Finansal Yatırım Araçlarının Yıllık Getirileri

Türk lirasının yabancı para birimlerine karşı değer kaybetmeye devam ettiği, işsizliğin ve enflasyonun kamuoyu tarafından en fazla konuşulan konuların başında geldiği ve salgının ekonomik etkisinin vatandaşlar tarafından hissedildiği bir zaman dilimindeyiz. Hal böyleyken eldeki parayı değerlendirmek ve geliri arttırmak adına insanlar çeşitli finansal yatırım araçlarına yöneliyor. Peki bu finansal yatırım araçları neler ve bu finansal yatırım araçları geçmişten bugüne yatırımcılara reel anlamda ne kadar getiri sağlamış?

Türkiye İstatistik Kurumu aylık olarak “Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları” başlıklı bülteni kamuoyuna sunuyor. Altın, euro, dolar, devlet iç borçlanma senetleri, BIST 100 ve mevduat faizi (brüt) gibi finansal yatırım araçları ve bu araçların nominal ve reel getirileri bu raporda paylaşılıyor. Raporda bu yatırım araçlarının hem aylık, hem 3 aylık, hem 6 aylık hem de yıllık nominal ve reel getiri oranları da yer alıyor. Ayrıca yatırım araçlarının zaman dilimlerine göre reel getiri oranlarını TÜFE ve ÜFE’ye ayrı ayrı indirgenmiş olarak raporda görmek de mümkün.

Finansal yatırım araçlarının kapsamına ve hesaplanırken kullanılan değerlere bakıldığında, dolar ve euro için açıklanan reel getiri oranları TCMB’nin açıkladığı döviz alış kurlarının aylık ortalamalarıyla hesaplanmakta. Altının getiri oranlarında da İstanbul Borsası aylık ortalama külçe altın fiyatları kullanılmakta.

Mevduat faizi ve borsa endeksi Borsa İstanbul getiri hesaplamaları için ise TÜİK şu açıklamayı yapıyor:

Finansal yatırım araçlarının getirileri yıl sonu aralık aylarına göre ve yıllık olarak incelendiğinde, varlıklarını mevduat faizine yatıran yatırımcıların 2002 yılından 2016 yılına kadarki süreçte 2011 hariç her yıl reel getiri elde ettiği gözüküyor. Ancak 2012 ila 2016 yılları arasında mevduat faizinden elde edilen reel getiri yıllık %4’ün altında, hatta 2013, 2014 ve 2015 yılları arasında %1’in de altında. Ülkede yaşanan döviz kriziyle birlikte belli bir süre politika faizi %20’nin üzerinde seyretse, hatta Mayıs 2021 itibarıyla %19 olsa da ülkede son yıllarda yaşanan yüksek enflasyon mevduat faizlerinde tutulan birikimlerde kayba yol açtı. 2017, 2018 ve 2020 yıllarında mevduat faizine yatırım yapan yatırımcılar bir yıl içerisinde %1,9, %7,1 ve %2,8’lik gelir kaybı yaşadılar. En güncel rapora göre Nisan 2020’de mevduat faizine yatırım yapan yatırımcıların bir yıl sonraki gelir kaybı da %6,3.

Borsa İstanbul’da işlem gören piyasa ve işlem hacmi açısından en yüksek 100 hisse senedinin performansını gösteren BIST 100 endeksine yapılan yatırımların yıllık reel getirileri yıllar içinde değişmiş. Özellikle 2008 ve 2009’da yıllık reel getiri oranları arasındaki fark oldukça yüksek. Aralık 2008’de bir sene önce yapılan yatırım yıllık %57,8 gelir kaybına uğrarken, Aralık 2009’da ise bir yıl önce yatırım yapan yatırımcı %83,5’lik reel getiri elde etmişti.

Son yıllardaki yıllık getirilere bakıldığında BIST 100’e Aralık 2017’de yatırım yapan yatırımcılar bir yıl sonra, Aralık 2018’de %30,3’lük gelir kaybı yaşarken, 2019 ve 2020 yıllarında ise %7,8 ve %9,8 oranlarında reel kazanç elde ettiler.

Yatırımcıların dolar ve euroya yaptığı yatırımların yıllık getirileri geçmişten günümüze incelendiğinde, 2002’den 2012 yılına kadar bu yatırımların yıllık bazda yatırımcıya kazandırdığı değil de daha çok kaybettirdiği açıkça görülmekte. Özellikle doların 2003 ve 2007 yıllarında euronun ise 2005 ve 2007 senelerinde yıllık bazda kaybı oldukça fazla. 2013 yılından sonra ise euro ve dolar yalnızca 2’şer yıl yıllık bazda yatırımcıya kaybettirmiş. İkisinin ortak olan yılı da 2019. Aralık 2018’de dolara ve euroya yatırım yapanların bir yıllık reel kayıp oranları %1,6 ve %3,9.

