Cumhuriyet Tarihinde İlk Kez İşsiz İnsan Sayısı, Çalışan İnsan Sayısını Geçti mi?

Bir Facebook sayfası tarafından 10 Eylül 2020 tarihinde yapılan paylaşımda cumhuriyet tarihinde ilk kez işsiz insan sayısının çalışan sayısını geçtiği iddia edildi. Gönderi 3 binden fazla beğeni, 3 binden fazla paylaşım almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

İşsiz sayısının çalışan sayısını geçtiğine dair haberler ulusal medyada Temmuz ve Ağustos 2020 döneminde sıklıkla paylaşılmış. Doğruluk Payı da 3 Mayıs 2015’te CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun iddiası üzerine yayınladığı analizde bu iddiayı yanlışlamıştı.

Bu iddianın doğruluğunu kontrol ederken, son 10 yılın verilerini TÜİK ve DİSK’in yayınladığı raporlarda ve bültenlerde ayrı ayrı inceledik.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerini incelediğimizde geniş tanımlı işsizlik verileri yerine standart işsizlik verilerini açıkladığını görüyoruz. Bununla beraber DİSK, uzun süredir her yıl geniş tanımlı işsizlik rakamlarını hesaplayıp yayımlıyor.

TÜİK tarafından kullanılan standart işsizlik tanımında ise, istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki kişileri işsiz kabul ediyor.

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından yapılan ‘geniş tanımlı işsizlik verisi’ ise aşağıda ki beş maddeye dikkat edilerek hesaplanıyor.

1-Dar tanımlı işsizlik (TÜİK’in hesapladığı standart işsizlik tanımı)2- İş aramayan ancak çalışmaya hazır olanlar2.a) İş bulma ümidini kaybedenler2.b) İş aramayan ancak çalışmaya hazır olanlar3- Mevsimlik işçiler4- Zamana bağlı eksik çalışanlar, maddelerine dikkat ederek hesaplıyor.

DİSK, bu saha çalışmasını, yine TÜİK'in açıkladığı ham verilerin yeniden hesaplanmasıyla elde ediyor.

TÜİK verilerine baktığımızda 2010 yılından bu yana işsizlik ve istihdam verilerinin sürekli değiştiğini görüyoruz. Örneğin, 2014 yılında ortalama 2 milyon 853 bin olan işsiz sayısı, 2015 yılında ortalama 3 milyon 57 bin olmuş. Ayrıca, 2014 yılında istihdam edilen kişi sayısı ortalama 25 milyon 933 bin kişi iken bu sayı 2015 yılında ortalama 26,6 milyon olarak karşımıza çıkıyor.

Yaklaşık 15 yıl geriye gittiğimizde ise, 2005 yılında 5 milyon 520 bin olan işsiz sayısı 2006'da 2 milyon 446 bine indiğini görüyoruz. Bunun yanı sıra 2006 yılında istihdam edilen kişi sayısı 4 milyon 882 bine ulaşmıştı.

2019 verilerine baktığımızda ise, ortalama 4 milyon 496 bin işsizin yanı sıra istihdam edilen kişi sayısı ortalama 28 milyon 80 bin olarak hesaplanmış.

Son yayınlanan TÜİK İş Gücü İstatistikleri 2020 haziran ayı raporuna göre ise, işsiz sayısı 4 milyon 101 bin olarak kayıtlara geçmiş. İstihdam eden kişi sayısı ise 28 milyon 80 bin.

DİSK-AR verilerini incelediğimizde ise 2014 yılında ‘geniş tanımlı işsiz’ sayısının ortalama 5,9 milyon olduğunu belirtiyor. 2019 verilerinde ise geniş tanımlı işsizlik sayısı ortalama 7,5 milyon. TÜİK verilerine göre görece daha fazla olan bu oranı DİSK, daha ayrıntılı bir şekilde hesaplıyor.

Örneğin, 2019 yılı için hesaplamalar şu şekilde; -Geniş Tanımlı İşsiz Sayısı: 7,5 Milyon ;- Geniş Tanımlı İşsizlik: Yüzde 21,8 - Ümitsiz İşsiz Sayısı: 838 Bin

Ayrıca, iki kurumunda COVID-19 süresince yayınladığı verilere de baktığımızda, TÜİK'in yöntemine göre, kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin ödeneği alan işçiler iş aramadıkları için işsiz sayılmıyor.

DİSK-AR tarafından her ay hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı Nisan 2020'de ,9 milyon 756 bine yükseldi. TÜİK’e göre ise bu veri Nisan 2020’de 3 milyon 775 bin. TÜİK verisine göre istihdam eden kişi sayısı Nisan 2020’de 28 milyon 378 oldu.

Aşağıda yer alan tablolarda TÜİK verilerine göre son 10 yılın işsiz kişi sayısını ve istihdam edilen kişi sayısını görüyoruz.

İddia YANLIŞ

1998– 2020 yılları arasında istihdam ve işgücü verileri değerlendirildiğinde, bu iddia ciddi ölçüde abartma ve çarpıtma içeriyor. İşgücü verileri içinde “işsiz” kategorisi belli bir tanım içermektedir. İşgücüne katılmayan nüfusun topyekûn işsiz sayılması hatalı bir çıkarımdır. Çünkü bu grup emekliler, öğrenciler veya çalışmak istemeyenler gibi kişileri de içermektedir. DİSK-AR ve TÜİK işgücü istatistikleri incelendiğinde cumhuriyet tarihinden bu yana işsiz insan sayısının çalışan insan sayısını geçtiği iddiasına dayanak oluşturacak kanıtlar bulunmamaktadır.