Video Bir Astronotun Uzayda Yaptığı Serbest Yürüyüşü mü Gösteriyor?

Yapay zeka teknolojisinin gelişimiyle birlikte, sosyal medyada doğa olaylarını konu alan gerçekçi videolar üretilmeye başladı. Tsunami, sel ya da fırtına gibi felaketleri canlandıran bu sahneler, efektlerle gerçeğe yakın bir atmosfer yaratıyor. Fakat bu durum dijital çağın en büyük sorunlarından biri haline gelmek üzere: ”gerçeklik algısının bulanıklaşması”. Artık yalnızca sahte videolar değil, gerçekten yaşanmış olaylara ait görüntüler de “yapay zeka” sanılarak şüpheyle yaklaşılıyor. Bu kez gerçekten yaşanmış bir olayın görüntüleri, yapay zeka şüphesiyle yeniden mercek altında.

Sosyal medyada paylaşılan bir videoda, astronot Dale Gardner’ın 1984’te hiçbir güvenlik kablosuna bağlı olmadan uzayda yürüdüğü öne sürüldü. Video, bazı kullanıcılar tarafından şüpheyle karşılandı ve yorumlarda yapay zeka olduğuna dair bazı iddialar ortaya atıldı.

Konuya ilişkin yapılan aramalar sonucu, görüntünün aslında uzaycılık alanında tarihi anlardan birini gösterdiği bilgisine ulaşılıyor. NASA’nın resmî fotoğraf arşivine bakıldığında, 51A-46-057 numaralı görüntü videodaki olaydan bir kesiti gösteriyor.

Açıklamaya göre bu fotoğraf, 14 Kasım 1984’te Discovery mekiğinin STS-51A görevi sırasında çekilmiş. Fotoğrafta astronot Dale A. Gardner, Manned Maneuvering Unit (MMU) adlı itici sırt çantasını kullanarak Westar VI uydusuna yaklaşmaya hazırlanıyor. Bu bilgiler, videonun açıklamasında bahsedilen olay ile eşleşiyor. 

Smithsonian Air and Space Museum’un “Remembering Dale Allan Gardner” başlıklı yazısında da Gardner’ın 1984’teki bu görev ile uzay tarihine geçtiği belirtiliyor. Dale Gardner, yalnızca MMU denilen itici sırt çantasını kullanarak, Westar VI ve Palapa B-2 adlı iki uyduyu uzay mekiğine getirerek uzaydaki ilk uydu kurtarma operasyonunu gerçekleştirmiş. Görevin tamamlanmasının ardından Gardner, arızalı iki uyduyu kastederek “satılık” yazısı bulunan bir fotoğraf çektirmiş. Gardner’ın fotoğrafını çeken astronot, kasktan görülebiliyor. 

İddiada yer alan videonun kaynağı ise NASA’nın görev için hazırladığı belgesel kayıtları. YouTube’a restore edilerek yeniden yüklenen 20 dakikalık belgeselin 10. dakikasında komutan Rick Hauck ve Dale Gardner uzay yürüyüşü sırasında yaşananları anlatıyor. Hauck, çekimlerin gün doğumunda yapıldığını ve Gardner’ın uyduya yaklaşırken tüm sürecin kameralarla kaydedildiğini söylüyor. Görüntülerin nasıl çekildiğine dair en net bilgi  yine Gardner'ın belgeseldeki anlatımında ortaya çıkıyor; Gardner kaskının vizöründeki yansımadan bahsederken Komutan Rick Hauck’ın kendisini kaydettiği film kamerasının kasktan görülebildiğini söylüyor.

Fakat Dale Gardner, ilk  serbest uzay yürüyüşü yapan kişi değildi. Bu tarihi başarı 7 Şubat 1984'te yani Gardner'ın görevinden birkaç ay önce STS-41-B görevinde bulunan astronot Bruce McCandless II tarafından gerçekleştirilmişti. McCandless uzayda serbest uçuşu test eden ilk astronot olarak tarihe geçti. O anlardan geriye kalan fotoğrafı ise, günümüzde hala uzay tarihinin en ikonik fotoğraflarından biri olarak anılıyor.

Görevlerde adı geçen MMU (Manned Maneuvering Unit) ise astronotların uzay mekiğinden bağımsız şekilde hareket etmelerini sağlayan bir sırt iticisiydi. Bu cihaz, astronotun sırtına takılıyor ve üzerindeki 24 küçük nitrojen iticisi sayesinde hareket edebiliyordu. Kollarındaki kumandalarla yön verilen MMU, astronotlara güvenlik kablosuna bağlı kalmadan yük bölmesinde ya da uzay boşluğunda belirli bir mesafeye kadar uçma imkanı tanıyordu. STS-51-A görevinde ise MMU’yu önce Joseph P. Allen, ardından Dale Gardner kullandı. Yani, McCandless II, MMU ile ilk serbest uçuşu yaparken, Gardner bu cihazı kullanarak tarihteki ilk uydu kurtarma operasyonunu gerçekleştiren astronot oldu. MMU’lar ise bu görevler sonrasında bir daha kullanılmadı. İlk görevi, 1983 yılındaki STS-8 uçuşu olan Dale Gardner da,  STS-51-A görevi ile son uzay uçuşunu gerçekleştirdi.