Somali’de Günah Olduğu İçin Deniz Ürünleri Tüketilmiyor mu?

Bir Facebook kullanıcısının 15 Nisan 2020 tarihinde paylaştığı gönderide, Somali’de yaşanan açlığa rağmen halkın deniz ürünleri tüketmiyor olmasının sebebinin, “deniz ürünleri tüketmenin günah olması” olduğu iddia edildi. Gönderi 200 bini aşkın görüntülenme ve 7 bine yakın paylaşım aldı.

Somali, 3.300 kilometrelik sahil şeridi ile Afrika'nın en uzun sahil şeridine sahip ülkesi. 12 milyona yakın nüfusa sahip olan Somali tekrarlayan kuraklık ve kıtlık tehlikesiyle sürekli karşı karşıya kalan bir ülke. 2017’deki kuralık sonucunda 6 milyon Somalili kıtlıkla mücadele etmek zorunda kalmıştı. Buna karşılık Somali halkı çok az deniz ürünü tüketiyor. Ülkenin kişi başına balık tüketimi yılda 2,4 kilogram ile dünyanın en düşüklerinden biri.

Söz konusu iddiada düşük deniz ürünü tüketiminin nedeni olarak Somali’de deniz ürünleri yemenin günah olması gösterilmiş. Somali’nin 2012’de yürürlüğe giren anayasasında Sünni İslam devlet dini olarak kabul edilmiş. Somali otoritelerine göre ülkenin %99’u Sünni Müslüman. Farklı kaynaklar da nüfusun en az %90’ının Sünni Müslüman olduğunu teyit ediyor. Somali’de en yaygın fıkıh mezhebi ise Şafiilik. Diyanet İşleri Başkanlığı sitesine göre Şafii mezhebindeki yaygın görüş kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı haricindeki deniz ürünlerinin helal olduğu yönünde.

Kısacası ülkede en yaygın olan dinsel inanışa göre deniz ürünü yemek günah olarak nitelendirilmiyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün Somali için hazırladığı rapora göre de Somali’de balık tüketiminin helal olarak kabul edildiği belirtilmiş.

Günah olmamasına rağmen Somali’de deniz ürünü tüketiminin düşük olmasının çeşitli sebepleri var. Somali'nin muazzam deniz kaynaklarına rağmen, ülkenin balıkçılık endüstrisi büyük ölçüde az gelişmiş durumda ve balıkçılıktan yararlanılmıyor. Bu kısmen, açık denizlerde yıllarca süren çatışma ve korsanların varlığından kaynaklanıyor. Aynı zamanda deniz ürünleri geleneksel Somali mutfağının bir parçasını da oluşturmuyor. Simoons (1974) makalesinde Afrika’da balığın bir insan yiyeceği olarak görülmeme nedenini organize dinlerin o bölgelere yerleşmeden önceki tarihsel gelişime ve ekolojik değişimlere bağlamış.

Somali, Güneydoğu Mısır, Etiyopya, Eritre, Kenya ve kuzey Tanzanya'nın bazı bölgelerinde yaşayan birçok halk (ve hatta bazı kıyı halkları) arasında balık yemek konusunxda ciddi tabular var. Dillerine geçmiş zamanlarda yerleşmiş “Balık yiyen ağzınla benimle konuşma” gibi deyimler mevcut. Fakat bu durum iddia edildiği gibi dini bir yasak algısından değil kültürel bir mirastan kaynaklanıyor.

İddia YANLIŞ

Somali’de deniz ürünü tüketmek günah değil. Somali’de en yaygın fıkıh mezhebi olan Şafiiliğe göre kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı haricindeki deniz ürünleri helal olarak görülüyor. Ülkede deniz ürünlerinin tüketiminin az olması o bölgede tarihsel ve ekolojik etkenlerle şekillenmiş kültürel mirasın halen etkili olması ve devletin deniz ürünleri üretimini sağlayacak güvenliği sağlayamıyor oluşu.