Dünya Ekonomik Forumu 2030 Yılında Bütün İnsanların Üniforma Giyeceğini Açıklaması Yaptı mı?

Aynı iddia dünya genelinde yayılmaya devam ediyor. 

Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum - WEF), uluslararası bir kuruluş olarak 1971 yılında Klaus Schwab tarafından kuruldu. Merkezi İsviçre'nin Cenevre kentinde olan organizasyon dünya çapında ekonomik, sosyal ve politik konularda liderler, iş dünyası temsilcileri, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları ve diğer paydaşlar arasında işbirliği ve diyalogu teşvik etmek amacıyla faaliyet gösteriyor. 

Forumun en ünlü etkinliği olan Davos Zirvesi, yıllık olarak İsviçre'nin Davos kasabasında düzenleniyor. Küresel liderlerin, iş dünyası temsilcilerinin, akademisyenlerin ve medyanın katılımıyla gerçekleşen zirve dünyadaki önemli sorunları ve çözüm yollarının tartışılması için platform görevi görüyor. 

Davos’a katılanlar, bu etkinlikte konuşulanlar ve dünya açısından olası sonuçları, sosyal medyada üzerine en çok komplo teorisi üretilen konuların başında geliyor. WEF ile ilgili daha önce yanlış ve yanlış yönlendirici bilgilere yönelik analizlerimize buradan ulaşılabilir. 

Temmuz ayının başından beri yayılan söz konusu iddiada da Dünya Ekonomik Forumu’nun 2030 yılına kadar “modanın ortadan kalkacağı” ve “insanların üniforma giyeceği” ifadelerinin bulunduğu bir açıklama yaptığı ifadeleri yer alıyor. Bu iddiaların çıkış noktası ise The People’s Voice isimli bir internet sitesinin 3 Temmuz 2023 tarihinde yayınladığı “WEF, Modanın 2030'a Kadar Kaldırılacağını Söyledi: İnsanların Hepsi Üniforma Giyecek” başlıklı yazısı. Paylaşılan birçok iddiada da bu haberin başının ekran görüntüsü ve özellikle “fact checked” ifadesi de yer alıyor. 

The People’s Voice isimli sitenin yazısında şu ifadeler yer alıyor: “Dünya Ekonomik Forumu, 2030 yılına kadar modannın tamamen kullanılmaz hale geleceğini ve tüm insanların vegan olacağını açıkladı. 2019 yılında yazılan, yeni ortaya çıkan bir rapor, insanların yılda sadece üç kıyafet satın almasına izin verileceğini ve et satın almak veya tüketmenin yasaklanacağını belirtiyor.”

Öncelikle The People’s Voice isimli internet sitesinin güvenilir ve kanıta dayalı bilgiler sunan bir kaynak olarak kabul edilemeyeceğini belirtmek gerekiyor. Söz konusu sitenin daha önce de yanlış bilgi yaydığı ortaya çıkmıştı. AP News ile iletişime geçen WEF sözcüsü Yann Zopf e-mailinde şu ifadeleri kullanmış: “Dünya Ekonomik Forumu, modanın kaldırılması çağrısında bulunmadı. Bu, Dünya Ekonomik Forumu'nun ciddi küresel sorunlar üzerinde yaptığı önemli çalışmayı itibarsızlaştırmak için ortaya atılan yanlış iddialardır."

Ayrıca iddiaların çıkış noktası olan The People’s Voice sitesinin yazısında iddianın kaynağı “2019 yılına ait bir raporun ortaya çıkması” gösteriliyor. Bu raporun ise “The Future of Urban Consumption in a 1.5°C World” başlıklı 2019 tarihli rapor olduğu belirtiliyor ve WEF tarafından fonlandığı ifadeleri de yer alıyor. 

Rapor aslında iklim değişikliğiyle mücadele etmek için çalışan küresel bir belediye başkanları ağı olan C40 Cities; bir mühendislik danışmanlık firması olan Arup ve Leeds Üniversitesi tarafından ortaklaşa hazırlanmış. Raporun finansmanının Arup, üniversite ve küresel bir yatırım bankasının kolu olan Citi Foundation tarafından sağlandığı belirtilmektedir. Bu bağlamda da raporun WEF tarafından kaleme alınmadığı veya finanse edilmediğini söylemek mümkün. 

WEF ile herhangi bir ilgisi olmayan bu rapor, kentlerde tüketimin iklim krizine etkisini inceliyor ve C40 üyesi şehirlerinin sera gazı salınımlarını azaltmalarını sağlamak için olası değişiklikleri araştırıyor. Rapor, C40 şehirlerinin belediye başkanlarına rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış ve önerilerini ulusal hükümet liderleriyle veya vatandaşlarla yeni politikalar veya teşvikler şeklinde paylaşarak uygun gördükleri şekilde kullanabileceklerini amaçladı. Raporun kendisi herhangi bir politika değişikliği veya düzenleme uygulamıyor. Raporda insanların 2030’a kadar üniforma giyecek olacağına dair herhangi bir ifade ya da öneri hiçbir şekilde yer almıyor. 

Rapor giyim ve tekstil atıklarının tüketim temelli emisyonlara nasıl katkıda bulunduğunu vurguluyor ve insanların her yıl satın aldıkları kıyafet sayısını sınırlarsa bu emisyonların azaltılabileceğini savunuyor. Raporun belirttiğine göre, 2030 yılına kadar kişi başına yılda sekiz parça kıyafet "ilerici bir hedef" olurken, üç parça "agresif" bir hedef olarak nitelendirilmektedir. Ancak bağımsız kurumlar tarafından hazırlanan ve büyük şehirlerin belediye başkanlarına rehberlik etmek amacıyla hazırlanan bu raporun bir bağlayıcılığı bulunmuyor. 

İddia daha önce Snopes ve AP News tarafından da analiz edilmiş. 

Bir Twitter hesabı tarafından 6 Temmuz 2023 tarihinde yapılan paylaşımda bağımsız bir uluslararası organizasyon olan Dünya Ekonomik Forumu’nun modanın 2030 yılına kadar yok olacağı ve insanların üniforma giyeceği yönünde bir açıklama yaptığı iddia edilmişti.  İddianın kaynağı olan The People’s Voice sitesi 2019 yılında yayınlanan bir raporu tamamen çarpıtarak aktarmış. Raporu hazırlayan ya da finanse eden kurumlar içinde Dünya Ekonomik Forumu yer almadığı gibi raporda, giyim ve tekstil konusunda, moda yasağı önerisi veya topluma zorla üniforma giydirme gibi öneriler de bulunmuyor. WEF sözcüsü Yann Zopf, bu iddiaları yanlışlamış.