Tuvalette Akıllı Telefon Kullananlarda Hemoroid Oluşumunun %46 Oranında Arttığı İddiası Doğru mu?

Sosyal medyada bilimsel bir araştırmaya dayandığı iddiası ile yapılan sağlık paylaşımları oldukça yaygınlaşmış ve bunların bir kısmı da ciddi bir dezenformasyon kaynağına dönüşmüş durumda. Bu tür iddialar genellikle tamamı okunmamış makalelere, bağlamından koparılmış sonuçlara ya da hatalı çevirilere dayanıyor. Bilimsel gibi görünen ifadelerle sunulan bu içerikler genellikle kamuoyunu yanıltacak şekilde abartılıyor. Sonuç olarak, kullanıcılar da bu tip haberlere karşı giderek daha şüpheci bir tutum geliştiriyor. Özellikle sağlık konularında, böyle bir refleks oldukça yerinde. Çünkü yanlış yönlendiren bir sağlık bilgisi sadece bireylerin değil, toplumun genel sağlığını da etkileyebilir.

İlgili gönderide de yeni bir araştırmanın tuvalette akıllı telefon kullanan kişilerde hemoroid oluşumunun %46 oranında arttığını gösterdiği iddia edilmiş ve bu iddia çeşitli sosyal medya platformlarında paylaşılmış. ancak gönderilerin altına gelen kullanıcı yorumlarından, iddianın saçma bulunduğu ve inanılmadığı anlaşılıyor.

İddiada bahsedilen araştırmanın gerçekte var olup olmadığını anlamak için anahtar kelimeler kullanılarak basit bir arama motoru araması ile başlanabilir. Bu arama yapıldığında karşılaşılan çeşitli haberbağlantılarında çalışmaya dair daha fazla detay görülüyor. Bazı yanlış bilgiler medya organlarınca dahi haber yapılıp yayıldığından yalnızca bu kaynaklara güvenmeyip araştırmaya devam etmekte fayda var. Haberlerde bu araştırmanın Digestive Diseases Week (DDW) adlı bir konferansta sunulduğu belirtilmiş. DDW, sindirim sistemi hastalıkları alanında dünyanın en büyük bilimsel konferanslarından biridir. Her yıl düzenlenen bu etkinlikte gastroenteroloji, hepatoloji, endoskopi ve cerrahi alanlarında en güncel araştırmalar sunulur. Adı geçen araştırmanın DDW 2025’te yer alıp almadığının araştırması yapıldığında ise şu sayfa ile karşılaşılıyor:

“Smartphone Use on the Toilet and Prevalence of Hemorrhoids: A Cross-Sectional Study” isimli çalışma Türkçeye şöyle çevrilebilir: Tuvalette Akıllı Telefon Kullanımı ve Hemoroid Sıklığı: Gözlemsel Bir Araştırma. Ancak yukarıdaki görüntüden de anlaşılacağı gibi sunumun kimin tarafından yapıldığı bilgisi yer almamış. DDW’nin resmi internet sitesinde arama yapıldığında da daha detaylı bir bilgiye rastlanmıyor. Yine haberlerde yer alan bir diğer bilgi de bu çalışmanın Trisha Satya Pasricha isimli bir araştırmacı tarafından yapıldığı yönünde. Dr. Trisha Satya Pasricha, Beth Israel Deaconess Tıp Merkezi’nde görev yapan bir iç hastalıkları ve gastroenteroloji uzmanı. Harvard, Vanderbilt ve Johns Hopkins gibi kurumlarda eğitim almış ve özellikle sindirim sistemi hastalıkları ve bağırsak-mikrobiyota ilişkisi üzerine çalışmalar yapmış bir hekim. Kendisi 2022 yılında da DDW için “Feasibility and Safety of Novel Endoscopic Full-Thickness Gastric Biopsy Technique in Gastroparesis Patients (Gastroparezi Hastalarında Yeni Endoskopik Tam Kat Mide Biyopsi Tekniğinin Uygulanabilirliği ve Güvenliği)” başlıklı bir sunum yapmış ve bu sunum DDW’nin resmi kanallarında yayımlanmış. DDW’nin resmi kanallarında Google Scholar gibi akademik platformlarda veya Dr. Pasricha’nın kendi akademik sayfalarında bu araştırmanın orijinal metnine, detaylarına veya sunumun kendisine ulaşılamıyor. Bilim haberleri paylaşan başka platformlarda yazan bilgilere göre, kolonoskopi yapılan 125 yetişkini incelenmiş. Katılımcıların %66’sı tuvalette telefon kullandığını, bunların %93’ünün haftada en az bir kez bu alışkanlığı sürdürdüğünü belirtmiş ve kolonoskopiyle %43’ünde hemoroid saptanmış. Telefon kullananlar; tuvalette daha uzun süre kalıyor (%37.3’ü her seferde 6 dakikadan fazla), genellikle haber okuma (%54.3), sosyal medya gezintisi (%44.4) ve mesajlaşma (%30.5) gibi aktiviteler yapıyor. Uzun süreli oturma, rektal damarlarda baskıyı artırarak hemoroide zemin hazırlarken hijyen açısından da tuvalette telefon kullanımı mikrop bulaşma riskini ciddi şekilde artırabildiği kaydedilmiş.

Türk Kolon ve Rektum Cerrahisi Derneği'nin resmi yayın organı ve hakemli bir dergi olan Turkish Journal of Colorectal Disease’de de (Türk Kolon ve Rektum Hastalıkları Dergisi) tuvalette akıllı telefon kullanımının hemoroid gelişimiyle ilişkili olup olmadığının incelendiği bir araştırma sonucu yayımlanmış. Araştırmaya göre, Türkiye'de 1684 kişiyle yapılan araştırmada, tuvalette akıllı telefon kullananların hemoroid hastalığına yakalanma olasılığının anlamlı şekilde daha yüksek olduğu görülmüş. Özellikle telefonda geçirilen her fazladan 1 dakikanın, hemoroid riskini %26 oranında artırdığı bulunmuş. Sonuç olarak, bu alışkanlığın hemoroid için potansiyel bir risk faktörü olabileceği ifade edilmiş.

Hemoroid riskini artıran başlıca faktörler arasında uzun süreli oturma, kronik kabızlık, ıkınma, düşük lifli beslenme ve fiziksel hareketsizlik yer alıyor. Ayrıca yaşın ilerlemesi, obezite, hamilelik ve sigara kullanımı da bu riski yükseltir. Tüm bu etkenler, anüs çevresindeki damarların baskı altında kalmasına ve zamanla şişmesine yol açabiliyor. Sonuç olarak tuvalette telefon kullanımı ise farkında olmadan oturma süresini uzattığı için, bu mekanizmayı tetikleyebilecek yeni bir davranış biçimi olarak değerlendiriliyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar da bu alışkanlıkla hemoroid gelişimi arasında dikkat çekici ilişkiler olabileceğini ortaya koyuyor.