapatmaların etkisiyle günlük 29 milyon varile kadar geriledi. Üstelik ülkeler arası farklı yayılma oranlarıyla salgının etkileri uzun bir süreye yayılıyor; bir başka deyişle, piyasaya ciddi bir belirsizlik hâkim. Petrol tüketicileri ucuz fiyatın ne kadar süreceğinden emin olamadıklarından ellerinde petrol tutarken, üreticiler de fiyatların yükseleceği umuduyla maliyetlere katlanıp ham petrol depoluyorlar. Fakat depolama ve nakliye maliyetlerinin yüksek olduğu bazı ham petrol türlerinde bu durum vadeli sözleşmelerde fiyatın sıfırın altına düşmesiyle sonuçlandı. 20 Nisan’da fiyatı sıfırın altına düşen petrol türü de bu maliyetlerin yüksek seyrettiği Alberta ham petrolüydü.

Ham petrol fiyatlarındaki düşüş COVID-19 salgını nedeniyle beklenen bir durum fakat düşüşün bu kadar ani ve tarihi seviyelerde olmasının en önemli nedeni Suudi Arabistan ve Rusya arasındaki mücadele oldu. Azalan talebe karşılık üretimin kısılması konusunda iki ülkenin anlaşamaması ve ham petrolü en ucuz maliyetle üretebilen Suudi Arabistan’ın buna karşılık üretimi arttırarak fiyatları düşürmesi petrol piyasalarında ciddi bir oynaklık oluşturdu. Halihazırda ham petrolden kar etmek için Rusya’nın ham petrolün varilini 40$’a, Suudi Arabistan’ın ise 20$’a satması gerekiyor. Fakat iki ülkenin ekonomilerinin yapısı nedeniyle bu piyasada kar etmesi yeterli değil; Rusya’nın bütçe açıklarını kapatabilmek için 60$, Suudi Arabistan’ın ise 80$ satış fiyatına ihtiyacı var.

Ham petrol fiyatlarındaki bu tarihi düşüşün etkileri sadece piyasayla sınırlı kalmadı. Mart 2020’de başlayan krizin hemen ardından Rus Rublesi %7 oranında değer kaybetti. Avrupa’nın en büyük petrol üreticisi Norveç’in para birimi Norveç Kronu, ABD Doları karşısında %20’lere varan değer kayıpları yaşadı.