Bira, Sigara, Akaryakıt, Araba ve Maaş Vergilendirmesine Dair İddialar Doğru mu?

Bir Instagram kullanıcısı 7 Eylül 2020 tarihinde paylaşılan gönderide Türkiye’de biraya, sigaraya, akaryakıtlara, arabalara ve maaşlara uygulanan vergilere dair çeşitli iddialarda bulundu. Paylaşım Instagram üzerinde yaklaşık 9 bin kişi tarafından da beğenildi.

Paylaşımdaki görselde geçen metin şu şekilde:

TÜİK verilerine göre bir biranın ortalama fiyatı 12,2 TL. Fakat marketlerde de 14 TL ve üstü fiyatlarda birçok bira da mevcut. Paylaşımdaki gibi biralara uygulanan vergilere gelindiğinde, bira fiyatlarına ÖTV kapsamında nispi ÖTV ve asgari maktu vergi ile birlikte KDV uygulanıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın açıkladığı verilere göre ise malttan yapılan biralara %63 oranında ÖTV, litre başına 2,04 TL asgari maktu vergi ve %18 oranında KDV uygulanıyor. Bunun yanında biralardaki vergilendirmede önemli bir husus da şu: kârı dahil bira fiyatına uygulanan %63 oranındaki nispi ÖTV ve litresinden 2,04 TL olarak alınan ve bunun da alkol oranı ile çarpılarak hesaplandığı asgari maktu ÖTV’den hangisi daha fazla ise o esas alınıp vergilendirmeye dahil ediliyor.

Eğer %5 alkollü bir biranın vergisiz, bayi kârı dahil fiyatı 3 TL ise bu biranın asgari maktu ÖTV’si 5,11 TL ve KDV’si ise 1,46 TL olarak hesaplanıyor. Satış fiyatı ise yaklaşık 9,7 TL olabilir. Paylaşımda iddia edildiği gibi bayi kârı ve vergiler dahil fiyatın 14 TL olabilmesi için ise vergisiz fiyatının 3 TL değil, 6,5-7 TL bandında olması gereklidir.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tütün içeren sigaralar başlığı altında paylaşılan ve 3 Temmuz 2020 itibarıyla uygulanan vergiler %67 oranındaki nispi ÖTV, 0,49 TL’lik sigara dalı başına alınan asgari maktu ÖTV ve asgari maktu ÖTV, maktu vergi tutarı ve %18’lik KDV’yi içeriyor. Toplam vergi hesaplamasındaki en önemli hususlardan birisi ise nispi ve asgari maktu ÖTV’den hangisi daha fazla ise onun uygulamaya konuyor olması. Buna göre 18 TL’lik bir paket sigaradan alınan nispi ÖTV12,06 TL, alınan KDV 2,75 ve alınan maktu ÖTV ise 0,48 TL. Yani 18 TL’lik sigara paketinden alınan toplam vergi 15,3 TL tutarında. Vergisiz paket fiyatı ise yaklaşık 2,7 TL.

Akaryakıtlara uygulanan vergilere gelindiğinde, benzin istasyonlarındaki rafineri fiyat oluşumu gümrüksüz rafineri fiyatı, ÖTV, EPDK payı ve KDV’den oluşuyor. Kurşunsuz 95 oktan benzine uygulanan ÖTV sabit 2,0559 TL. EPDK payı ise metreküp başına 2,54 TL. 100 TL’lik motorinde uygulanan vergilere bakıldığında, 1 litre motorinin satış fiyatı 5,73 TL iken, 100 TL’lik motorinin ise 17,5 litre olduğu görülüyor. Bu sebeple 17,5 litre motorindeki ÖTV 36 TL, EPDK payı 0,04 TL, KDV’si ise yaklaşık 15 TL olarak hesaplanıyor. Bu da 100 TL’lik mazotun vergisiz yaklaşık 48-49 civarında olduğunu işaret ediyor.

Bunların yanında kurşunsuz 95 oktan benzinden alınan sabit ÖTV tutarı 2,5265 TL. Benzinin de litre fiyatı 6,6 TL olduğundan 100 TL’lik benzin 15,2 litre benzine tekabül ediyor. Böylece vergisiz fiyatı 38,4 TL’lik ÖTV, 0,04 TL’lik EPDK payı ve yaklaşık 15 TL’lik KDV ile beraber yaklaşık 46-47 TL bandında hesaplanıyor.

Maaşlardan alınan iki çeşit vergi bulunuyor; birincisi aylık gelir vergisi, bir diğeri ise damga vergisi. Ay ay değişiklik gösterebilen gelir vergisi oranı 2020’nin ilk 5 ayında daha düşük iken, 6. ay itibarıyla biraz daha yükseliyor, aralık ayında ise tavan noktaya ulaşıyor. Bu sebeple Ocak 2020’deki aylık gelir vergisi 624 TL civarında iken, aralık ayında ise yaklaşık 1.144 TL’ye yükseliyor. Paylaşımın yapıldığı eylül ayında ise 3.500 TL’lik net maaştan 885 TL gelir vergisi, 39,5 TL ise damga vergisi alınıyor. Alınan vergilerin yıllık ortalamasına baktığımızda ise gelir vergisi aylık 791,7 TL, damga vergisi aylık 38,7 TL olarak hesaplanıyor. 3.500 TL’lik maaştan alınan vergi ise toplamda aylık 830 TL seviyesinde gerçekleşiyor.

Vergisiz fiyatı 150 bin TL civarında olan araçlardaki ÖTV, MTV ve KDV gibi vergilerini ve vergiler dahilindeki incelediğimizde, örneğin vergisiz fiyatı 144,6 bin TL olan bir aracın 115,7 bin TL’lik ÖTV, 46,9 bin TL’lik KDV ve bin TL’lik MTV bedelleri ile toplam fiyatının 308 bin 900 TL olduğu görülüyor. Yani vergisiz fiyatı 144,6 bin TL olan bir aracın anahtar teslim fiyatındaki vergisi toplamda 163,6 bin TL.

Vergisi 150 bin TL civarındaki başka bir arabanın toplam vergisine baktığımızda da 163,7 bin TL vergisiz fiyatı olan bir aracın anahtar teslim fiyatının 349,3 bin TL ve dahilindeki toplam vergisinin ise 185 bin TL olduğu görülüyor.

Farklı bir markadan farklı modelden bir aracın satış fiyatı içindeki toplam vergilendirmesine baktığımızda da vergisiz fiyatı 162,7 bin TL olan bir aracın vergisi de yaklaşık 183 bin TL olarak paylaşılıyor.

İddia KISMEN YANLIŞ

Sonuç olarak Instagram’da paylaşılan görseldeki sigara, motorin ve benzine dair iddia edilen vergisiz fiyatlandırmalar doğru fakat bira fiyatları, 3.500 TL’lik maaş ve 150 bin TL’lik arabaya dair yapılan vergilendirme iddiaları gerçeği yansıtmıyor. 14 TL’ye satılabilecek bir biranın vergisiz fiyatının 2 TL değil 6,5-7 TL bandında olması gerekirken, 3.500 TL maaş alan birinin ortalama aylık ödenen vergisi 1.250 TL değil, yaklaşık 830 TL. Vergisiz fiyatı 150.000 TL olan aracın vergisi de 400.000 TL’den oldukça uzak ve 185 bin TL’nin altında.