Suudi Arabistan’da Ramazan Ayı İçin Yeni Kurallar mı Açıklandı?

→ İddiada yer alan kararlar bu sene alınmış ve ilk kez uygulanacak kararlar değil. Bazı maddeler ise ramazan özelinde alınan kararlar değil.

→ Ezan ve hoparlör sesine ilişkin kararlar 2021 yılında yılın her zamanı uygulanmak üzere alınmış. Kararın sebebi halkın yüksek sesten şikayetçi olması.

→ Diğer maddelerde yer alan kararlar ise 2024 yılında alınmış “yeni kararlar” değil. Söz konusu maddelerin yer aldığı benzer Ramazan kuralları 2023 yılında yayımlanmış ve uygulanmış.

→ Caminin içinde iftar etkinliği yapılması yasaklanmış fakat çevresinde ve avlusunda çadır kurmamak ve temizlemek şartı ile iftar etkinlikleri düzenlemek serbest.

Suudi Arabistan, radikal olarak nitelendirilebilecek katı uygulamalarıyla tanınıyor. Ülke, İslam'ın kutsal mekanlarına ev sahipliği yapması sebebiyle dini otorite açısından da büyük bir öneme sahip.  Ancak son yıllarda Suudi Arabistan Prensi Muhammed bin Salman'ın liderliğinde bazı reform girişimleri gerçekleşiyor. Bu reformlar, ülkedeki toplumsal ve dini normların değişmesine ve bazı geleneksel uygulamaların gözden geçirilmesine yol açıyor. Muhammed Bin Salman ülkedeki radikalizmi yok ederek "Ilımlı İslam"a dönüşü hedeflediğini belirten açıklamalarda bulunmuştu. Bu sebeple ülkede alınan her bir karar, dünyada geniş çapta ilgi görüyor. Ramazan ayının başlamasına sayılı günler kala X hesabında yapılan bir paylaşımda Suudi Arabistan'ın ramazan ayı için yeni kurallar açıkladığı iddia edildi. İddiada yer alan kurallar şunlardı; 

→ Ezan sesi üçte birine düşürülecek,

→ Camilerde ve çevresinde iftar etkinliği düzenlenmeyecek,

→ Camilerde iftar için yardım toplanmayacak,

→ Teravih namazları gereksiz uzatılmayacak,

→  Kur'an okunurken cami dışına hoparlör açılmayacak.

İddiaya konu olan kurallar araştırıldığında iddianın kısmen yanlış olduğu görülüyor. Çünkü bahsi geçen kurallar “yeni” alınmış kararlar değil. Hatta bazı iddialar ramazan için alınmış kararlar değil. İddianın neden kısmen yanlış olduğunu anlamak için Suudi Arabistan’ın ramazan ayı açıklamalarına ve iddiadaki her bir maddeye ayrıntılı şekilde bakalım. 

Suudi Arabistan İslam İşleri Başkanlığı’nın biri İngilizce biri Arapça olmak üzere iki resmi X hesabı bulunuyor. Bir konu hakkındaki açıklama, iki farklı dilden bu hesaplar üzerinden yapılıyor. 11 Mart 2024’te başlayan ramazan ayına ilişkin açıklama, söz konusu hesaplardan 20 Şubat 2024 tarihinde yapılmış.

Bu açıklamalarda dini görevlerde çalışanların çalışma düzenleri hakkında bilgilendirmelere yer verilirken; camide ibadet edenlerin fotoğraflarının çekilmemesi, duaların sosyal medyada yayınlanmaması, ezan okunma zamanlarına dikkat edilmesi, camilerde dilencilik yapılmasının engellenmesi konusunda uyarılarda bulunulmuş. Teravih namazlarında okunan duaların sürelerine dikkat edilmesi, iftar etkinlikleri ve diğer işler için mali bağış toplanmaması, iftar etkinliklerinin cami içinde gerçekleştirilmemesi de kararda belirtilmiş. Söz konusu iddiada cami içinde ya da çevresinde iftar etkinliği düzenlenmesinin yasaklandığı öne sürülse de, açıklanan kararda yalnızca cami içinin iftar etkinliklerine yasaklandığı; cami avlusunun, çadır kurmamak ve hemen temizlemek  şartı ile iftar etkinlikleri için kullanılabileceği belirtilmiş. Ezan sesinin üçte bir seviye düşürülmesi ya da cami dışına hoparlör açılmaması gibi kararlar ise bu açıklamada yer almıyor.

