Küresel İnovasyon Endeksi'nde Türkiye

2017 Küresel İnovasyon Endeksi ülkelerin yenilikçi araştırma ve ürünler için ayırdıkları kaynakları detaylı bir şekilde incelemeye olanak veriyor. Dünya Fikri Mülkiyet Kurumu (WIPO) önderliğinde hazırlanan rapor, inovasyon ile ekonomik kalkınma arasındaki ilişkiye dikkat çekerek, bu denklemde inovasyonu ekonominin itici gücü olarak tanımlıyor. Onlarca gösterge ışığında 127 ülkeyi değerlendirmeye tabi tutan çalışma, hakkaniyetli bir değerlendirme yapmak adına ülkeler arasında gelir farklılıklarını da göz önüne alıyor.

Endeks ülkelerin genel değerlendirme skorunu belirlerken, "inovasyon girdileri" (input) ve "inovasyon çıktıları" (output) başlıklı iki kategorideki durumlarını göz önüne alıyor. İnovasyon girdileri ülke ekonomisinde inovasyon faaliyetlerinin temel bileşenleri olan kurumlar, insan kaynağı, altyapı, piyasa ve iş dünyasının gelişmişliğinden oluşurken, inovasyon çıktıları ise bu girdiler tarafından üretilen makale ve patent sayısı gibi bilişsel ve teknolojik ürünlerle temsil ediliyor. Raporda ortaya çıkarılan üçüncü bir önemli performans kriteri ise "inovasyon verimliliği" ve bu kriter kullanılan girdi ile üretilen çıktı arasındaki orana odaklanıyor.

2017 endeksi sonuçlarına hızlıca bakıldığında göze çarpan ilk şey, inovasyon konusunda en başarılı olan ilk 25 ülkenin 24'ünün gelişmiş ekonomilerden oluşması. İlk üç sırasında İsviçre, İsveç ve Hollanda'nın yer aldığı listenin 22'inci sırasında bulunan Çin, üst-orta gelir grubundaki tek ülke konumunda. Türkiye ise genel sıralamada 43'üncü sırada yer alırken, üst-orta gelir grubundaki ülkeler kategorisinde Çin, Bulgaristan, Malezya ve Romanya'nın ardından 5'inci sırada yer alıyor.

AB ülkeleri, AR-GE harcamalarının GSYH içindeki payını 2030'a kadar %3'e çıkarmayı hedefliyor. Türkiye'nin ise bu alandaki durumu çok parlak değil. TÜİK verilerine göre Türkiye, 2009'dan bu yana AR-GE harcamalarının GSYH'deki payını %0,81'den, %0,94'e çıkardı. Ancak, Türkiye'nin bu dönemdeki performansı WIPO raporunda bir başarı olarak yorumlanıyor. 2008 küresel ekonomik krizini AR-GE yatırımlarının azalmasına yol açan bir milat olarak yorumlayan rapor, Türkiye'yi krizi takip eden dönemde AR-GE payını kısmayan ve sonrasında arttırmaya devam eden ülkeler arasında dördüncü sıraya yerleştiriyor.

Çalışmaya göre, Türkiye'nin birçok ülkeye nazaran iyi durumda bulunduğu kategori ise inovasyon verimliliği konusundaki performansı. Türkiye inovasyona ayırdığı kaynağa nazaran (işgücü, kurum, altyapı, vb.) en fazla ürün (patent, makale, vb.) elde eden ülkeler arasında 9'uncu sırada yer alıyor. Öyle ki GSYH'sine kıyasla, ulusal düzeyde en çok endüstriyel tasarım patent başvurusunda bulunan ülke kategorisinde Türkiye, Çin İtalya Kore ve Moldova'yla birlikte birinciliği paylaşıyor. Benzer şekilde, marka başvurularının çokluğu konusunda da Türkiye 7'inci sırada yer alıyor.