Çalışan Gazeteciler Günü

Normal şartlar altında, toplumun kendisini ilgilendiren konularda tarafsız bir şekilde bilgiye erişmesi ve siyasetçilerin denetlenebilir bir konumda tutulmasında önemli bir rolü olan gazetecilik mesleği, icra edilmesi giderek zorlaşan bir yapıda. Freedom House her yıl düzenli olarak yaptığı basın özgürlüğü analizlerine dayanarak, 2016 yılının tüm dünyada basın özgürlüğü açısından son 13 yılın en kötü dönemi olduğunu ortaya koyuyor. Dünya nüfusunun sadece %13’ü ülkelerinde özgür basının tadını çıkarabilirken, bu sorunlu durumun en büyük cefasını ise gazeteciler çekiyor. Gazeteciler bir yandan mesleklerini icra edebilecekleri, güvenceli bir iş bulmakta dahi zorlanırken, diğer taraftan mesleklerinin vicdani yükü altında ezilmeden bireysel özgürlüklerine sahip çıkmaya çalışıyorlar.

1961’den bu yana 10 Ocak günleri “Çalışan Gazeteciler Günü” olarak anılıyor. 4 Ocak 1961’de kabul edilen “212 Sayılı Kanun” ile çalışan gazetecilere bir takım yasal güvenceler sağlanması vesilesiyle ortaya çıkan bu önemli gün, sadece Türkiye’de kutlanıyor. Çalışan Gazeteciler Günü vesilesiyle Türkiye’de gazetecilik mesleğinin temel sorunlarını ortaya koyan verileri derlemeye çalıştık.

Türkiye’deki gazetecilik mesleğinin sorunları fakülte kapısından dışarı çıkıldığı andan itibaren başlıyor. TÜİK verileri, 2014 yılında gazetecilik ve enformasyon bölümlerinden mezun olanlar arasında işsizlik oranının %29,2’ye çıktığını gösteriyor. Mezun olunan alana göre işsizlik oranları incelendiği zaman, gazetecilik bölümünün genellikle en yüksek işsizlik oranına sahip birkaç alandan birisi olduğu göze çarpıyor.

Uluslararası Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) kayıtları, 2000 yılından bu yana tutuklu gazeteci sayısının önemli ölçüde arttığını ortaya koyuyor. 2000 yılında dünya genelinde tutuklu gazeteci sayısı 81’ken 2017 yılında bu sayı 262’ye yükselmiş. Öyle ki 2017’de sadece Türkiye’de tutuklu olan gazeteci sayısı 2000’lerin başında dünyadaki tutuklu gazeteci sayısına yakın. 2017’de toplam 73 gazetecinin cezaevlerinde bulunduğu Türkiye, dünyada en fazla tutuklu gazeteciye sahip ülke durumunda. Türkiye’deki tutuklu gazetecilerin her biri devlete karşı suç işlemekten yargılanıyor.

1980’den bu yana ülkelerdeki basın özgürlüğü seviyesini ölçmeye yarayan çalışmalar yapan Freedom House, Türkiye’yi bir süredir basın özgürlüğü olmayan ülkeler kategorisinde listeliyor. 23 alt başlık altında kümelenmiş sorulara, uzman görüşleri eşliğinde yanıt arayan Freedom House Basın Özgürlüğü çalışması, ayrıca 2017 raporunda Türkiye’yi bir önceki yıla göre en çok gerileyen ülkeler arasında üçüncü sıraya yerleştirmiş. Aşağıdaki grafikte görüleceği üzere Türkiye, 2017’deki skoruyla basın özgürlüğü konusunda 1995’deki seviyesine gerilemiş vaziyette. Çalışmada ülke skoru 100’e yaklaştıkça basın özgürlüğünün azaldığını belirtelim.