Minik Kuşlar Bluesky'a Uçuyor

2024’ün sonlarına yaklaşırken sosyal medya dünyası bu yıl büyük dönüşümlere ve yeni platformların yükselişine tanıklık etti. Bu dönüşümlerin merkezinde ise iki platform yer alıyor; X (eski adıyla Twitter) ve son zamanlarda adından daha sıkça söz ettiren Bluesky. Twitter’ın satılmasının ardından Elon Musk’ın platformu X adı ile yeniden şekillendirmesi, kullanıcıların farklı alternatifler aramasına yol açtı. Bu süreçte Twitter’ın kurucusu ve eski CEO’su Jack Dorsey liderliğinde geliştirilen Bluesky özellikle son zamanlarda hızla büyüyerek dikkatleri üzerine çekiyor. Bluesky, tasarımıyla Twitter'a birebir benzeyen ve kullanıcıların gönderi oluşturup paylaşabildiği bir içerik platformu. Twitter’ın minik kuşları artık X’ten Bluesky’a doğru bir göç içerisinde ve bu göç sosyal medya dünyasında yeni bir dönemin habercisi olabilir. Bu değişimin ortaya çıkması ise birtakım olayların ardından gerçekleşti.

Jack Dorsey, Twitter’ın CEO’su olduğu dönemlerde sosyal medyanın merkezileşmesine karşı getirdiği eleştirileriyle biliniyor. Merkezileştirilen yapının içerik üreticileri üzerindeki kontrolü arttırarak kullanıcı özgürlüğünü kısıtladığını dile getiren Dorsey, Twitter’dan ilk kez 2009 yılında ayrılmıştı. 2015 yılında kurduğu platforma CEO olarak geri döndü. Dorsey’e getirilen birçok eleştiri vardı ve bunların en önemlisi Twitter’ın daha fazla gelir elde edebilecekken Dorsey’in buna odaklanmamasıydı. 

Twitter’ın merkezi yapısı, halka açık bir şirket olmasının getirdiği kâr baskısı ve platformun ifade özgürlüğü Dorsey’i farklı bir vizyon arayışına itti. Bluesky bu vizyonun bir ürünü olarak doğdu. Dorsey, Bluesky’ı ilk olarak 2019 yılında duyurdu. Twitter’da attığı tweet ile “Twitter'ın sosyal medya için açık ve merkezi olmayan bir standart geliştirmek üzere beş açık kaynak mimarı, mühendisi ve tasarımcısından oluşan küçük bir bağımsız ekibi finanse ettiğini” açıkladı.

O dönem finansal teknoloji firması Square’de CEO olarak çalışan ve aynı zamanda Twitter’da yer alarak iki firma arasında zamanını bölüştüren Dorsey’in yönetimden alınması konuşuluyordu. Fakat 2020 yılında farklı ortakların da yönetime katılması şartıyla Elliot Management ve Jack Dorsey anlaşma sağladı, böylelikle Dorsey CEO görevinden alınmadı. Twitter, 2021 yılında Jack Dorsey’in Twitter’dan istifa ettiğini duyurdu. 

Mayıs 2022’de yönetim kuruluyla olan ilişiği de kesildi. 2022 yılında Elon Musk Twitter’ı 44 milyar dolara satın aldı. Musk’ın hisse başına sunduğu 54,20 dolarlık teklif, Twitter’ın piyasa fiyatının %38 üzerindeydi. Toplamda teklif edilen 44 milyar dolar, Twitter’ın piyasa değerinin oldukça üzerinde bir rakam olduğu için satış gerçekleşti ve Elon Musk platformun yeni sahibi oldu.  Elon Musk’ın hisseleri satın almasına, aralarında Suudi Prensi El Vedid bin Talal’ın da bulunduğu birçok yatırımcı yardım etti. 

Elon Musk’ın satın aldığı Twitter’ı X adı ile bir “her şey uygulaması”na çevirme hamlesi, platformun hem işlevsel hem algısal olarak dönüşüm geçirmesine neden oldu. Özellikle platformdaki onaylı hesapları belirten “mavi tik” onay sisteminin ücretli hale gelmesi platformdaki içeriklerin güvenilirliğine gölge düşürmeye başladı. Musk platformu devraldıktan sonra Twitter’ın içerik denetimine olan güçlü bağlılığının değişmediğini ve nefret söylemlerinin azaldığını öne sürse de benimsediği “mutlak ifade özgürlüğü” anlayışı, içerik denetiminin gevşetilmesine ve nefret söylemi, yanlış bilgi yayılımı gibi sorunların artmasına neden oldu. Çeşitli üniversitelerin akademisyenleri tarafından yapılan bir araştırma sonucunda, nefret söylemlerinin ve platformdaki bot hesapların aktivitelerinde artış olduğu gözlendi. 

