Sayılarla 2015’te İdam Cezası

15 Temmuz’da yaşanan darbe girişiminin bastırılması sonrasında idam konusu bir kez daha Türkiye’nin gündemine geldi. Yüzlerce sivilin hayatını kaybettiği darbe girişimi ile birlikte çeşitli kesimlerden darbecilerin idam ile cezalandırılması yönünde bir talep gelmesi üzerine, Cumhurbaşkanı ve siyasetçiler konunun mecliste ele alınabileceği yönünde açıklamalarda bulundular. 1984’ten beri fiilen, 2004’ten bu yana ise hukuken idam cezalarının Türk Hukuk sisteminden tamamıyla kaldırılmış olması nedeniyle konunun gündeme getirilmiş olması son derece önemli. İdam cezasının geri getirilmesi başta Türkiye’nin AB adaylığı sürecini tamamıyla rafa kaldıracak olması nedeniyle üzerinde durulması gereken bir konu. Bu içeriğimizde meselenin uluslararası hukuk boyutuna bakmadan önce 2015’te dünyada idam cezasının nerelerde ve hangi sıklıkta uygulandığı ile ilgili verileri Uluslararası Af Örgütü’nün raporu üzerinden inceledik.

2015, Son 25 Yılda İdam Cezası İnfazlarının En Çok Gerçekleştiği Yıl Oldu

Uluslararası Af Örgütü istatistiklerine göre 2015 yılı, 1989’dan bu yana en fazla ölüm cezasının infaz edildiği yıl oldu. Örgütün verilerine göre 2015 yılında en az 1.634 infaz gerçekleşti. İnfaz edilen idam cezalarında 2014’e göre %54’lük büyük bir artış yaşandı. Gerçekleştirilen infazların yanı sıra, 2015’te en az 1.998 insanın idam cezasına çarptırıldığı ve yıl sonu itibariyle 20.292 insanın idam cezası mahkumu olarak hapishanelerde tutulduğu belirtiliyor.

2015’de infaz edilen ölüm cezalarının %89’u sadece 3 ülkede yoğunlaşmış durumda. Bu üç ülke ise İran, Pakistan ve Suudi Arabistan. Listede Çin yer almıyor, çünkü ülkede idam cezası ile ilgili veriler devlet sırrı olarak korunuyor. Aşağıdaki tabloda 2015 yılında hangi ülkede kaç infazın gerçekleştiği bilgisi verilmiş. Listede Suriye’nin olmayışı ise dikkat çekici. Örgüt, 2013-2015 yılları arasında ülkede idam infazı konusunda teyitli bir bilgi alamadığı için Suriye’yi listeye dahil etmemiş. Bunların yanı sıra listede yer alan bazı ülkelerde infaz sayısı verilmek yerine + sembolü kullanılarak söz konusu bölgede kesin sayısı bilinmeyen idam infazları olduğu anlatılmak istenmiş.

Bu ülkeler arasında Pakistan 2015’te gerçekleştirilen idam sayısını en çok arttıran ülke oldu. 2008-2014 yılları arasında sivil vatandaş idamlarını donduran ülke, 2014’te Peşaver bölgesinde bir okula gerçekleştirilen terörist saldırı sonrasında söz konusu kararı rafa kaldırarak terörle ilgili suçlar için idam cezasını yeniden yürürlüğe soktu. Ancak 2015’in Mart ayında idam cezasının kapsamı genişleterek cinayet ve dine karşı küfür suçlarını da kapsamaya başladı. 2015 yılında Pakistan’da 326 insan idam edildi ve UAÖ’nün kayıtlarına göre bu bir ülkede bir yıl içerisinde gerçekleştirilen en yüksek sayıdaki idam infazı oldu.

İdam Cezası Olmayan Ülke Sayısı 102

Hukukunda idam cezasına yer vermeyen ülke sayısı 1977’ye kadar sadece 16’ydı. 2015 yılı itibariyle ise aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 102 ülkede idam cezası yok.  58 ülkede ise idam cezası yürüklükte ve uygulanıyor. Bu ülkelerin 32’sinde ise en az 10 yıldan beri infaz edilen ölüm cezası yok. Son olarak 6 ülkede ise idam cezası sadece savaş ve cinayet gibi adi suçlar için yürürlükte.