Arapçada 12 Milyon Kelime Var mı?

Arapça’nın toplam 12 milyon kelimeye sahip olduğu iddiası, Shawqi Hamadah’ın Dil Harikaları ( معجم عجائب اللغة) kitabına dayanıyor. Yazar eserinde Arapçanın kelime türetme mantığını ve dile dair başka özellikleri ele alıyor ve Arapçanın yapısını inceliyor. Eserinin bir bölümünde Arapçanın “olası kökleri”nin sayısını hesaplayan yazar 12 milyon sayısına ulaşıyor.

Fakat bu araştırmadan doğan 12 milyon sayısı aslında Arapçada bulunan gerçek kelimeler anlamına gelmiyor. Arapça, Türkçeye kıyasla köke eklemeler yapılarak türetilmesi ile sözcük üretilen değil, “kökten bükülen” bir yapıya sahip. Örneğin Türkçe’de de kullanılan Arapça kökenli bir kelime olan “kitap”ı inceleyelim. Kitap kelimesinin kökü, Arapça üç harften oluşur: (ktb). Ktb kökü bükülerek “kitab” (okunan yazı), ya da “maktub” (yazılmış yazı) gibi farklı kelimelere evrilir. En az üç harften oluşan Arapça kökler, belirli gramer kurallarına tabidir. Örneğin, üç aynı harfin yan yana gelmesiyle bir kök türeyemez. 

Yazar, bu eserinde bu gramer kurallarını birleştirerek Arapça’nın potansiyel kök kelime sayısını 12 milyon olarak tespit etmiş. Bu durum, bahsedilen 12 milyon kök kelimenin çoğunun gerçekte hiçbir anlamı olmadığı anlamına gelir. 

Dünya dillerini içlerinde kaç ayrı sözcük barındırdığına göre yapılan kıyaslamalar, genellikle o dilde geçerli ve resmi olarak tanımlı sözlüklerde kaç ayrı sözcük bulunduğuna göre hesaplanıyor ve tablolaştırılıyor. 

Peki Arapçada gerçekte kaç kelime var? Klasik Arapça sözlüklere göre dilin yaklaşık 10 bin kökü ve 200 bin farklı kelimesi mevcut. Post klasik sözlüklerde ise Arapça sözcük sayısı daha düşük, 120.000 olarak gösteriliyor. 

Türkçe’nin bu kıyaslamaya dahil olabilmesi için dayanılan kaynak Türk Dil Kurumu. Güncel olarak Türk Dil Kurumu’nun internet sitesi üzerinden ulaşılabilen sözlükte, ve Türk Dil Kurumu’na tanımlı sözlüklerde 600.000’den fazla kelime/sözcük olduğu biliniyor.

Bazı sözlükler ya da diller, diğerlerine göre lehçeye özgü kelimeleri çok daha fazla kabul edebildiğinden diller arası böylesi bir kıyaslamanın çok sağlıklı olabildiğini söylemek mümkün değil. Başka bir deyişle, konuşulan lehçelerin yazının standart dilinde yer alıp almadığına bağlı olarak bazı dillerin sözlükleri diğer dillere göre şişirilmiş durumda olabilir. Belirli bağlamlarda fazladan bir açıklamaya ihtiyaç duymak, bir dili diğerinden daha aşağı ya da yukarı yapmaz, ancak içinden çıktığı sosyo-kültürel ve tarihsel bağlam hakkında bir fikir verebilir. Yani dillerde bulunan sözcük sayısını gösteren genel görünümler yanıltıcı olabilir.

Bunun yanında, dünyada bir milyondan, hatta yarım milyondan fazla kelime içeren çok az sözlük bulunduğunu da eklemek gerekiyor. Bu durumda, Arapça’nın 12 milyon farklı sözcük/kelimeye sahip olması mümkün değil. 

Bir Twitter hesabının yaptığı paylaşımda, Arapçada 12 milyon kelime olduğu iddia edilmişti. İddianın dayanağı, Arapçanın yapısının incelendiği Shawqi Hamadah’nın Dil Harikaları kitabı. Yazar kitabın bir bölümünde, Arapçanın “olası kökleri”nin sayısını hesaplayarak 12 milyon sayısına ulaşıyor. Yazar, gramer kurallarını takip ederek, Arapça’nın potansiyel kök kelime sayısını 12 milyon olarak tespit etmiş. Bu durum, bahsedilen 12 milyon kök kelimenin çoğunun gerçekte hiçbir anlamı olmadığı anlamına gelir. Bunlar “potansiyel kelimeler”dir. Klasik Arapça sözlüklere göre Arapça’da yaklaşık 10 bin kök ve 200 bin farklı kelime mevcut. Post klasik sözlüklerde ise Arapça sözcük sayısı daha düşük, 120.000 olarak gösteriliyor.