Grip Aşısı İçeriklerinde Bulunan Maddeler ile İlgili İddialar Doğru mu?

Bir Twitter sayfası tarafından 16 Ağustos 2021 tarihinde yapılan paylaşımda; grip aşısı içeriklerinde domuz dokuları, at kanı, tavşan beyni, köpek böbreği, maymun böbreği, insan spermi, yıkanmış koyun kanı gibi maddeler olduğu iddia edildi. Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Aşı karşıtları tarafından aşı içerikleri üzerine sosyal medyada pek çok iddia dolaşıyor. Aşılara bozulmadan depolanmaları ve nakliye edilmeleri için eklenen koruyucular; aşı içeriklerinin ve kazanılan bağışıklığın etkinliğini artıran ve adjuvan olarak bilinen bileşenler; büyük miktarlarda aşı üretimi yapılabilmesi için gereken ortamların oluşturulmasında kullanılan maddeler oldukça tehlikeli oldukları öne sürülerek paylaşılıyor. Toplama bir şekilde paylaşılan içerikler yan etkileri veya aşı bileşenleri üzerine abartılı ifadeler kullanılarak hızla yayılıyor.

Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen aşılar kullanıma girebilmek için detaylı kontrollerden geçiyor. Aşı içeriklerinde bulunan maddelerin insan sağlığı üzerindeki etkileri her yıl yeni bileşenler ve yeni olasılıklar ile çok sayıda araştırmaya konu oluyor. Aşılar, araştırmalar sonucu ortaya çıkan güvenilir kanıtlar ile sağlık üzerinde olumsuz etki oluşturmadıkları ve hedef hastalıklara karşı bağışıklık kazanımı sağladıkları kanıtlandıktan sonra kullanıma sokuluyor.

Aşı bileşenlerinin oranları; insan bedeninde aşının hedefi olan bulaşıcıya karşı bağışıklık kazanmak dışında ciddi ve olumsuz bir etkide bulunmayacak şekilde belirleniyor. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen aşılar DSÖ, EMA, FDA ya da TİTCK tarafından GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilen aşılar.

Grip ya da tıptaki adıyla influenza, insan ve hayvanlarda görülebilen, solunum yolu ile bulaşan virüsler. Her yıl genellikle Ekim ve Nisan ayları arasında mevsimsel bir artış yaşayan ve binlerce varyasyonu bulunan influenzaya karşı, bulaşıcılığı azaltmaya yarayan bireysel önlemler yanında aşılar ile de mücadele ediliyor. Devamlı olarak mutasyona uğrayan influenzaya karşı Dünya Sağlık Örgütü her yıl, o yılın “grip mevsimi”nde etkin olacağı tespit edilen temel suşları odağa alıyor grip aşısı içerikleri güncelleniyor.

Günümüzde aşılar, yalnızca mümkün olduğunca güvenli ve etkili olmak için ihtiyaç duydukları maddeleri bunu sağlamak adına gerekli oranlarda barındırıyor. Bir aşıdaki her bileşen, üç temel işlevden birine sahip. Bileşenler, aşıların yararlı olabilmeleri için bunlardan birini mutlaka sağlıyor: bağışıklık kazandırıcılık, aşıyı güvende ve uzun ömürlü kılmak ve son olarak aşının üretimi.

İncelediğimiz grip aşısı içerikleri listesinde sıralanan maddelerden bazıları grip aşılarında bulunmuyor, bazıları hiçbir aşıda kullanılmıyor, bazılarının ise aşılar için kullanılması yıllar önce sona ermiş. İddiada sıralanan maddelerden;

Alüminyum Hidroksit ve Alüminyum Fosfat olarak verilmiş alüminyum bileşikleri aşıların immün cevap etkilerini artırarak daha etkin hale gelmesini sağlayan bileşikler. Türkiye’de bir insana yaşamı boyunca Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan aşılarda bulunan alüminyum miktarı toplam 4,25 mg. Bu oran insan sağlığına etkisi bulunmayacak kadar düşük bir miktar. Alüminyum yalnızca aşılarda değil, içme sularında ve hazır sularda, un ve unlu mamüllerde, ilaçlarda ve özellikle mide ilaçlarında (15-20 mg kadar), meyve ve sebzelerde de bulunuyor.

Amonyum Sülfat, aşının sentezindeki proteinlerin saflaştırılması için kullanılıyor ve aşılar dışında ekmek ya da unda da bulunan bir içerik.

Amphotericin B, ciddi mantar enfeksiyonları ve leishmaniasis için kullanılan bir antifungal ilaç bileşeni.

Beta-propiolactone, inaktive edilmiş kuduz aşılarında kullanılan bir kimyasal.

