2022’de En Fazla İlgi Çeken Doğruluk Kontrolleri

Listenin ilk sırasında artan fatura zamlarından sonra sıklıkla gündeme gelen, gece saatlerinde elektrik tüketimi yapmanın tasarruf sağladığı iddiası yer alıyor. Ancak elektrik tüketiminde daha uygun fiyatların uygulandığı bir tarife olduğu doğru olsa da, üç zamanlı tarife uygulamalarından yararlanmak için yalnızca tüketimi bu saatlere uygun olarak yapmak yeterli değil. Bu yöntemden yararlanmak için tarifeye kayıtlı olmak gerekiyor. Yöntem, tüketimini yoğunluklu olarak gece gerçekleştirip puant dilimlerinde tüketimden kaçabilecek hane halkı için tasarruf olanağı sağlayabilir. Üç zamanlı tarifede, günlük ortalama 7 Kwh altı/üstüne farklı fiyatlar uygulayan kademeli uygulamanın bulunmadığı, 2022 zamlarının üç zamanlı tarifede kademesiz olarak her zaman dilimi için doğrudan %120’nin üzerinde gerçekleştiği unutulmamalı. Tarife değişikliği, dağıtıcı firmalar ile iletişime geçerek gerçekleştirilebiliyor olsa da, geçiş yapılmadan önce elektrik tüketim alışkanlıklarının iyi bir gözlemden geçirilip hesaplanması gerektiği özellikle öneriliyor.

En çok ilgi gören ikinci doğruluk kontrolü içeriğimiz ise Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kaleme alınmış bir “Gençliğe Hitabe” metni olup olmadığı konusundaydı. Bu yöndeki iddialar sosyal medyada kısa sürede viral olmuştu. Aynı zamanda çok fazla sosyal medya kullanıcısı bu hitabenin fotoğrafının Türkiye Gençlik Vakfı’nın (TÜGVA) Kocaeli yurdunda çekildiği iddia edildi. Bazı kullanıcılar da bu dizilerin sahibinin Mevlânâ Celaleddin Rumî’ye ait olduğunu iddia etti. Mevlânâ’ya ait eserler tarandığında bu dizelerin Mevlânâ’ya ait olduğunda dair kesin bir kanıya varılamıyor. Bunun yanı sıra TÜGVA’ya bağlı Kocaeli Yükseköğretim Erkek Öğrenci Yurdu’nun Facebook hesabına gidildiğinde söz konusu iddiada yer alan Cumhurbaşkanı Erdoğan imzalı dizelerin yer aldığı çerçeve görülebilir. Fakat bu çerçevede dile getirenler 27 Mart 2017 tarihinde İstanbul’daki 4. TÜGVA Gençlik Buluşması’nda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gençlere öğüt niteliğinde olduğunu belirttiği ifadelerinden alınmış. Erdoğan da yaptığı konuşmanın başında mevzubahis sözlerin Mevlana’ya atfedildiğini belirtmiş. Sonuç olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kaleme alınmış bir Gençliğe Hitabe bulunmuyor.

Ağırlıklı olarak Twitter’da yüksek etkileşime ulaşan paylaşımda BİM Aktüel ürün kataloğunda seans ücreti 200 lira olan psikolog hizmeti yer aldığı iddia edildi. Söz konusu görsel, 12 Ağustos BİM Aktüel kataloğuna ait. Katalog incelendiğinde, erkek bakım setinin fotoğrafı, dijital olarak değiştirilerek yerine psikolog seansı eklendiği görülüyor.

Türkiye’de ve dünya genelinde benzer zamanlarda viral olan videonun Titanik’in battığı sırada çekildiği iddia edilmişti. Videonun gerçek olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmamakla birlikte, videonun arkasından gelen çığlık seslerine rağmen etrafta kimsenin görülmemesi de şüpheleri arttırır nitelikte.Video incelendiğinde görüntünün çekilebilmesi için bir video el kamerası gerektiği görülüyor. Ancak Titanik’in battığı tarih olan 1912’de kullanılan video kameralar ağır ve taşınamaz özelliklere sahipti. Bunun yanı sıra iddiada yer aldığı gibi okyanus tabanında bir kamera bulunsaydı dahi, 100 yıl sonra bu görüntüleri kurtarmak teknolojik olarak mümkün olmazdı. 

Dünya genelinde sıklıkla paylaşılan bir diğer paylaşımda, trende cinsel ilişkiye giren bir çiftin yer aldığı videonun İngiltere’de 2022 yılında çekildiği iddiası yer alıyordu. Video, 2020 yılında Portekiz’in Lizbon şehrinde Azambuja tren hattında çekilmiş. Comboios de Portugal, olayın kendi filosuna ait bir trende gerçekleştiğini doğrulamış. 

