İnsani Gelişmişlik Düzeyi En Yüksek İlçe Hangisi?

İnsani Gelişme Vakfı tarafından ilki 2016’da hazırlanan ve büyükşehir belediyelerinde yer alan ilçe örneklemini belli kriterlere göre sıralayan İnsani Gelişme Endeksi’nin ikinci raporu yayınlandı. Bu raporda 28 büyükşehir belediyesine sahip illerin toplam nüfusun %77’sini kapsayan 161 ilçesi araştırmaya dahil edildi. Yönetişim ve saydamlık, sosyal kapsama, ekonomik durum, eğitim, sağlık, sosyal yaşam ve belediye çevresel performans ve ulaşım başlıklarındaki yedi alt endeks, ilgili değişkenlerle oluşturuldu ve nihai insani gelişmişlik endeksi skoru elde edildi. 2017 verilerine göre endeks sıralamasındaki ilk üç ilçe; İstanbul iline bağlı Beşiktaş ile Kadıköy ve Ankara’ya bağlı Çankaya ilçesi oldu.

Belediyenin bilgi paylaşımı, belediyeye erişim, sosyal medya kullanımı ve seçimlere katılım oranın önemli değişkenler arasında yer aldığı yönetişim ve saydamlık alt endeksinde Çekmeköy, Keçiören ve Çankaya ilk üç sırada yer aldı. İlk onda İstanbul, Ankara, Manisa ve Antalya illerine bağlı belediyelerin yer aldığı listede, bu belediyelerin altısı CHP’li belediye başkanları tarafından yönetilirken, dördü AK Partili belediye başkanları tarafından yönetiliyor.

Aile, çocuk, genç, kadın, engelli, mülteci, hasta ve yaşlılara yönelik hizmetlerin çeşitliliği ve kalitesinin değişken olarak alt endeks skorunu oluşturduğu sosyal kapsama endeksinde ilk üç sırada İstanbul’dan Ümraniye ve Beşiktaş, İzmir’den ise Bayraklı belediyeleri yer aldı.

Alışveriş merkezi varlığı, banka şubesi sayısı ve konut piyasa bedelleri gibi alt yapı özelliklerinin değişkenler olarak belirlendiği ekonomik durum endeksinde, İstanbul’un Beşiktaş, Bakırköy, Sarıyer, Kadıköy ve Beyoğlu ilçeleri ilk beş sırada yer aldı. Bu endeks sıralamasında Muğla iline bağlı Bodrum ve İzmir iline bağlı Çeşme ilçesi de öne çıkan ilçeler arasındaydı. Diyarbakır’ın Ergani ve Ankara’nın Nallıhan ilçesi, ekonomik durum endeksinde son iki sırada yer aldılar.

İlçe nüfusunun eğitim durumu ve okur-yazar oranıyla ilgili değişkenlerin endeks skorunu belirlediği eğitim endeksinde birinci sırada Beşiktaş yer aldı. Türkiye’de seçmen davranışları literatüründeki bulgulara paralel olarak, eğitim endeks puanıyla bu ilçelerde CHP’ye çıkan oy oranı orasında güçlü bir korelasyon (0.70) bulunuyor. Bu endeks sıralamasında ilk 20 ilçenin sadece üçü CHP’li olmayan belediye başkanları tarafından yönetiliyor.

Sağlık hizmetleriyle ilgili tesis alt yapısı ve hizmet çeşitliliği ve kalitesini gösteren sağlık endeksinde İstanbul’dan Kadıköy ve Antalya’dan Muratpaşa ilçesi ilk iki sırayı paylaşıyor. Müze, sinema, tiyatro sayısı ve sosyal ve kültürel hizmetlerin çeşitlilik ve kalitesini gösterge olarak alan sosyal yaşam endeksinde ise yine İstanbul’dan Beşiktaş ve Kadıköy ilk iki sırada yer alıyor.

Çevre ve sokak hayvanlarına yönelik hizmetlerin çeşitliliği ve kalitesinin dikkate alındığı çevresel performans endeksinde Şişli, Güngören, Başakşehir, Bayrampaşa ve Küçükçekmece belediyeleri ilk beş sırada yer aldı. İlk on içerisinde belediyelerin 6’sı AK Partili, 4’ü CHP’li belediye başkanları tarafından yönetiliyor.

Araştırmaya dahil edilen 161 ilçe belediyesinden 90’ı AK Partili, 52’si CHP’li, 12’si MHP’li, 6’sı HDP’li ve biri de DP’li belediye başkanları tarafından yönetiliyor. Belediyeleri yöneten siyasi partilere göre bulguları okuduğumuzda, CHP’li belediyelerin ortalama olarak her endeks skorunda diğer partileri geride bıraktığını söyleyebiliriz. Bu durum belediye hizmetlerinin gösterge olarak katıldığı yönetişim ve saydamlık, sosyal kapsama ve çevresel performans endekslerinde de değişmedi. Genel endeks skorunda da AKP’li ve MHP’li ilçe belediyeleri aynı ortalamayı paylaşarak CHP’nin ardından geliyorlar.