Devlet Açığı GSYH’ye Göre Yükseldi, Çalışan Ödemeleri Azaldı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) her yıl, Türkiye’nin devlet gelirleri ve harcamaları, ekonomik performans, bütçe durumu ve mali politikalar gibi konuları içeren ve Türkiye’nin genel ekonomik durumuna ilişkin önemli göstergelere sahip “Devlet Hesapları” raporunu yayımlıyor. 

Ekim 2023’te yayımlanan 2022 yılına ilişkin rapora göre, Türkiye’de 2022 yılında genel devlet açığı 309,4 milyar TL olarak tahmin edildi. Buna göre, genel devlet açığının Gayrisafi Yurt İçi Hasıla'ya (GSYH) oranı yüzde 2,1'e yükseldi.

2021 yılında genel devlet toplam gelirleri yaklaşık 2,3 trilyon TL olarak açıklanmıştı. 2022 yılında ise bu gelir 2 trilyon artışla 4,3 trilyona yükseldi. 

Rapora göre genel devlet gelirleri içindeki en büyük pay %38,7 ile üretim ve ithalat üzerinden alınan vergiler oldu. Bunu %23,4 ile gelir ve servet vb. üzerinden alınan vergiler ve %18,7 ile net sosyal katkı gelirleri takip etti. 

Genel devlet gelirinin GSYH içindeki payıysa %31,5’ten %28,6’ya düştü. Bu alanda Türkiye, %46,4 olan AB ortalamasının bir hayli gerisinde yer aldı. TÜİK’in seçili AB ülkeleriyle karşılaştırmasında da Türkiye %28,6 oranla 17 ülke arasında 16. sırada yer aldı. Türkiye’den daha düşük orana sahip bir tek İrlanda bulunuyor.

TÜİK’in yayımladığı grafiğe göre Türkiye’nin faiz giderleri ve gelirlerinin 2009-2015 yılları arasında yatay bir eğilimde seyrettiği görülürken, 2015-2018 ve 2019-2022 dönemlerinde özellikle faiz giderlerinde oldukça yüksek bir artış eğilimi gözlemleniyor. Rapora göre faiz giderleri son bir yılda %203 artarken, faiz gelirlerindeki artış %213 oldu. Faiz giderindeki artışın ise 2009 yılından bu yanaysa yaklaşık %445 oranında olduğu gözlemleniyor.

2009-2022 arasında genel devletin çalışanlara yaptığı ödemelerin (maaş ve ücretler ile işverenin sosyal katkılarının toplamı) GSYH’ye oranı en düşük değerini %7,2 ile 2021 yılında almıştı. En yüksek değerini %8,6 ile 2019 ve 2020 yıllarında almıştı. 2022 yılı içinse çalışanların payı GSYH’ye oranla %6 ile son 13 yılın en düşüğü olarak gerçekleşti. 

%6’yla genel devletin çalışanlarına yaptığı ödemelerin GSYH’ye oranı aynı dönem için %10,1 olarak gerçekleşen AB ortalamasının da oldukça altında kalıyor. Bu alanda Danimarka %13,6 ile en yüksek oranın görüldüğü Avrupa ülkesi olurken, en düşük oran İrlanda’da bulunuyor.