Favipiravir, Covid-19 Hastalarında Ölüm Oranını 5 Kat Artırıyor mu?

Sağlık

İlk yayın :

29 Temmuz 2022

Yazar:

İddia şöyle;

Bir Twitter hesabı tarafından 21 Temmuz 2022 tarihinde yapılan paylaşımda, antiviral Favipiravir ilacının Covid-19 hastalarında ölüm oranını 5 kat artırdığı iddia edildi.

Favipiravir kullanımının ölümcül olduğuna ve ilacın Covid-19 hastalarının ölüm oranlarını artırdığına dair iddialar, salgın başlangıcından bu yana sosyal medya kullanıcıları tarafından sıklıkla paylaşılıyor.

Favipiravir nedir?

Favipiravir, Japonya merkezli Fujifilm Toyama Chemical Co., Ltd. şirketi tarafından geliştirilen antiviral Avigan ilacının farmasötik bileşeni ve etken maddesidir. Şirketin 10 Kasım 2021 tarihinde yaptığı açıklamaya göre Favipiravir etken maddeli Avigan, Covid-19 üzerindeki etkileri ve güvenliğine dair net kanıtlar elde edilmesi amacıyla test aşamasındadır. Favipiravir etken maddesi aynı zamanda Favimol ve Favicovir gibi birçok marka adı altında birçok ilaç şirketi tarafından da üretiliyor. İlaç, 2020 yılında Türkiye’de de üretilmeye başlandı.

Fujifilm, Mart 2022’de Favipiravir’in klinik deneyleri hakkında bir açıklama yayınladı. Açıklamada, Omicron varyantının ortaya çıkması ile birlikte ilacın semptomlar üzerindeki etkinliğinin tespitinin zorlaştığı ve bu yüzden klinik deneylere kayıtların durdurulduğu belirtildi.

Favipiravir’in Covid-19 hastalarının ölüm oranları üzerinde pozitif ya da negatif bir etkisi var mı?

Favipiravir’in Covid-19 tedavisindeki etkisi üzerine akademik literatürde çok sayıda bilimsel çalışma mevcut. Örnek olarak, bu araştırmalardan bir tanesinde Favipiravir’in standart Covid-19 tedavisine eklenmesinin hastanede yatan Covid-19 hastaları için daha iyi sonuçlar doğurduğu fakat hamilelerin bu ilacı kullanmaktan kaçınması gerektiği vurgulanmış.

Bu konuda 226 hasta üzerinde yapılan bir başka araştırma, ilacı kullanan hasta gruplarında ölüm sayılarının ilacı kullanmayanlara göre “istatistiki olarak kayda değer olmayan derecede” daha fazla olduğu ve Favipiravir kullanan hastaların iyileşmesinin daha uzun sürdüğü gözlemlendi.

2021’in Ağustos ayında yayınlanan, 1636 hastanın yer aldığı 12 klinik çalışmanın analiz edildiği bir araştırmaya göre ise Favipiravir tedavisi ve standart Covid-19 tedavisi uygulanan gruplardaki ölüm ve mekanik ventilasyon sayılarında anlamlı bir fark gözlemlenememiştir. Bunun yanı sıra, bu araştırmayı yapan ekipte bulunan Prof. Dr. Önder Ergönül, verdiği bir röportajda ‘favipiravirin Covid-19 tedavisinde etkisiz olduğunu’, Covid-19 kaynaklı ölüm sayılarını azaltmadığını, ilacın zararlarının ve yan etkilerinin olabileceğini ifade etti.

Favipiravir’in Covid-19 tedavi sürecinde etkilerine değinen araştırmalar arasında ilacın hastalıktan kaynaklanan ölüm oranlarını 5 kat artırdığına dair bir sonuç yer almıyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün Covid-19 tedavisi tavsiyelerini içeren en güncel terapötik kılavuzu Temmuz 2022’de yayınlandı. Kılavuzda Favipiravir ilacı bulunmuyor.

Favipiravir yasaklandı mı?

Favipiravir’in Covid-19 üzerinde etkisiz olduğunu öne süren akademik çalışmaların sayısı arttıkça ilacın kullanımı da önemli ölçüde azaldı. Fakat, yasaklanmadı. İddialarda belirtildiği gibi ilacın tüm dünyada yasaklandığına dair herhangi bir kanıt yok.

T.C. Sağlık Bakanlığı’nın son olarak 6 Ocak 2022 tarihinde güncellediği Covid-19 Çocuk Hasta Yönetimi ve Tedavi rehberinde, erişkin ve çocukların Covid-19 tedavilerinde Favipiravir kullanımları ile alakalı şu ifadeler yer almıştır;

sayfa 7

Daha önce, erişkinler için önerilen ve çocuklarda çok kısıtlı sayıda hasta için kullanılabileceği yönünde bir görüş olan favipiravirin, COVID-19 tedavisindeki yeri yeniden değerlendirilmiştir. Erişkinlerde yapılan daha güçlü kanıtlar sağlayan randomize kontrollü çalışmalar, favipiravir kullanımının ayaktan hastaların hastane yatışını veya COVID-19’a bağlı ölümü azaltma açısından standart tedaviye karşı bir üstünlük göstermediğini ortaya koymuştur. Favipiravirle ilgili yapılmış bazı klinik araştırmalarda hastaların semptom sürelerini azaltabileceği bildirilmiştir. Bu nedenle favipiravir rutin COVID-19 tedavisinde önerilmemekle birlikte; tedavi her çocuk hasta için ayrı ayrı değerlendirilmeli ve hastanede yatan ağır viral pnömoni bulguları olan çocuklar ve risk faktörü olan, ancak ilerleme gösteren vakalarda hekiminin uygun görmesi halinde, 15 yaş üzerindeki çocuklarda favipiravir kullanılabileceği düşünülmüştür.

Favipiravir, aralarında Vietnam ve Tayland gibi ülkelerin de bulunduğu yaklaşık 10 ülkede hala Covid-19 tedavisi için kullanılıyor.

İddia YANLIŞ

Bir Twitter kullanıcısı tarafından ortaya atılan Favipiravir’in Covid-19 kaynaklı ölümleri 5 kat artırdığı iddiası gerçeği yansıtmıyor. Araştırmaların büyük bir çoğunluğu ilacın etkisiz olduğunu öne sürüyor. Az sayıda araştırma ilacın olumlu etkileri olduğunu veya “kayda değer olmayan” ölçüde olumsuz etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Bunun yanı sıra, ilacın dünyada yasaklandığı iddiası da gerçeği yansıtmıyor. Favipiravir’in Covid-19 üzerinde “etkisiz” olduğunu ortaya koyan araştırmalar sonucunda ilacın tedavide kullanımı da azaldı fakat yasaklanma iddiaları ile alakalı bir kanıt bulunamadı.

Sonuç olarak;

Favipiravir ilacının Covid-19 hastalarının ölüm oranlarını 5 kat artırdığı iddiası yanlış.