CHP’den Meclise Giren İlk 18 Kadın Vekil, Yahudi ve Rum muydu?

Bir Facebook sayfası tarafından 12 Aralık 2020 tarihinde yapılan paylaşımda CHP’den milletvekili olarak meclise giren ilk 18 kadın milletvekilinin 15’inin Yahudi, 3’ünün ise Rum olduğu iddia edildi. Paylaşımda aynı zamanda ilk kadın milletvekillerini gösteren ancak net olmayan bir görsel de bulunuyor. Gönderi, 42 binden fazla görüntülenme ve 500’e yakın paylaşım almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

"Tek parti döneminde seçilme hakkı alarak CHP’den meclise giren ilk 18 kadın vekil. 15’i Yahudi 3’ü ise Rum!"

Paylaşım daha önce 2020 Haziran ayından itibaren çeşitli sosyal medya platformlarında da gündeme gelmiş.

Türkiye’de kadınlara 1930’da seçme, 5 Aralık 1934’te ise seçilme hakkı verilmiştir. İlk kadın milletvekilleri, seçilme hakkının verilmesinden kısa bir süre sonra 8 Şubat 1935’te yapılan seçim sonrası göreve gelmişler. Bu seçim sonucunda, biri ara seçimle olmak üzere toplam 18 kadın TBMM’ye girmiş. Sibel Duroğlu’nun 2007’de yüksek lisans tezi olarak hazırladığı "Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri" isimli çalışmada, ilk kadın milletvekillerine dair biyografik bilgiler yer alıyor. İlk 18 kadın milletvekilinin listesi ve resimleri şu şekilde:

Yine Duroğlu’nun makalesinde yer alan fotoğraflar birleştirildiğinde, paylaşımda yer alan görselin doğru olduğu görülebilir.

Tarihçi ve yazar Rıfat Bali’nin "Cumhuriyet Döneminde Azınlık Milletvekilleri" isimli yazısında, 1935 senesinde görev yapan azınlık milletvekilleri listelenmiş. Bu listeye göre, söz konusu tarihte azınlık milletvekilleri şu şekilde:

Yani 1935’te TBMM’de yer alan azınlık milletvekilleri toplamda 4 kişiydi. Bunların hepsi bağımsız milletvekili olmakla beraber, hiçbiri söz konusu ilk kadın milletvekillerinden de değil. Rıfat Bali, azınlıkların hem tek partili hem de çok partili dönemde TBMM’de yer aldığını, ancak tek partili dönemde ancak bağımsız milletvekili olarak bulunduklarını belirtiyor.

Özlem Ertem tarafından 2010 senesinde hazırlanan "Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Parlamentonun Sosyal Profili" isimli yüksek lisans tezinde de azınlık milletvekilleriyle ilgili bilgilere yer verilmiş. Makalede, 1920-1957 seneleri arasında toplam 13 gayrimüslim milletvekili seçildiği bilgisi yer alıyor. Bu seneler arası seçilen milletvekillerine ilişkin bilgiler şu şekilde:

Makalede Ufuk Özcan’dan yapılan alıntıda da 1923’te yapılan nüfus mübadelesi sonucu azalan azınlık oranından bahsediliyor.

İddia YANLIŞ

TBMM’ye giren ilk 18 kadın milletvekili, 8 Şubat 1935’te yapılan seçimler ardından göreve başlamış. Paylaşımda yer alan görsel, ilk 18 kadın milletvekilinin fotoğraflarından oluşuyor. 1923’te yapılan nüfus mübadelesinin sonucunca Türkiye’de azınlık nüfusunun oldukça azalmasının yanında, meclisin çok kültürlülükten uzaklaşma eğilimden de bahsedilmiş. 1935’te TBMM’de yer alan gayrimüslim milletvekili sayısı 4 olmakla birlikte, bu sayı 1920-1957 seneleri arasında toplam 13’e ulaşmış. Sonuç olarak, ilk 18 kadın milletvekilinin 15’inin Yahudi, 3’ünün ise Rum olduğu iddiası yanlış.