2012 - 2022 Yılları Arasında İş Kazaları %686 Arttı!

Türkiye’deki iş kazaları ve işçi ölümleri her geçen yıl artıyor. Özellikle belli iş kollarındaki güvencesiz çalışma koşulları ve iş kazalarına bağlı ölümler maalesef her dönem Türkiye’nin gündeminde. Dünyada iş sağlığı ve güvenliği açısından yeni önlemler alınmaya devam edilirken Türkiye’de iş kazalarının artarak devam etmesi bu konunun gündemden düşmemesine neden oluyor. Yıllar içinde işçi haklarını güvence altına alan ülkelerin yasal düzenlemelerine karşılık bu konuda bugün bile, Türkiye’nin de dahil olduğu sınıfta kalan ülkelerin sayısı azımsanmayacak kadar yüksek seviyelere ulaşmış durumda.

Türkiye’nin işçi ölümlerinde dünyada sahip olduğu yer, dönem dönem çeşitli medya platformları üzerinden de görmek mümkün. Son 10 yılda 8 kat artan iş kazalarını biraz daha detaylı inceleyelim.

Dünyada iş kazası ve işçi ölümlerini takip ederek düzenli bir şekilde raporlar yayınlayan en önemli kurum, International Labor Organization (ILO). ILO iş kazasını işten kaynaklanan veya iş sırasında meydana gelen, ölümcül veya ölümcül olmayan bir yaralanmayla sonuçlanan bir olay, örneğin yüksekten düşme veya hareketli makinelerle temas olarak tanımlamış. ILO dışında dünyada iş kazaları raporlaması yapan kurumlar arasında World Health Organization (WHO) ve Eurostat gibi kurumlar da yer alıyor.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre iş kazası tanımı ise şöyle: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre iş kazası ise kişinin çalışma hayatında 5510 sayılı Kanunda sayılan hallerden birinde meydana gelen ve sigortalıyı bedenen veya ruhen engelli hale getiren olay şeklinde tanımlanmıştır.

Türkiye'de iş kazaları verisi ilk kez 1946 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından toplanmaya başlamış. SGK’nın bu verileri, işverenlerden, işçilerden ve sağlık kuruluşlarından alınıyor. İşverenler, her ay iş kazalarını SGK'ya bildirmekle yükümlüdür. İşçiler, iş kazaları meydana geldiğinde en kısa sürede SGK'ya başvurarak bildirimde bulunmak, sağlık kuruluşları ise iş kazaları sonucunda yaralanan işçileri tedavi ettikten sonra, bu kazaları SGK'ya bildirmek zorunda.

SGK dışında Türkiye’de iş kazalarının çetelesini tutan iki kurum daha var: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı - Çalışma Hayatı İstatistikleri ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi). İşçi ölümleri yerine iş cinayeti kavramını kullanan İSİG verilerini aylık, altı aylık ve yıllık şeklinde rapor ediyor. Bu verilerin tamamına artık online olarak ulaşmak mümkün. Ancak SGK 2007 yılından itibaren iş kazası verilerini online olarak yayınlamaya başlamış.

İşçi ölüm istatistikleri ile ilgili haberlerin ortak noktası, Türkiye’nin iş kazalarında en fazla insanın hayatını kaybettiği ülkeler içinde ilk sıralarda yer alması.

ILO, her yıl yayınladığı "İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları" raporunda, üye ülkelerin iş kazaları ve meslek hastalıkları verilerini yayınlıyor. En son 12 Temmuz 2023 tarihinde güncellenen ILO verilerine göre Türkiye, ölümcül olmayan mesleki yaralanmalar bakımından 11. sırada, ölümlü iş kazası sayısı bakımından ise 15. sırada yer alıyor.

SGK, her yıl yayınladığı "İş Kazası İstatistikleri" raporunda, Türkiye'de meydana gelen iş kazaları verilerini yayınlıyor. 2022 yılı raporuna göre, 4a kapsamında 588.823, 4b kapsamında 448 sigortalı olmak üzere toplam 589.271 sigortalı iş kazası geçirdi. Bu kazalarda 4a kapsamında 1.517, 4b kapsamında 3 sigortalı olmak üzere 1.520 sigortalı hayatını kaybetti.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG), aylık yayınladığı iş kazası raporlarında Türkiye'de meydana gelen iş kazaları verilerini düzenli olarak yayınlıyor. İSİG raporlarına göre, Türkiye’de 2022 yılında iş kazalarında en az 1.843 kişi hayatını kaybederken 2023 yılının ilk dokuz ayında da en az 1409 işçi hayatını kaybetmiş.