Video, Lozan Antlaşması’nın Hemen Ardından İnönü’nün Yunanistan'a Ziyaretini mi Gösteriyor?

Lozan Barışı, popülist tarih anlatılarında en sık değinilen ve hakkında yoğun bir şekilde dezenformasyon kampanyalarının yürütüldüğü antlaşmalardan biri olmaya devam ediyor. Antlaşma ile bağlantılı iddialar arasına son günlerde, İsmet İnönü’nün Lozan Antlaşması’nın hemen ardından Yunanistan’a yaptığı ziyareti ve coşkuyla karşılanmasını gösterdiği iddia edilen bir video katıldı.

24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan, 1. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu’nun imzaladığı Sevr Antlaşması’nın ağır yükümlülüklerine karşılık başarıyla sonuçlanan Kurtuluş Savaşı mücadelesinden sonra gerçekleştirilen, Türkiye’nin taleplerinin çoğunu karşılamayı başardığı, Cumhuriyetin en önemli zafer ve antlaşmalarından biri olarak kabul ediliyor. 

Lozan Antlaşması aynı zamanda Türkiye ve Yunanistan arasında süren savaşın sona erdiğinin teminatı olsa da, iki ülke arasında ilişkiler iddialarda belirtildiği gibi aniden düzelmedi ve karşılıklı ziyaretler hemen gerçekleştirilmedi. Komşu iki ülke arasında gerilim; nüfus mübadelesi, Patrikhane meselesi, Trakya sınırı gibi sorunların uzun bir süre devam etmesi ile, geniş bir zaman dilimine yayıldı ve dostluk ilişkilerinin temini çalışmaları ancak 1930’ların başlarında gerçekleştirilmeye başlandı. 

İki devlet arasında olumlu ilişkilerin kurulması adına 1928 yılında Yunanistan’da Venizelos’un Başbakan seçilmesi ve yeni dışişleri politikaları genellikle başlangıç noktası olarak kabul edilir. Venizelos’un İsmet İnönü’ye yazdığı mektuplar ile kurulmaya başlanan olumlu atmosfer, 1930 yılında süregiden sorunların çözüme ulaştırılması amaçlı imzalanan bir dizi antlaşma ile devam etti.

Türkiye ile Yunanistan arasında iyi komşuluk ilişkilerinin ancak bu tarihten itibaren kurulmaya başlandığı söylenebilir.

Bu incelemenin konusu iddiada yer alan görüntüler, Lozan’dan 8 yıl sonrasına, komşuluk ilişkilerinin kuvvetlendirilmeye çalışıldığı bu atmosfer içinde gerçekleştirilen girişimlerden birine ait. İddiaların konusu olan videoda görülen İsmet İnönü’nün Yunanistan ziyareti ayrıca, Venizelos’un 29 Ekim ile 1 Kasım 1930 arasında Ankara’ya gerçekleştirdiği ilk resmi ziyaretin, 3 Ekim 1931’de gerçekleştirilen iade-i ziyareti niteliğinde. 

1930’lu yıllar, aynı zamanda Avrupa’da ve özellikle Balkanlar’da İtalyan yayılmacılığının bir tehdit olarak ortaya çıktığı ve on yıl sonunda başlayacak II. Dünya Savaşı’nın siyasi atmosferinin de kendini hissettirmeye başladığı yıllar olarak da biliniyor. Türkiye ve Yunanistan arasında 1930’lu yılların başlarında gündeme gelen dostluk girişimleri bu anlamda 1934’te imzalanacak olan Balkan Antantı’nın zeminini oluşturan bir öneme de sahip.

Bir Twitter hesabı tarafından paylaşılan görüntülerin Lozan Antlaşması’nın hemen ardından İsmet İnönü’nün Yunanistan’a gerçekleştirdiği ziyareti gösterdiği iddia edildi. 24 Temmuz 1923’te imzalanan ve Türkiye ile Yunanistan arasındaki savaşın sona erdiğinin garantisi olma niteliğinde olan Lozan Antlaşması’nın ardından, iki ülke arasında ilişkiler bir süre daha gerilimli bir tonda sürmüştü. Yunanistan ve Türkiye arasında dostluk ilişkilerinin kurulmaya başlaması ancak 1928’de Yunanistan’da Venizelos’un seçilmesiyle mümkün oldu. İddialarda Lozan’dan hemen sonra gerçekleşen bir ziyarete ait olduğu öne sürülerek paylaşılan video, Venizelos’un Türkiye’ye gerçekleştirdiği ilk resmi ziyaretin iade-i ziyareti niteliğinde ve 1931 yılına ait.