Aynı hesaplarda 2023 yılının ramazan ayı öncesinde de kurallara dair paylaşımlar yapılmış. Paylaşılan İngilizce ve Arapça gönderilere bakıldığında, 2024 yılında paylaşılan kararlara benzer maddelerin yer aldığı görülüyor. 2023 tarihli kararlarda iftar etkinlikleri için “cami içinde yapılmaması” yönünde direkt bir ifade bulunmazken, iftar etkinliklerinin çadır kurmadan cami avlusunda gerçekleştirilmesi gerektiği belirtiliyor. 2024 yılında bu maddeye cami içinde iftar etkinliklerinin yasak olduğu yönünde daha net bir açıklama eklenmiş. Bu kararın temel sebebi ise hijyen. Fakat ezan sesinin kısılması ya da hoparlörlere dair herhangi bir madde bu yılda da yer almıyor. 

Teravih namazlarındaki duaların uzatılmaması ve iftar ya da başka bir durum için maddi yardım toplanmaması kararları 2023 yılındaki paylaşımda da yer alıyor. Yayımlanan bu kurallar, 2023 yılında medyanın da ilgisini çekmiş ve  konu hakkında pek çok haber yapılmış. İftar yemeklerinin yasaklanmasının geçmişi ise 2021 yılına kadar uzanıyor. 2021 tarihinde Suudi Arabistan İslam İşleri Başkanlığı’nın resmi X hesabında yapılan bir paylaşımda, camilerde iftar yapılması COVID-19 sebebiyle yasaklanmış. 

Suudi Arabistan’da ezan sesinin düşürülmesine ve Kur’an okunurken hoparlörün cami dışına açılmamasına yönelik kararlar alındığı doğru. Fakat bu kararlar daha önceki yıllarda alınmış ve sadece ramazan ayını kapsamıyorlar. Ezan sesinin desibeline ve hoparlörlere dair kararlar 23 Mayıs 2021 tarihinde alınmış. İslam İşleri Başkanlığı, ezan sesinin yayınlanacağı hoparlörlerin ses seviyesi, maksimum seviyenin üçte birinden fazla olmayacak şekilde ayarlanması ve ezan yayınlamanın haricinde hoparlörden cami dışına yayın yapılmaması konusunda karar almış. İslam İşleri Bakanı Dr Abullatif bin Abdulaziz Al Sheikh katıldığı bir programda konuya ilişkin olarak bu kararın aşırı gürültü ile ilgili şikayetlerden dolayı alındığını belirtmiş. Bununla birlikte harici hoparlörlerin yüksek ses seviyesinde kullanılmasının çevredeki yaşlıları ve küçük çocukları etkileyebileceğini, yakındaki camilerde kılınan namazları bastırabileceğini belirtmiş. Konu birçok haber sitesi tarafından 2021 yılında paylaşılmış. 

Konuya ilişkin genelge 2022 yılında bakanlığın resmi X hesabında yapılan paylaşım ile tekrar hatırlatılmış, harici hoparlörlerin kullanımının yalnızca ezan ve kamet ile sınırlı olduğu, cihazların sesinin maksimum derecesinin üçte birini geçmemesi konusunda uyarı yapılmış.

Özetle iddiada yer alan kararlar bu sene alınmış ve ilk kez uygulanacak kararlar değil. Ezan sesi ve hoparlör yayınına dair kararlar ise Ramazan’a özel değil, genel olarak alınmış kararlar.