Sebzelerin Genetiği, Covid-19 mRNA Aşısı İçerecek Şekilde Değiştirilecek mi?

Bir Twitter hesabı tarafından 24 Eylül 2021 tarihinde yapılan paylaşımda sebzelerin genetiklerinin Covid-19 mRNA aşılı olacak şekilde değiştirileceği iddia edildi. İddia birçok sosyal medya kullanıcısı arasında yayılmaya devam ediyor.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

California Üniversitesi haber portalında Eylül 2021 tarihinde yayımlanan bir haber üzerine, sosyal medya kullanıcıları arasında ıspanak ve marul gibi bazı sebzelerin genetiklerinin değiştirilerek Sars-CoV-2 mRNA’sı taşıyan bir hâle getirileceklerine dair söylentiler yayılmaya başladı. Söylentiler, CU (California University) Riverside Araştırma Grubu, CU San Diego ve Carneige Üniversitesi işbirliğinde yürütülen araştırmanın ABD eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Flynn’in katıldığı ve komplo teorileri ile dolu bir podcast programında anlatılması üzerine çarpıtıcı bir haber unsuru hâline geldi. Geliştirilmekte olan yöntem ile aşı olmayanların da Sars-CoV-2 mRNA’sı yüklü sebzeler ile aşıya maruz bırakılacakları düşüncesi, aşı karşıtı gruplar arasında hızla yayılmaya devam ediyor.

CU (California University) Riverside Araştırma Grubu, CU San Diego ve Carneige Üniversitesi işbirliğinde yürütülen araştırma ile ilgili detayların duyurulduğu basın açıklamasında Covid-19 aşılarına, mRNA aşılarının nasıl çalıştığına dair anlatılar dışında değinilmemiş. Araştırmanın ve çalışmanın amacı, bitkileri “yiyebildiğimiz aşı fabrikalarına” dönüştürebilmenin yollarını aramak. Fakat çalışmanın odağı aslında özellikle Covid-19 değil, araştırmanın önünde uzun bir yol ve “yenilebilir aşılar”ın market raflarında bulunabilmesi için kat edilmesi gereken uzun bir zaman var.

California Üniversitesi Botanik ve Bitki Bilimleri Bölümünde Doçent Joan Pablo Giraldo liderliğinde yürütülen araştırma, temelde aşılar tarihinde bir devrim niteliğinde olan mRNA teknolojisinin daha kolay ve işlevsel bir hâle getirilebilmesini amaçlıyor. İnsan hücrelerine hedef patojen ile savaşmayı öğretme yolunda aşılara daha önce olmadığı kadar büyük bir hız kazandıran mRNA teknolojisinin önündeki en büyük engellerden biri, depolama ve ulaştırma aşamalarında aşı içeriğinin oldukça soğuk bir ortamda tutulması gerekmesi. Proje başarılı olabilirse, yenilerek kullanılabilecek bitki temelli mRNA aşıları, oda sıcaklığında tutulabilmeleri ile bu zorluğu aşabilecek. Projenin mümkün olabilmesinin anahtarı ise bitki hücrelerinde yer alan ve güneş ışığını kimyasal enerjiye dönüştürebilen kloroplastlar. Geçmişte Giraldo’nun ortaya koyduğu gibi, kloroplastların bitkinin doğal olarak parçası olmayan genleri de taşıması mümkün. Bitki hücrelerine bu amaçla müdahale edebilmek ise ekibin laboratuvarını öne çıkaran özelliklerden bir tanesi.

Giraldo aynı zamanda, verimliliği artırmak için gübre olarak kullanılan azotu, bitkilerin onlara en çok ihtiyaç duyduğu bölüm olan kloroplastlara doğrudan iletmek için nanomateryaller kullanan bir projeye de liderlik ediyor. Azot, şimdilik kullanımda olduğu hâliyle çoğu çiftçi tarafından daha çok verim alabilmek adına toprağa doğrudan uygulanıyor. Bu sırada da yer altı sularına karışarak su yollarını kirletiyor, yosun oluşumuna sebep oluyor ve diğer organizmalarla etkileşime giriyor. Aynı zamanda nitröz oksit isimli bir kirleticiyi üretiyor. Bu alternatif yaklaşım, çevreyi iyileştirebilecek çok daha verimli bir uygulama şekli sunuyor. Giraldo’nun liderlik ettiği bitki temelli iki araştırma da Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilim Vakfı’nın (NSF) desteğini kazanmış.

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda sebze genetiklerinin Covid-19 mRNA aşılı olacak şekilde değiştirileceği iddia edilmişti. California Üniversitesi’nden bazı araştırmacılar, ıspanak ve marul gibi bitkilerin, mRNA aşılarında bulunan genetik materyali üretmek için kullanılıp kullanılamayacağını gerçekten araştırıyorlar. Ancak çalışma, özellikle COVID-19 aşılarına yönelik değil. Araştırma, yeni mRNA teknolojisinin soğuk koşullar altında depolanması gibi zorlukları aşmayı amaçlıyor. Daha işlevsel ve çevre için daha avantajlı yollar ile mRNA temelli aşılar üretebilmenin yollarını arıyor. Henüz emekleme aşamasında olan araştırma, sözügeçen böyle bir ürünü gerçekten üretebilmek için kat etmesi gereken yolun çok başında.