Finlandiya Vatandaşlarına İyot Hapı Önerisi Ukrayna-Rusya Savaşı Nedeniyle mi?

İddia dünya genelinde sosyal medya kullanıcıları tarafından paylaşılıyor. 

Finlandiya hükümeti sağlık yetkililerinin vatandaşlar için hazırladığı yönergelerde, iyot hapına yönelik bazı maddelerin değiştirilmesi sosyal medyada yanlış yönlendirici biçimlerde paylaşılıyor. İddialar, Finlandiya’nın radyasyon tehlikesi durumunda iyot kullanımına ilişkin yönergelerini güncellemesinin ardından Ekim 2022'de dolaşıma girdi. AFP Fact Check’e göre iddialar ilkin Tayland’da başlayıp bütün dünyaya yayıldı. Bu paylaşımların Türkçe versiyonlarında da Finlandiya’nın yönergelerindeki değişkliğin sebebinin “Rusya-Ukrayna arası savaş sebebiyle artan nükleer tehlikesine karşı önlem” olduğu iddia ediliyor. Kimi iddialarda yine Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle Finlandiya devletinin vatandaşlara “iyot tableti stoklamalarını” önerdiği belirtilerek, nükleer tehdidine karşı panik ortamı yaratan ifadeler yer alıyor. 

Finlandiya'nın iyot tabletlerinin kullanımına ilişkin yönergelerinde yapılan güncelleme, gerçekten de Finlandiya'nın en büyük ilaç zinciri Yliopiston Apteekki'de stokların tükenmesine neden oldu. Bununla birlikte, Finlandiya hükümetinin vatandaşlarına “Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle” ve "acilen iyot tabletleri stoklamalarını” tavsiye ettiği iddiası yanıltıcı öğeler taşıyor. 

İyot tabletlerinin kullanımına ilişkin yönergeler, Finlandiya Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Ekim 2022 tarihinde güncellendi. Bakanlık, önceki yönergelerin 20 yıldır yürürlükte olduğunu ve güncellemelerin 2017'deki Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyelerine göre yenilendiğini açıkladı. Yapılan değişiklikler sonucu ise yeni kılavuz artık 40 yaşın üzerindeki kişiler için iyot tabletleri önermiyor. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, vatandaşlara “acilen” tablet stoklamaları tavsiye edilmiyor, sadece "Kılavuz, 3-40 yaş arası fertleri olan hanelerin evlerine iyot tableti bulundurmalarını tavsiye ediyor."

Vatandaşların evlerinde iyot tabletleri bulundurmalarına yönelik tavsiye radyasyona karşı alınan bir önlem olsa da, bu ülkenin enerji kaynağının büyük oranda nükleer santrallere dayanmasından kaynaklanıyor. Ülkede yapılan yönerge güncellemesinin Rusya-Ukrayna savaşı ile bir ilgisi bulunmuyor. Bakanlıktan bir yetkili olan Mikko Paunio, AFP'ye yaptığı açıklamada bu yönergelerin ülkenin bir nükleer reaktör kazası durumunda en savunmasız vatandaşlarını koruma amaçlı uzun süredir devam eden politikasının bir parçası olduğunu söyledi.

Paunio, "Nükleer enerjiye güvenen dünyanın önde gelen ülkelerinden biriyiz." dedi. Bu nedenle, nükleer reaktör kazaları gibi düşünülemez ve olasılığı çok düşük senaryolara karşı hazırlıklı olmamız büyük önem taşıyor." Kılavuzların güncellemesinde yer alan Finlandiya Eczacılar Birliği sözcüsü de AFP'ye kılavuzlardaki değişikliklerin "düzenli bir güncelleme" olduğunu belirtmiş. 

Finlandiya Radyasyon ve Nükleer Güvenlik Kurumu’nun resmi Twitter hesabından konuyla ilgili yapılan açıklama, Ukrayna’daki savaşın Finlandiya’nın kendisini nükleer tehlikeden korumasını gerektirecek bir duruma neden olmadığını, iyot tabletlerinin bu konudan bağımsız normal bir önlem olduğunu belirtmiş. 

İddia daha önce AFP Fact Check tarafından da incelenmiş. 

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda Finlandiya’nın vatandaşlara Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle artan nükleer tehdide karşı iyot hapı stoklamalarını önerdiği iddia edildi. Finlandiya’da 11 Ekim 2022 tarihinde iyot tabletlerinin kullanımına ilişkin yönergeler, Finlandiya Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı tarafından güncellendi. Bu güncelleme DSÖ’nün 2017’deki tavsiyelerine yönelik yapıldı ve yapılan değişiklikler sonucu 40 yaşın üzerindeki kişiler için iyot tabletleri önerisi kaldırıldı. Vatandaşların evlerinde iyot tabletleri bulundurmalarına yönelik tavsiye radyasyona karşı alınan bir önlem olsa da, bu ülkenin enerji kaynağının büyük oranda nükleer santrallere dayanmasından kaynaklanıyor. Ülkede yapılan yönerge güncellemesinin Rusya-Ukrayna savaşı ile bir ilgisi bulunmuyor.