Formaldehid, aşı hazırlamada virüsleri öldürmek veya kullanılan proteinleri etkisiz hale getirmek için kullanılıyor. Hazırlık aşamasında kullanılan formaldehid, aşı ortaya çıktığında içerikte eser miktarda bulunabiliyor. Formaldehid, bağışıklık sistemlerimiz aşı ile enjekte edilen küçük miktarda virüs veya bakteriyi tanıyıp savaşmayı öğrenirken gerçek bir hastalık oluşmasını önlüyor.

Jelatin, aşıların korunması için kullanılıyor ve bitkisel ya da hayvansal kaynaklı olabiliyor. Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen aşılarda kullanılan jelatin, sığırdan elde edilmekte.

Monosodyum Glukomat olarak verilmiş bileşenin doğru ismi Monosodyum Glutamat olmalı. Bu madde aşılar depolanırken onları ısıdan, ışıktan, nemden veya asitten koruyan bir stabilizatör işlevine sahip.

Polioksidonyum, azoksimer bromürün ticari adı. Grippol adlı grip aşısında DSÖ’nün belirlediği oranlardan 3 kat daha az miktarda bulunuyor ve aşılarda adjuvan işlevi görüyor. Bu madde, iddia edildiği gibi fenotip ve genlerimizde değişikliklere sebep olmuyor.

Etilen Gliserol (antfriz) olarak anılan madde ile polietilen glikol kastediliyor. Grip aşılarında antifriz kullanılmıyor. Aşılarda kullanılan polietilen glikol isimli kimyasal, antrifiz içeriklerinde bulunabiliyor. Maddenin kendisi antfriz değil, antifriz yapımında kullanılan bir kimyasal. Polietilen glikol, yüz kremleri ve başka ilaçlarda da kullanılıyor.

Antibiyotikler, aşılarda bakterilerin üremesini önlemek adına koruyucu olarak kullanılabiliyor.

Skualen, insan, hayvan ve bitkilerde doğal olarak bulunan bir madde. İnsanlarda bu madde karaciğerde üretiliyor. Skualen vücudumuzda hormonlar ve diğer maddelerin oluşabilmesi için gerekli bir yapı taşı. Çok sayıda bitki ve sebzede bulunabildiği gibi aşılar dışında birçok kozmetik ürün ve ilaçta da kullanılıyor. Bu ürünlerde kullanılan skualen köpekbalıklarının karaciğerlerinden üretiliyor. H5N1 influenza virüsü aşısında kullanılan skualen de köpekbalığı karaciğerinden üretiliyor ve aşıda kullanılmak için çok iyi bir saflaştırma işleminden geçiyor.

Kitlesel olarak üretilecek aşıların geliştirilebilmesi için ilk ihtiyaç; aşıların spesifik olarak hedef alacakları virüs ve bakterilerin yüklü miktarlarda ve tutarlı bir şekilde türemelerini ve büyütülebilmelerini sağlamak.

Laboratuvar ortamında da gelişim gösterebilen bakteriler ile kıyaslandıklarında virüsler, bu ortamlarda kendilerini tekrarlayıp türemezler. Virüslerin çoğalmasını sağlamak için enfekte edecekleri canlı hücreler gerekir. Influenza aşılarında bu üretim çoğunlukla tavuk yumurtaları kullanılarak sağlanıyor. Yumurtaların embriyo ve kabuk arasında bulunan allantoik sıvısına enjekte edilen virüsler sentrifüjde bekledikten ve işlemler tamamlandıktan sonra bir aşı olarak ortaya çıktıklarında, bu sebeple yumurtada bulunan bileşenleri de içerebiliyorlar.

Grip aşılarında insan fetüsü ya da embriyosu, at kanı, tavşan beyni, köpek böbreği, maymun böbreği, doğmamış sığır serumu, maymun böbrek hücreleri, yıkanmış koyun kanı, insan spermi gibi maddeler kullanılmıyor ve Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen hiçbir aşıda domuz ürünleri bulunmuyor.

Bir Twitter sayfası tarafından paylaşılan ve grip aşılarında bulunduğu öne sürülen maddeler listesi yanlış. Bu liste içinde yer alan kimyasallardan bazıları grip aşılarında bulunuyor ve insan sağlığına olumsuz etki etmeyecek şekilde, aşıların etkili olabilmeleri için gereken oranlarda kullanılmaları sebebiyle tehlikeli değiller. Bazıları grip aşılarında bulunmuyor, bazıları hiçbir aşıda kullanılmıyor, bazılarının ise aşılar için kullanılması yıllar önce sona ermiş. Listede sıralanan; insan fetüsü ya da embriyosu, at kanı, tavşan beyni, köpek böbreği, maymun böbreği, doğmamış sığır serumu, maymun böbrek hücreleri, yıkanmış koyun kanı, insan spermi gibi abartılı ifadeler ile paylaşılmış hayvansal ürünler grip aşılarında kullanılmıyor. Domuz ürünleri ise Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen hiçbir aşıda bulunmuyor.