Dünya Sağlık Örgütü’nün Yaptığı Araştırmaya Göre Cinayet, Şiddet, Tecavüz, Trafik Kazalarının Sebebinin Alkol Olduğu İddiası Doğru mu?

Bir Instagram sayfası tarafından 28 Nisan 2021 tarihinde yapılan paylaşımda Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı araştırmaya göre cinayetlerin %85’i, tecavüzlerin %50’si, şiddet olaylarının %50’si, trafik kazalarının %60’nın, kadına şiddet olaylarının %70’nin nedeni alkol olduğu iddia edildi.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Paylaşımdaki veriler arama motorunda arattırıldığında bu iddianın ilk paylaşıldığı yerin Yeşilay’ın internet sitesi olduğu anlaşılıyor. 30 Aralık 2015 tarihinde Yeşilay yılbaşı öncesinde alkol uyarısında bulunduğu bir yazı yayınlamış. Yayınlanan yazıda, “Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 30 ülkede yaptığı araştırmaya göre, dünyada cinayetlerin yüzde 85'i, tecavüz ve şiddet olaylarının yüzde 50'si, ölümcül trafik kazalarının yüzde 60'ı ve aile içi kavga ve geçimsizliklerin yüzde 70'i alkol kullanımından kaynaklanıyor.” bilgisine yer verilmiş. Metin içinde 30 ülkede Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan bir araştırma olması dışında başka bir referans kaynağı gösterilmemiş. Sosyal medyada pek çok kez paylaşılan iddia bu kaynaktan yayılmış.

Bu paylaşımda ilk bakışta dikkat çeken nokta iddiaya konu olan yüzdelik oranların oldukça yüksek ve yuvarlanmış sayılar olarak verilmesi ve alkol kullanımıyla söz konusu edilen kötü sonuçlar arasında net bir nedenselliğe atıfta bulunması. Bu yüzdelik oranların geçerli olması durumunda dünyadaki birçok alkol kullanımının caydırıcılığı konusunda hassasiyeti olan organizasyonların bu yüzdeleri kullanması beklenebilir. Örneğin ABD’nin en önemli alkolizm ile mücadele kuruluşlarından “The National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism” alkol tüketimi ve onun etkileriyle ile ilgili yayınlandığı son verilerde böylesine net veriler paylaşmamış. Kurum alkol tüketimi ve sosyal sonuçları ile ilgili veriler için Dünya Sağlık Örgütü’nü referans olarak göstermiş. Dünya Sağlık Örgütü’nün “Alkol” başlığı altındaki anahtar verilere bakıldığında da bu tür net bulgular bulunmuyor.

Paylaşımdaki referans ip ucunu kullanarak Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanmış çalışmaları araştırıldığında da 2015 yılına ait tek yayın çıkıyor ve bu yayında iddia edilen veriler bulunmuyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün yayınları arasında alkol tüketiminin sosyal maliyetleri konusuna atıfta bulunan ve tarihi yakın tek rapor 2014 yılında yayınlanmış “Global Status Report on Alcohol and Health” raporu. Bu raporda da iddia edilen veriler bulunmuyor. Raporda geniş bir yelpazede alkol tüketiminin şiddet ve trafik kazaları gibi çeşitli durumlarda risk faktörü olabileceği farklı araştırmalarla gösterilmiş. Zararlı alkol kullanımının toplumlarda hastalıklara, sosyal ve ekonomik yüke neden olduğu ve alkol tüketiminin dünya genelinde her yıl 3 milyon ölüme ve milyonlarca insanın sağlığını negatif etkilediği vurgulanmış.

En günceli 2018’de yayınlanan “Global Status Report on Alcohol and Health” raporunda alkol tüketiminin etkileri başlığında yaralanmalar, trafik kazaları, şiddet ve cinayet gibi sosyal maliyetler sayılmış. Bu başlıklar altında da iddiada dile getirilen yüksek oranlar yer almıyor. Örneğin alkol kullanımı ve cinayet arasındaki ilişkiyi konu alan çalışmaların meta analizi sonucunda kurban ve saldırganların %48’inin cinayet sırasında alkol tüketmiş olduğu sonucuna varılmış.

Bir Instagram sayfası tarafından yapılan paylaşımda Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı araştırmaya göre cinayetlerin %85’i, tecavüzlerin %50’si, şiddet olaylarının %50’si, trafik kazalarının %60’nın, kadına şiddet olaylarının %70’nin nedeni alkol olduğu iddia edilmişti. İddia 2015 yılında Yeşilay’ın yılbaşı öncesi yayınladığı yazı aracılığı ile yayılmış. Dünya Sağlık Örgütü’nün raporları incelendiğinde 2015 yılında 30 ülkenin katıldığı bir araştırma yayınlamadığı görülüyor. Alkol tüketiminin sosyal maliyetlerini konu edinen 2014 tarihli “Global Status Report on Alcohol and Health” raporunda da iddiada dile getirilen oranlar bulunmuyor. Alkol tüketimi ile iddiada dile getirilen sosyal maliyetler arasındaki ilişkiyi araştıran birçok araştırma bulunsa da iddiada dile getirilen netlikte ve oranlarda geçerli bir araştırmaya rastlanmadı.