Sosyal Medya Düzenlemesi Kanunlaştı

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi 29 Temmuz 2020 itibarıyla kabul edildi.

Kanun teklifinde; kişilik haklarının ve özel hayatın gizliliğinin korunması amacıyla, devletlerle birlikte sosyal ağ platformlarının da yasa dışı içerikle mücadelede sorumluluk üstlenmesi ihtiyacı gerekçe olarak öne çıkıyor. Kanun teklifi ilgili kanunda yer alan; içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı tanımlamalarına ve erişimin engellenmesine yönelik düzenlemeler içeriyor.

Londra merkezli We Are Social kuruluşunun yayınladığı Digital 2020: Turkey raporunun sosyal medya platformlarının reklam kitlesi üzerinden belirlediği verilere göre Türkiye 54 milyon aktif sosyal medya kullanıcısına sahip. Bu kullanıcıların 38 milyonu Instagram, 37 milyonu Facebook ve 11.80 milyonu Twitter kullanıcısı.

Türkiye’deki internet kullanıcılarının en çok kullandıkları sosyal medya platformlarının ilk 5’ini %90 ile Youtube, %83 ile Instagram, %81 ile Whatsapp, %76 ile Facebook ve %61 ile Twitter oluşturuyor.

TÜİK’in Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması adı altında her yılın Ocak, Şubat ve Mart aylarında internetin kişisel kullanım amaçlarına yönelik hazırladığı verilere göre ise internetin sosyal medya üzerinde profil oluşturma, mesaj gönderme veya fotoğraf vb. içerik paylaşma amacıyla kullanım yüzdesi 2019 yılının ilk üç ayında %81.4 oranında. Verilere göre Türkiye’de yılın ilk üç ayında sosyal medya kullanımı 2010 yılından 2019 yılına %27 artış gösterdi.

Sosyal medyanın internet kullanımı içindeki payının en yüksek olduğu ülkelerden olan Türkiye’de sosyal medyaya yönelik düzenleme toplumun önemli bir kısmını ilgilendiriyor.

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da belirli suçları içeren yayınların oluşturulmasıyla mücadele için erişim engellenmesi kararı verilebileceği öngörülürken; kanunda yapılan düzenlemeyle uygun durumlarda erişimin engellenmesi kararı yerine içeriğin çıkarılması kararı verilebileceği belirtiliyor. Kanun teklifinde yapılan gerekçelendirme aynı internet sitesinde yapılan ve suç teşkil etmeyen içeriklere yönelik ifade özgürlüğünü ve haber alma hakkını güvenceye almak yönünde.

Düzenleme ile; içeriğin çıkarılması kararları kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan erişim sağlayıcı tarafından değil, hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten yer sağlayıcı ve internet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan içerik sağlayıcı tarafından uygulanabileceği için bu kararlar yer ve içerik sağlayıcılarına bildirilecek.

Kabul edilen kanun teklifinde öne çıkan düzenlemelerden biri de sosyal ağ sağlayıcıya getirilen temsilci belirleme yükümlülüğü. Kanun teklifinin 6’ncı Maddesi ile Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı, Türkiye’de en az 1 kişi olmak üzere temsilci bulundurmakla mükellef olacak. Maddede temsilcinin iletişim bilgilerinin kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer verileceği de yer alıyor.

Maddenin 2’nci fıkrasında temsilci belirleme yükümlülüğü yerine getirilmediği takdirde uygulanacak yaptırımlar idari para cezası, reklam cezası ve bant genişliği daraltılması şeklinde belirtiliyor. Yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcıya yapılan bildirimden 30 gün içinde bu yükümlülüğü yerine getirmediği takdirde 10 Milyon Türk Lirası ve ikinci bildirimden 30 gün içinde bu yükümlülüğü yerine getirmediği takdirde 30 Milyon Türk Lirası idari para cezası yaptırımı uygulanacak. İkinci para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde bu yükümlülüğü yerine getirmediği takdirde ise reklam cezası ve bant genişliğinde %50 ila %90 arasında daraltılmaya gidilmesi şeklinde yaptırımlar uygulanacak.

Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya yapılan başvurulara 48 saat içinde olumlu veya olumsuz yanıt verme zorunluluğu getiriliyor. Ayrıca, ilgili sosyal ağ sağlayıcı kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/ya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve başvurularına yönelik istatistiksel bilgilerin yer aldığı 6 aylık dönemlerle hazırlanmış raporları BTK’ya bildirecek. Rapor sosyal ağ sağlayıcının internet sitesinde de yer alacak. Sosyal ağ sağlayıcıya; 48 saat içinde yanıt verme yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde 5 Milyon Türk Lirası, raporlama yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde 10 Milyon Türk Lirası idari para cezası uygulanacak.

BBC’nin 12 Şubat 2020 tarihinde yayınladığı makale Almanya, Avustralya, Rusya, Çin ve Avrupa Birliği’nde uygulanan sosyal medya kanunları hakkında bilgiler veriyor.

Almanya’da 2018 yılında yürürlüğe giren NetzDG Yasası ülkede 2 milyondan fazla kullanıcısı olan sosyal medya platformlarına şikayetleri gözden geçirme, şikayet gelen içerikleri 24 saat içinde kaldırma ve süreçle ilgili 6 aylık rapor hazırlama yükümlülüğü getirdi. Yükümlülüğe uymayan bireyler 5 milyon Euro’ya, sosyal medya sağlayıcıları ise 50 milyon Euro’ya kadar para cezasına çarptırılabiliyor.

Avustralya’da ise 2015 yılında yürürlüğe giren kanun ile sosyal medya platformlarının taciz edici ve küfürlü içerikleri kaldırmasını talep edebilen Çevrimiçi Güvenlik Komisyonu yaratıldı. Çevrimiçi Güvenlik Komisyonu içeriklerin 48 saat içinde kaldırılmasını talep edebiliyor ve kullanıcılara 105.000 Avustralya Doları’na kadar, şirketlere ise 525.000 Avustralya Doları’na kadar para cezası hükmü verilebiliyor.Yeni Zelanda cami saldırısının bir sosyal medya platformunda canlı yayın şeklinde paylaşılmasından sonra 2019’da yürürlüğe giren bir başka yasa ile ise sosyal medya şirketinin teknoloji yöneticileri için üç yıla kadar hapis cezaları ve şirketin küresel cirosunun %10'una kadar olan mali ceza yaptırımları gündeme geldi.

Rusya’da 2015’te gündeme gelen veri yasaları Ruslarla ilgili verileri ülke içinde saklama yükümlülüğü getirdi. Veri yasasıyla ilişkili olarak LinkedIn engellendi, Facebook ve Twitter ise para cezasına çarptırıldı.

Çin’de ise Twitter, Google ve Whatsapp gibi sosyal medya platformları engellenmiş durumda. Çinli sağlayıcılar tarafından sağlanan sosyal medya platformlarında politik olarak hassas olduğu düşünülen mesajlar görüntülenebiliyor ve hassas olduğu düşünülen kelimelere sansür uygulaması getirilebiliyor. Ayrıca Çin Siber İdaresi 2019 yılında önceki 6 ayda 733 Web sitesini kapattığını ve 9.382 mobil uygulamayı temizlediğini açıkladı.

Avrupa Birliği’nde ise terör videolarına yönelik olarak, aşırılık içeren paylaşımlar 1 saat içinde silinmezse para cezası uygulanabiliyor. Ayrıca sosyal medya şirketlerinin veri depolaması ve kullanımı hakkında kurallar getiren Veri Koruma Yönetmeliği mevcut.