2015, 2016, 2018 ve 2020 yıllarının aralık aylarında doların reel getirisine baktığımızda oranın çift hanelerde, %10’un üzerinde olduğu gözlemleniyor. Euroda ise 2017,2018 ve 2020 yılları yıllık yapılan yatırımların reel getiri oranlarının çift hanelerde olduğu yıllar. Özellikle Aralık 2019’da euroya yapılan yatırımın, Aralık 2020’deki reel getirisi %25,9. Kurun da oldukça yüksek seviyelerde olduğu günlerde bu oran oldukça yüksek.

TÜİK’in yayınladığı raporda altının zaman dilimlerine göre ÜFE ve TÜFE’den arındırılmış reel getirileri “külçe altın” başlığı altında paylaşılıyor. Aralık ayında yapılan yatırımlara göre bir yıllık TÜFE’den arındırılmış reel getirilere bakıldığında altın, 2002’den 2020’ye kadar 19 senede sadece 5 yıl yatırımcılara kaybettirmiş. Aralık 2013’te altına yatırım yapan yatırımcı bir yılda %0,7’lik az bir reel getiri elde etmiş olsa da ardından gelen yıllarda bu getiri oranı daha yüksek seviyelere çıkmış ve altın her sene yatırımcıya yıllık olarak kazandırmış. 2019 sonunda altına yapılan yatırımın 2020 sonunda yatırımcıya reel getirisi ise %43,9.

Türkiye’de gündemden düşmeyen ve oldukça ilgi gösterilip yatırım yapılan bir diğer finansal yatırım aracı da Bitcoin. Özellikle 2013’ten bu yana gerek performansı gerekse de yatırımcıya kazandırdıklarıyla oldukça konuşulan Bitcoin’in yıllık reel getirisi ise TÜİK’in yayınladığı raporda yer almıyor. TÜİK’in yayınladığı dolar ve euronun yıllık reel getiri hesaplanmaları para birimlerinin aylık ortalama fiyatları üzerinden hesaplanıyor. TÜFE’ye indirgenerek reel getiri TL bazlı hesaplandığından ve Bitcoin’in aylık ortalama değerleri dolar bazlı paylaşıldığından dolayı Bitcoin’in reel getiri hesaplamasında hem doların aylık ortalama değerleri hem de Bitcoin’in aylık ortalama değerleri kullanıldı. Ancak burada Bitcoin alışı ve satışı yapılırken yapılan kesintiler finansal kuruluşlara göre farklılık gösterdiğinden dolayı hesaba dahil edilmedi.

2012’den bu yana her yılın aralık ayındaki ortalama değerler alınarak yapılan hesaplamaların sonucunda 8 yılın 6’sında bitcoin yatırımcıya reel olarak getiri sağlamış. 2013 yılı sonunda bir yıllık reel getirinin %6000’in üzerinde iken 2017 yılı sonundaki yıllık getiri de %1750. Bitcoin’in bu dönemdeki dolar bazlı karşılığına baktığımızda ise ortalama değerlerin Aralık 2012’de 13,5 $, Aralık 2013’te 790,5 $, Aralık 2016’da 822,5 $ ve Aralık 2017’de de 15.235 $ olduğu görülüyor.

2020 yılına bakıldığında, parasını 2019’da Bitcoin’e yatırımış bir yatırımcının bir yıl sonra kesintiler hariç bu yatırımdan sağladığı reel getiri %244 olmuş. Bu dönem için Bitcoin de aylık ortalama 7.238 $’dan, 21.688 $’a yükselmiş. 2021 yılında ise Bitcoin’de inanılmaz bir artış yaşanmıştı. Bitcoin yılın başında 29 bin $ seviyelerinden dönem dönem 60 bin $’ın üzerine kadar çıkmıştı. Mayıs ayının ortasından itibaren yaşanan düşüş ile beraber ise Bitcoin’in güncel dolar karşılığı 37 bin seviyelerinde. Bunların dışında diğer finansal yatırım araçlarına dair en güncel verilerin yayınlandığı nisan ayı ele alınırsa, Nisan 2019’da Bitcoin’e yapılan yatırım Nisan 2020’deki reel getirisi ise %713,7.