Rize’deki Tarihi Köprü, Restore Edilmesinin Ardından Çöktü mü?

Bir Facebook kullanıcısının 18 Temmuz’da paylaştığı gönderide Rize’de yer alan tarihi taş köprünün restorasyon çalışmalarının ardından kendiliğinden yıkıldığı iddia edildi. Gönderi 90 bine yakın görüntülenme ve bini aşkın paylaşım aldı.

Gönderide yer alan yazı ve görsel şu şekilde:

“Rize’de 300 yıl önce inşa edilen köprü geçen yıla kadar dayanmış. Restore edilen köprü kendiliğinden çökmüş..”

Söz konusu iddia 10 Temmuz 2019 tarihinde, Rize’nin merkezine bağlı Ambarlık köyünde, Salarha Deresi üzerine kesme taş ve moloz taştan inşa edilen basık kemerli köprünün yıkılması ile ortaya çıkmış.

10 Temmuz tarihli ulusal gazetelerin (örneğin; Sözcü Gazetesi, Sputnik News, T24, Cumhuriyet Gazetesi, NTV, Anadolu Ajansı, Yeni Akit vb.) ve yerel gazetelerin (örneğin; Gazete Rize, Karadeniz, Rize’nin Sesi vb.) internet sitelerinde, arkeoloji alanında yayın yapan internet bloglarında (örneğin; Arkeofili, Arkeolojik Haber vb.) ilgili köprünün yıkılmadan önceki ve sonraki görüntülerine de yer verilerek sıklıkla kendine yer bulmuş. Aynı bilgileri içeren ve olay yerinde kayda alınan video haberler DHA, Hürriyet.com, CNN Türk gibi kanallarda yer almış.

Yoğunlukla 10 ve 11 Temmuz 2019 tarihli haber, makale, görsel ve videolarda tarihi taş köprünün 300 yıllık olduğu, yakın zamanda yapılan restorasyon çalışmalarını takiben sabah saatlerinde kendiliğinden çöktüğü bilgisine yer verilmiş. Kimi kaynaklarda mevcut restorasyon çalışmaları ile köprünün çökmesi arasında nedensellik bağı ima edilmiş veya açıkça dile getirilmiş; bazı kaynaklarda ise çökme nedeni doğal koşullara bağlanmış.

Taş köprü, Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafında 2003’te tescillenmiş ve koruma altına alınmış. İnternette yer alan haber sitelerinin ve blogların bazılarında söz konusu köprünün olayın gerçekleşmesinden 1 yıl önce (örneğin; Arkeolojik Haber), bazılarında ise 2 yıl önce restore edildiği (örneğin: sendika.org) iddia edilmiş. T.C. Rize Valiliği’nin olay günü yazılı olarak yaptığı açıklamada ise Karayolları 10. Bölge Müdürlüğü 103. Şube Şefliği teknik elemanlarınca bölgede teknik inceleme yapıldığı açıklanmış. Olayın gerçekleşmesinden 1 ya da 2 yıl değil 9 yıl önce, yani 2010 yılında yapıldığı dile getirilen restorasyon çalışmasında herhangi bir statik iyileştirmenin ve köprünün taşıyıcı sistemine hiçbir müdahalenin yapılmadığı, iklim ve doğa koşulları sebebiyle köprünün yıkıldığı söylenmiş.

T.C. Rize Valiliği’nin basın açıklamasının tam metni ise aşağıdaki gibidir:

Ambarlık Köyü Muhtarı İdris Türüt, Anadolu Ajansı muhabirine yaptığı açıklamada, "2011'de köprüde onarım yapıldı. Taban kısmında hiçbir sıkıntı yoktu. Kenarlarında deforme vardı. Onları yapmak için köprüyü tamamen onarıma aldılar." Diyerek restorasyon tarihini 2010 yılı değil 2011 yılı olarak belirtmiş ancak Valilik’ten yapılan resmi açıklamaya paralellik gösterecek biçimde restorasyon işlemi ile kaza arasında bir nedensellik bağı kurmamış.

Rize Ambarlık’ta bulunan tarihi taş köprünün yıkılmasına ilişkin CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu 19 Temmuz 2019 tarihinde, bölge insanının HES projesi inşaatları süresince gerçekleşen patlatmaların tarihi kemer köprünün yıkımına sebebiyet vermiş olabileceğine dair endişelerini de içeren bir soru önergesini, T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından yanıtlanmasını talep ederek TBMM Başkanlığı’na sunmuş.

7/15692 sayılı soru önergesine T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığınca verilen yanıtta, tam tarihi bilinmemekle birlikte 19. Yüzyıl başlarında inşa edildiği tahmin edilen köprünün restorasyon tarihi 2011 olarak belirtilmiş ancak yıkım nedeni ile bölgedeki HES inşaatları yahut restorasyon çalışması arasında bir bağ kurulmamıştır.

KISMEN YANLIŞ

Rize Ambarlık Köyünde yer alan tarihi taş köprünün 19. Yüzyıldan beri sağlamlığını koruyup, yakın tarihte gerçekleştirilen bir restorasyon çalışmasının neden olduğu bir sorun sonucu yıkıldığını ortaya çıkaran bir belge bulunamadı. Ancak aksini ispatlayacak bir teknik belgeye de erişilemiyor. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığınca, 7/15692 sayılı soru önergesine verilen yanıtta restorasyon çalışmalarının 2011 tarihli olduğu dile getirilmiş. Bakanlık köy muhtarının köprünün kendiliğinden yıkıldığına dair beyanını ise yeterli kabul ederek derinlemesine bir incelemeye girmemiş. T.C. Rize Valiliği’nce yapılan yazılı basın açıklamasında ise yıkım nedeni doğal nedenler ve iklim koşullarına bağlanmış.