COVID-19 Salgınında 2. Dalga: IMF ve OECD’nin Ekonomi Tahminleri

Mart 2020’den bu yana bütün dünyayı etkisi altına alan ve küresel bir sağlık krizine dönüşen COVID-19 salgınının ekonomideki sonuçları da giderek ağırlaşıyor. Özellikle vaka sayılarının en çok yaşandığı ülkeleri derinden etkileyen COVID-19 salgının, Türkiye’de de işsizlik, enflasyon, dış ticaret, turizm gibi birçok göstergede olumsuz etkisi hissedildi. Her ne kadar Türkiye Haziran 2020’den bu yana normalleşme sürecine girse de ekim ve kasım ayında açıklanan hasta sayılarındaki artışla beraber çeşitli önlemler tekrar gündeme geldi. Salgında ilk dalgada alınan önlemlerin ekonomideki sonuçları hala tazeyken ikinci dalganın getirecekleri kamuoyu tarafından tartışılıyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD) Nisan 2020’den bu yana yayınlamış oldukları ekonomik görünüm raporlarıyla ülkelerin ekonomik büyümelerinin, işsizlik ve enflasyon oranlarının, cari açık dengelerinin salgın süresince nasıl etkileneceğine dair 2020 ve 2021 yıllarına dair görüşlerini, tahminlerini yayınlıyorlar. IMF birçok ülkeye dair bilgilendirmenin yer aldığı ekonomi görünüm raporunu her ay güncelleyerek kamuoyuyla paylaşsa da OECD’nin temmuz ayında yayınladığı raporla ekonomik göstergeleri salgının tek ve 2. dalga senaryosuyla inceledi. Peki OECD ve IMF’nin Türkiye ekonomisinin geleceğine dair tahminleri neler?

OECD’nin ekonomi görünüm raporuna göre 2019 yılında milli geliri %0,9 seviyesinde artış gösteren Türkiye’nin, olası COVID-19 salgının 2. dalgasının önlendiği takdirde 2020’de ekonominin %4,8 daralacağı, 2021’de ise %4,3 büyüyeceği tahmin ediliyor. COVID-19 salgının 2. dalgasının yaşanması durumda ise 2020 yılında Türkiye ekonomisinin GSYH’sinin %8,1 azalacağı, 2021’de de sadece %2 büyüyeceği düşünülüyor. Bunun yanında IMF’nin ekim ayında yayınladığı raporda ise 2020’de Türkiye ekonomisinin %5 daralacağı, 2021’de de milli gelirin %5 artacağı tahmin edildi.

Ekonomik büyüme hakkında bir diğer beklenti de geçtiğimiz günlerde görevinden ayrılan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı 2020 Yeni Ekonomi Programı’nda belirtilmişti. YEP’te paylaşılanlara göre küresel salgının önümüzdeki günlerde Türkiye’de de artarak devam etmesinin bir kötümser senaryo olduğu belirtilmiş ve 2020’de %0,3, 2021’de de %5,8 büyümesi beklenen GSYH’nin olası kötümser senaryoda 2020’de %1,5 azalacağı, 2021 yılında ise %3,7 artacağı öngörülmüştü.

OECD’nin raporuna göre Türkiye’deki toplam işgücünün, salgının 2020 2. çeyreğindeki gibi seyretmemesi durumunda 2020 yılı sonunda 32 milyon kişi seviyelerine düşeceği ve 2021 yıl sonunda ise 32,4 milyon seviyelerine çıkacağı öngörülüyor. Olası 2. dalga senaryosunda ise 2021 yılında toplam işgücünün 32,1 milyon olarak gerçekleşmesi bekleniyor.

OECD’nin bir diğer tahmini ise Türkiye’deki toplam istihdama yönelik. Buna göre OECD tek dalga senaryosunda 2020 yılında toplam istihdamın 27 milyona gerileyeceğini, 2021’de de yaklaşık 400 bin kişi artış göstererek 27,4 milyona yükseleceğini öngörüyor. Salgının tekrardan o seviyeye çıkması ve yaygınlaşması dahilinde ise bu sayının önce 26,7 milyona düşeceği ardından da 26,9 milyon kişi seviyelerine geleceği tahmin ediliyor.

OECD tek dalga senaryosunda Türkiye’deki işsizlik oranının 2020 sonunda %15,6 olarak, 2021 sonunda ise %14,2 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyor. 2. dalga senaryosunda ise 2020 yıl sonundaki işsizlik tahmini %16,8, 2021 yıl sonu için ise %16,1. Buna göre 2 farklı senaryo arasındaki işsiz kişi sayısı farkı da 2020 yıl sonunda yaklaşık 400 bin iken, 2021’de ise yaklaşık 600 bin kişi. Bunlarla beraber IMF ise bu konuda biraz daha iyimser. Raporlarındaki işsizlik oranı tahminleri 2020 yılı için %14,6. 2021 yılı için ise bu oran %12,4’e düşmüş.

COVID-19 salgının en fazla etkilediği göstergelerden biri de dış ticaret. OECD, olası bir 2. dalga senaryosunda ihracatın 2020 yılında 224,7 milyar $’a düşeceği, 2021 yıl sonunda ise 235 milyar $ olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyor. TÜİK rakamlarına göre 2020 Ocak-Eylül döneminde ise Türkiye’de toplam ihracat TL’nin de dolar karşısında değer kaybetmesi neticesinde 118,3 milyar $ seviyesinde gerçekleşti. Dolayısıyla doların son dönemde TL karşısındaki etkili yükselişi sebebiyle dolar bazında sağlıklı bir çıkarım yapmak söz konusu olmayabilir.

İthalatta da beklentilerin durumu ihracattaki gibi negatif. OECD, olası 2. dalga senaryosunda toplam ithalatın 199,6 milyar $’a gerileyeceği, 2021’de de 210,6 milyar $ olacağını öngörüyor. TÜİK’in açıkladığı rakamlar doğrultusunda Türkiye’nin 2020’de 9 ayda yaptığı toplam ithalat 156 milyar $ seviyesinde.

IMF, Ekim 2020’de yayınladığı ekonomi görünüm raporunda ekonomik büyüme, işsizlik oranı, enflasyon oranı ve cari açık gibi göstergelerde 2020 ve 2021 yılı için Türkiye’ye dair tahminlerde bulunmuştu. IMF, Türkiye için 2020’de %5’lik bir daralma, 2021’de ise aynı oranda bir toparlanma öngörüyor.