2020 Bütçesi Nasıl Dağılıyor?

Geçtiğimiz yıl 30 Ekim – 22 Kasım tarihleri arasında görüşülmüş olan 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde TBMM’nin görüşeceği ilk bütçe kanun teklifi olması nedeniyle oldukça önemliydi. Bu yıl ise, 2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu teklifi, 20 Aralık 2019 günü TBMM Genel Kurulunda 159 ret oyuna karşılık 329 oyla kabul edildi.

Bilindiği üzere, 16 Nisan referandumu ile değişen Anayasanın 161. maddesinin son hali, bütçe teklifinin Cumhurbaşkanı tarafından, mali yılbaşından en az yetmiş beş gün önce, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunmasını ve Bütçe teklifinin Bütçe Komisyonunda görüşülmesini öngörüyor ve komisyonun bütçeyi 55 gün içinde karara bağlaması bekleniyor. İlgili maddenin 2. fıkrasında, bütçe kanununun çıkarılamadığı veya geçici bütçe kanunun onaylanmadığı bir durumda, Anayasa, bir önceki yılın bütçe kanunun gerekli faiz oranlarına göre yeniden hesaplanıp uygulanmasını öngörüyor. Bu durum, dünyadaki diğer başkanlık sistemlerinden farklı bir seyir izliyor nitekim Bütçe Kanunu, sert kuvvetler ayrılığı olarak da tanımlanan Başkanlık sistemlerinde, ABD örneğinde de olduğu gibi, yasama meclisinin değişiklik yapma ve denetim hakkına sahip olmasıyla bir kontrol ve denge mekanizması olarak kullanılmakta. Başka bir deyişle, yasama organının bütçeyi bir kanun olarak onaylamadığı veya Başkanın imza atmaya yanaşmadığı değişikliklere gittiği ve bu sebepten bütçenin mali yıla yetişemediği durumlarda hükümet harcama yapamaz, kamu hizmetleri durma noktasına gelir.

Genel olarak Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Hükümeti Sistemi’nde bütçe kanunun nasıl çıkarıldığına ve bu durumun kendine özgü birtakım özelliklerine kısaca baktıktan sonra, 2020 yılı Yeni Bütçe Kanunu’nda göze çarpan değişikliklere göz atalım.

İlk olarak, 2019’da 41 kurum arasında paylaştırılan bütçenin I. Cetveli, Devlet Personel Başkanlığı’nın kaldırılması ile 2020 Bütçe Kanunu’nda 40 kurum arasında paylaştırılmıştır. Kaldırılmış olan Devlet Personel Başkanlığı, 2019 yılında kendisine ayrılan 36.020.000 TL ile toplam bütçenin içinde %0,003’lük bir ağırlığa sahipti.

İkinci olarak ise; 10 kurumun toplam bütçe içindeki ağırlığının arttırıldığı, kalan 30 kurumun ise geçen yıla kıyasla oransal olarak daha az bütçelendirildiği gözlemlenmektedir. Bütçesi artan kurumlar içerisinde ise Strateji ve Bütçe Başkanlığı önemli bir yer kaplamaktadır. Geçen yıl toplam bütçenin %0,03’üne sahip olan kurumun bu yılki ağırlığı ise %0,84 olarak belirlenmiştir.

Yeni bütçe içinde payı artan kurumlar şunlardır: Milli Savunma Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Tarım ve Ormancılık Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Tapu Kadastro Müdürlüğü ve Danıştay.

Bütçe içindeki ağırlığı önceki yıla kıyasla yaklaşık %1,6’lık bir oranla düşen Kültür ve Turizm Bakanlığı, yaklaşık  %1'lik düşüş gösteren Hazine ve Maliye Bakanlığı ve aynı şekilde ve aynı oranla Ticaret Bakanlığı ilk göze çarpan kurumlar. Dışişleri Bakanlığı’na ayrılan bütçenin genel bütçe içindeki ağırlığı da geçen yıla göre %0,94’lük bir düşüş göstermektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı’na ayrılan bütçenin ağırlığının da %0,04’lük bir düşüş gösterdiği görülüyor.