Kadın İşsizliği Azalırken İş Bulma Ümidi Olmayanlar Artıyor

Türkiye İstatistik Kurumu geçtiğimiz günlerde 2020 yılının kasım ayına dair işgücü istatistiklerini kamuoyu ile paylaştı. COVID-19 salgınının gölgesinde geçen 2020 yılında işsizlik oranı Kasım 2020’de Türkiye genelinde %12,9 olarak açıklandı. Verilerin işaret ettiği en önemli sonuçlardan biri ise kadınların işgücüne katılma oranlarında %3’ü aşan bir düşüş göstermesi. İşgücüne katılan kadınların %15’i ise iş bulamıyor.

TÜİK’in Kasım 2020’ye dair yayınladığı işgücü istatistiklerine göre Türkiye’de 15 yaş üzerindeki toplam nüfus 63 milyon 39 bin. Bu nüfusun 31 milyon 827 bini kadınlardan oluşurken 31 milyon 212 bini ise erkeklerden oluşuyor. İşgücüne dahil olan 15 yaş üzeri kadın nüfusu 9 milyon 729 bin iken bunlardan 5 milyon 741 bini ise genç kadın yani 15 ila 24 yaş arasında. Kasım ayında istihdamda olan toplam kadın nüfusu da 8 milyon 270 bin kişi, bunun da 1 milyon 109 binini 15-24 yaş arasındaki genç kadınlar oluşturuyor. Bu sayıları oransal olarak değerlendirdiğimizde de kadınların işgücüne katılma oranının %30,6, istihdam oranının %26, işsizlik oranının %15 ve genç kadınların işsizlik oranının %30,6 olduğu görülüyor.

Hem son bir yıldaki hem de 2020 yılının ocak ayından kasım ayına kadar olan dönemdeki değişimlere bakıldığında kadın nüfusunun dışında işgücüne dahil olmayan kadın nüfusunun artış gösterdiği görülüyor. Salgın sebebiyle işgücüne dahil olmayan nüfusta artış olduğu yetkililer tarafından belirtilse de işsizlik oranı, istihdam oranı, işsiz ve istihdamdaki kişi sayılarındaki azalışta en önemli neden olarak işgücüne dahil olmayan nüfustaki bu artış olduğu ekonomistler tarafından vurgulanıyor.

İşsizlik oranıyla beraber ekonominin mevcut durumunu anlamak için önemli göstergelerden biri de geniş tanımlı işsizlik oranı. Muhalefet kesimi tarafından zamana bağlı eksik istihdam, yetersiz istihdam ve işgücüne dahil olmayan nüfus kategorisindeki çalışmaya hazır ve mevsimlik çalışanların da işgücüne dahil ederek hesaplanan geniş tanımlı işsizlik oranı, çeşitli ekonomistler tarafından yalnızca işgücüne dahil edilmeyen çalışmaya hazır ve mevsimlik çalışanların işgücüne dahil edilmesiyle hesaplanıyor.

Ocak 2019’da %20 seviyesinde olan işsizlik oranı son iki yıldaki en yüksek seviyesine %22,7 ile Ağustos 2019’da ulaşmıştı. En düşük seviyesine de salgının ilk dalgasında ve en yoğun hissedilen aylardan biri olan Nisan 2020’de %16,2 ile gelmişti. Bunun da en önemli sebeplerinden biri işgücüne dahil edilmeyen kadın nüfusundaki artış olduğu bilirkişiler tarafından açıklanmıştı. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise işsizlik oranının düşüş gösterdiği son aylarda son yıllardaki en yüksek seviyesine çıktı. Kadın işsizlik oranı Kasım 2020’de %18,2’ye gerilerken, geniş tanımlı kadın işsizlik oranı ise %34,5’e yükseldi.

15 ila 24 yaş arasındaki genç kadın işsizlik oranının son yıllarda en yüksek açıklandığı ay %34,6 ile Ağustos 2019 olurken, en düşük açıklandığı ay da %27 ile Mayıs 2019 ayı oldu. Bunun dışında genç kadınların geniş tanımlı işsizlik oranı incelendiğinde Haziran 2020’de %51,4 ile rekor seviyede olan bu oranın Kasım 2020’de %30,6’lık işsizlik oranından çok yüksekte %49,8 seviyesinde olduğu görülmekte.