Elon Musk’ın yönetiminde birçok yasaklı kullanıcı platforma yeniden dahil edildi. Bunların arasında en dikkat çekici isim şüphesiz eski ABD başkanı Donald Trump’tı. Donald Trump’ın Twitter hesabı 6 Ocak 2021’de ABD Kongre Binası’na yapılan saldırının ardından kapatılmıştı. Twitter, Trump’ın paylaşımlarının şiddeti teşvik ettiği ve platformun politikalarını ihlal ettiği gerekçesiyle bu kararı almıştı. O dönemin CEO’su Jack Dorsey, bu kararın arkasında durmuş ama bunun özgür ifade açısından tehlikeli bir örnek oluşturabileceğini kabul etmişti. Dorsey bu kararı zor ama doğru bir adım olarak değerlendirmişti. Elon Musk, Twitter’ı satın aldıktan sonra “ifade özgürlüğü” anlayışını öne sürerek içerik kontrolünü esnetti. Bu bağlamda eski başkan Trump’ın hesabı 15 milyon kişinin oy kullandığı bir kullanıcı oylamasının ardından Kasım 2022’de yeniden aktif hale getirildi. Elon Musk bu kararı halkın sesi olarak nitelendirdi. Bu karar yasaklanan QAnon destekçileri ve Covid-19 komplo teorisyenlerinin de platforma geri alınacağı endişelerini doğurdu.

2019 yılında proje aşamasında olan Bluesky 2021 yılında bağımsız bir şirket olarak kuruldu. 2022 yılında Jack Dorsey Bluesky’ın yönetim kuruluna katıldı. Jack Dorsey 2022’de Twitter’ın satılma aşamalarında Elon Musk’tan “güvendiğim tek çözüm” olarak söz etmişti. O zamanki ismiyle Twitter’da yaptığı paylaşımda kimsenin Twitter’ın sahibi olmasına gerek olmadığına inandığını fakat bir şirket olma sorununu çözecek tek kişinin Elon Musk olduğunu belirtmişti. 2023 yılında ise Elon Musk’ın mevcut yönetiminden memnun olmadığını ve Musk’ın platformun ideal yöneticisi olmadığını söylemişti. Dorsey, 2024 yılında Bluesky’ın da Twitter’ın merkeziyetçi yönetimine dönüştüğünü öne sürerek yönetim kurulundan ayrıldı. X’ten paylaştığı bir gönderide “Haklarınızın şirketler tarafından tanınmasına güvenmeyin.Özgürlük teknolojisini kullanarak onları kendiniz savunun. (Şu an birindesiniz)” ifadelerini kullanarak Elon Musk yönetimindeki X’i “özgürlük teknolojisi” olarak nitelendirdi ve kullanıcılara X’te kalma mesajı verdi.

Elon Musk 2024 ABD başkanlık seçimlerinde açıkça Donald Trump’ı desteklemiş ve iddialara göre Trump’ın seçim kampanyasına 200 milyon dolar bağışlamıştı.Musk Trump’a ilk kez suikast girişiminin gerçekleştiği gün X üzerinden paylaştığı bir gönderi ile destek vermişti. Ekim ayında ise Pensilvanya’da düzenlenen bir mitingde Trump’a destek için sahnedeydi.  Trump, seçimi kazanmasının ardından Elon Musk’ın girişimci Vivek Ramaswamy ile birlikte Hükümet Verimliliği Bakanlığı'na başkanlık edeceğini duyurdu. Elon Musk’ın Donald Trump ile olan bu ilişkisi, İngiliz haber kuruluşu The Guardian’ın X’teki varlığını sonlandırmasına yol açtı. The Guardian yaptığı açıklamada, “toksik bir medya platformu” olarak tanımladığı X’te artık haber paylaşmayacaklarını belirtti. The Guardian, X’ten ayrılma sebeplerinin platformda aşırı sağ komplo teorileri ve ırkçılık gibi rahatsız edici içeriklerin bulunması ve Elon Musk’ın X’i siyasi söylemi şekillendirmek için kullanması olduğunu açıkladı. Dijital Nefretle Mücadele Merkezi (CCDH)’de X’teki negatif dönüşüm sebebiyle seçimin ardından X’ten ayrılma kararı alanlar arasındaydı.

ABD’deki seçimlerin ardından 7 Kasım’da Bluesky’a gelen trafikte önemli bir artış oldu. X’in alternatifleri olarak Threads ve Mastodon platformları da bir süredir varlığını sürdürse de özellikle son zamanlarda en çok kullanıcı kazanan platform Bluesky oldu. Instagram tabanlı ve yaklaşık 275 milyon kullanıcılı Threads hala Bluesky’dan önemli ölçüde büyük. Bluesky Kasım ayında kazandığı 700 bin yeni kullanıcı ile toplamda 20 milyon kullanıcıyı aştı. 

Bluesky, Elon Musk’ın Twitter’ı X’e dönüştürmesinden rahatsız olan kullanıcılar için bir alternatif olarak öne çıkıyor. AT protokolünü kullanan platform, kullanıcılara merkeziyetçi yapılara alternatif bir sosyal medya deneyimi sunuyor. Authenticated Transfer Protocol denen bu alt yapı, sosyal medyada kullanıcıların daha özgür olmasını hedefliyor. Bu sistemle kullanıcıların hesaplarını ve içeriklerini bir platformdan diğerine kolayca taşıyabilmesi mümkün. AT protokollü platformların, kullanıcı deneyimlerini kişiselleştirmesi ve sosyal medyada merkeziyetçilikten uzaklaşmaya yönelik bir çözüm sunması amaçlanıyor.