13 Kasım 2022 Pazar günü saat 16:20 sularında Taksim İstiklal Caddesi’nde bombalı bir saldırı gerçekleştirildi. 2016 yılından bu yana İstanbul’da düzenlenen ilk bombalı saldırıdan sonra caddeye giriş ve çıkışlar kapatıldı. Patlamanın ardından sosyal medya ve haber platformlarında saldırı anına ait olduğu iddia edilen pek çok video ve fotoğraf paylaşıldı. Bu iddiaların arasında 13 Kasım 2022 tarihinde Taksim’de gerçekleşen patlama anına ait olduğu iddia edilen bir video da yer alıyor. Videodan ekran görüntüsü alınıp tersten aratıldığında videonun 19 Mart 2016 tarihine ait olduğu görülüyor. Video, İstanbul’da düzenlenen en son bombalı saldırının tarihi olan, 2016’da IŞİD’in üstlendiği başka bir saldırıya ait anları gösteriyor. Video detaylı bir şekilde incelendiğinde üst kısımda 19/03/2016 tarihinin yer aldığı da görülüyor.

Bir Instagram hesabı tarafından bir videonun ekran görüntüsü ile paylaşılan fotoğraftaki kadının eski manken Aysun Kayacı olduğu ve Dubai’de bir gelinlik provasında olduğu iddia edilmişti. Video ilk olarak 28 Haziran 2022 tarihinde Instagram’da paylaşıldı. Gazeteci, yazar ve Beyaz TV’deki “Beyaz Magazin” isimli programının yorumcusu Bilal Özcan tarafından paylaşıldı. Fakat Özcan 29 Haziran 2022 tarihinde videoyu Instagram hesabından sildi. Video, 28 Mayıs 2022’de paylaşılan düğün fotoğraflarının olduğu “paulaaerika” kullanıcı adına sahip bir Instagram hesabına ait. Kullanıcı ile söz konusu iddia yer alan kadının gelinliğinin birebir aynı olduğu dikkat çekiyor. “paulaaerika” gelinliğinin olduğu fotoğrafta “valdrinsahitiofficial” isimli bir tasarımcıyı etiketlemiş. Tasarımcı Valdrin Sahiti’nin onaylanmış Instagram hesabındaki mağazasının paylaştığı reels’da da yayılımda olan videonun orijinalini görmek mümkün. Tasarımcı Valdrin Sahiti’nin gelinlik mağazası da Dubai’de değil Priştine Kosova’da bulunuyor.

Twitter’da birçok kullanıcı tarafından Dünya’da en erken ezan okunan Tokyo Camii’nin Atatürk tarafından yaptırıldığı iddia edilmişti. İddia incelendiğinde Tokyo Camii’nin yapımının Atatürk ile bir bağlantısı olmadığı görülüyor. 1920 yılında Rusya’daki devrimden kaçan Kazan Türkleri önce Mançurya’ya oradan da Japonya’ya sığınmışlar. Yıllar içinde Tokyo’da organize olan Kazan Türkleri, Abdurreşid İbrahim liderliğinde örgütlenip 1928’de Mekteb-i İslamiye Okulu açmışlar. 1935’te taşınmaya karar veren Türkler, Shibuya semtinden arazi satın almış ve okulu buraya taşımışlar. 1938 yılında ise okulun hemen yanına Tokyo Camii yaptırılmış. 1986’da yıkılan cami Türkiye’ye hibe edilmiş ve devlet aracılığıyla 1997 yılında yeni bir caminin temeli atılmış. 2000 yılında cami ibadete açılmış ve o günden bugüne varlığını sürdürüyor. Bunun yanında Tokyo Camii dünyada en erken sabah ezanı okunan cami değil. Aslında Yeni Zelanda güneşin ilk doğduğu ‘bağımsız’ ülkelerden birisi. Buradaki koordinatlara bakıldığında ise ülkenin en doğusundaki mescidin Tauranga mescidi olduğu görülüyor. 

Sosyal medyada en çok ilgi gören iddialardan birisi, iki yıl milletvekilliği yapmanın emekli olmak için yeterli bir sebep olduğu konusuydu. Türkiye’de emeklilikte hizmet ve yaş hadlerini belirleyen kanunlara göre, milletvekillerinin de emekli olmak için hizmet sürelerini ve yaş hadlerini doldurmaları gerekiyor. En az iki yıl vekillik görevi yapmak, gelecekte emekli bir milletvekili olmak için gerekli, fakat tek başına yeterli olmayan bir şart. Milletvekili olarak iki yılını tamamlayanlar, görevleri bittikten sonra başka bir işte çalışırlarsa hizmet ve primlerini Sosyal Güvenlik Kurumu'na yaş hadlerini tamamlayana dek kendileri teslim etmek ve bildirmek durumunda. Milletvekilleri için de diğer tüm memurlar gibi “emeklilik = hizmet + yaş haddi” denklemi geçerliliğini koruyor.