Son zamanlarda işgücü istatistikleri açıklandığında kamuoyu tarafından en çok tartışılan konuların başında işgücüne dahil olmayan nüfus gelmekte. Nedenleriyle beraber açıklanan bu işgücüne dahil olmayan toplam nüfusta en çok ilgi çeken başlık ise “iş bulma ümidi olmayan” ve “iş aramayıp çalışmaya hazır olan” nüfus. İş aramayıp çalışmaya hazır olan nüfus “iş bulma ümidi olmayan” ve “diğer” başlıklı iki göstergenin toplamından oluşmakta. Diğer nüfusunu da TÜİK şu şekilde tanımlamakta: “Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irad sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma gibi nedenlerle iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir.”

Yıllara göre iş aramayıp çalışmaya hazır olan ve iş bulma ümidi olmayan kadın nüfusunun değişimine bakıldığında, son bir yılda iş aramayıp çalışmaya hazır olan kadın nüfusunun %113 artışla 2 milyon 842 bine çıktığı, iş bulma ümidi olmayan kadın nüfusunun da %171 artışla 805 bine yükseldiği görülüyor.

Aynı şekilde bir de 15-24 yaş aralığındaki iş aramayıp çalışmaya hazır olan genç kadınlar incelendiğinde, orada son bir yılda iş bulma ümidi olmayan genç kadınlarda %159’luk, çalışmaya hazır kadınlarda da %119’luk bir artış gözlemlenmekte. Kasım 2020 itibarıyla iş bulma ümidi olmayan genç kadın nüfusu 158 bin iken, iş aramayıp çalışmaya hazır olan genç kadın nüfusu ise 609 bin.

Kamuoyu tarafından sıkça tartışılan bu işgücüne dahil olmayan nüfus verileri ise TÜİK tarafından 8 farklı başlık altında açıklanmakta. Bunlar; • İş aramayıp, çalışmaya hazır olanlar, 

• Ev işleriyle meşgul, 

• Eğitim öğretim, 

• Emekli, 

• Çalışamaz halde, 

• Mevsimlik çalışanlar, 

• Aile ve kişisel nedenler, 

• Diğer.

15 yaş üzeri işgücüne dahil olmayan kadın nüfusunun nedenlerine göre dağılımındaki son bir yıldaki değişim ise aşağıdaki şekilde:

15 ila 24 yaş arasındaki işgücüne dahil olmayan genç kadınların nedenlerine göre dağılımına bakıldığında normal olarak emekli nedeninin genç kadın istatistiklerinde görülüyor. Son bir yılda nedenlerine göre işgücüne dahil olmayan genç kadınların dağılımı da tablodaki gibi:

Nedenlerine göre işgücüne dahil olmayan kadın nüfusunda önemli olan bir nokta da iş aramayıp çalışmaya hazır olan kadın nüfusunun toplam işgücüne dahil olmayan kadın nüfusu içindeki payı ve bu payın geçtiğimiz yıla göre değişimi. Tabloda da görüleceği üzere iş aramayıp çalışmaya hazır olan kadın nüfusunun, işgücüne dahil olmayan kadın nüfusu içindeki payı Kasım 2019’da %6,5 seviyesindeyken, bu oran Kasım 2020’de neredeyse 2 katına çıkmış ve %12,9’a yükselmiş. Aynı oran 15-24 yaş arası genç kadınlarda ise %7’den, %14,7’ye çıkarak 2 katından da fazla artış göstermiş.

Türkiye’deki kadın istihdamı meslek gruplarına göre incelendiğinde, her ne kadar toplam kadın istihdamı bir senede %6,5 oranında azalsa da yöneticiler, profesyonel meslek mensupları ve teknisyenler gibi meslek gruplarında çalışan kadın nüfusunun Kasım 2019’a göre pozitif şekilde arttığını söylemek mümkün. Ayrıca nitelik gerektirmeyen işlerde çalışan 15 yaş üzeri kadın nüfusu her ne kadar azalsa da son bir yılda istihdamdaki payı %18,3’ten %18,7’ye yükselmiş.

Meslek gruplarına göre son bir yıldaki genç kadın istihdamındaki değişiklikler incelendiğinde ise genç nüfus istihdamında nitelik gerektirmeyen işlerde çalışan nüfusun arttığı açıkça gözükmekte. İstihdamdaki genç kadın sayısı anlamında bir yılda en çok artış gösteren meslek grubu olan nitelik gerektirmeyen işlerde çalışanların toplam genç kadın istihdamı içindeki payı da %14,1’den %21,5’e yükselmiş.

TÜİK 8 farklı eğitim durumuna göre işgücü istatistiklerini açıklıyor. TÜİK’in açıkladığı eğitim durumuna göre kadın istihdamındaki bir senelik değişime bakıldığında ise sadece artış yükseköğretim mezunlarında görüldü. Yükseköğretim mezunu olan kadınların toplam kadın istihdamındaki payı Kasım 2019’da %32 iken, Kasım 2020’de bu oran %35,8’e yükseldi.

Toplam istihdamı bir yıl içerisinde 1 milyon 231 binden, 1 milyon 109 bine gerileyen genç kadınlarda ise yükseköğretim mezunu olup istihdamda olan kişi sayısı 1 senede yaklaşık 12 bin kişi azaldı. Genel lise mezunları ise 25 bin kişi ile sayısal olarak en çok istihdamı artan eğitim grubu oldu.

Eğitim durumlarına göre kadın işsiz sayısı incelendiğinde, aşağıdaki tabloda görüleceği üzere neredeyse her kategorideki kadın işsiz sayısı da bir yılda azalış göstermiş.

15 ila 24 yaş arasındaki genç kadınlarda da toplam işsiz sayısı bir yılda düşüş gösterse de okuma yazma bilmeyip işsiz olan genç kadınlar ve yükseköğretim mezunu olup işsiz olan genç kadınların nüfusu 1 senede artış gösteren 2 eğitim durumu kategorisi. Burada gözden kaçırılmaması gereken önemli bir değişim de yükseköğretim mezunu olup işsiz olan genç kadınların toplam genç kadın işsizler içindeki payında yaşanan değişim. Kasım 2019’da %41,4 olan bu oran, Kasım 2020’de ise %48,3 seviyesinde.

Kadın işgücü istatistiklerine dair yaptığımız bülten çalışmasının son kısmında yaş gruplarına göre istihdamda olan ve yaş gruplarına göre işsiz olan kadın sayılarının son bir yıldaki değişimini inceledik. TÜİK yaş gruplarına göre istihdam verilerini 11 gruba ayırarak kamuoyuna sunmakta. Kasım 2020’de bu 11 yaş grubunun 9’unda toplam kadın istihdamı bir önceki yılın aynı ayına göre düşüş gösterdi. Yalnızca 30-34 ve 40-44 yaş aralığındaki kadınların istihdamı bir önceki yıla göre arttı. Kasım 2020’de en fazla istihdamda olan yaş grubu ise 1 milyon 252 bin kişi ile 35-39 yaş grubu. 15-24 aralığındaki yaş grubunun toplam istihdamı ise 25-29, 30-34, 35-39 ve 40-44 yaş gruplarından daha az.

TÜİK yaş gruplarına göre işsiz sayısını ise 5 farklı kategoride açıklamakta. Buna göre bu 5 kategoride de işsiz sayısı bir önceki yılın aynı ayına göre azalmış vaziyette.

TÜİK'in açıkladığı kadın işgücü istatistiklerini detaylı bir şekilde incelememizin ardından bir diğer önem arz eden konu da kadın işsizlik oranının diğer ülkelerle karşılaştırılması. Eurostat bu konuda en güncel verileri yayınlayan kurumların başında geliyor. Eurostat AB ülkelerinde kadın işsizlik oranını ay ay açıklarken Türkiye'deki kadın işsizlik oranları Eurostat'ın verilerinde yer almıyor. Fakat Eurostat'ın Türkiye geneli için açıkladığı gerek işsiz sayısı gerek istihdam sayısı gerekse de işsizlik oranı gibi verilerin hepsi birebir uyumlu. Bu yüzden biz de yıllara göre kadın işsizlik oranlarını hem Eurostat hem de TÜİK verileriyle beraber derleyip bir karşılaştırma yaptık. Bu karşılaştırmayı da Türkiye'nin en güncel verilerinin açıklandığı Kasım 2020 verilerine göre gerçekleştirdik.

Eurostat ve TÜİK'in Kasım 2020 verilerine göre Türkiye AB ülkeleri arasında %15 ile kadın işsizlik oranı en yüksek 3. ülke konumunda. 1. sırada %19,9 ile Yunanistan, 2. sırada da %18,5 ile İspanya gelmekte. 2010 yılında ise Türkiye kadın işsizlik oranında yine İspanya ve Yunanistan'dan daha pozitif bir performans sergilese de AB ülkeleri içinde 8. sırada yer almaktaydı. Bunun dışında 2010 yılında kadın işsizlik oranı Türkiye'den yüksek olan Estonya, Litvanya, Hırvatistan, Slovakya ve Letonya gibi ülkeler bu süre zarfında Türkiye'den daha pozitif bir performans sergiledi ve listede önceki yıllara göre daha aşağıda yer aldı. Ayrıca 2020 yılında küresel salgın sürecinde bu seçili ülkelerde kadın işsizlik oranı artarken, Türkiye'de ise bu oranın %15 seviyesine gerilemesi de burada oldukça dikkat çekmekte.