Öğrenci Olmak Her Geçen Gün Pahalılaşıyor

Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) verilerine göre, birinci ve ikinci öğretime kayıtlı her on öğrenciden beşi öğrenim kredisi alırken ikisi de öğrenim bursu alıyor. Ancak öğrencilerin kendilerini maddi açıdan desteklemek amacıyla aldıkları burs ve krediler, enflasyon karşısında her geçen gün daha da değersizleşiyor. 2017-2021 arası üniversiteye başladığını varsaydığımız bir öğrencinin 2021-2022 döneminde alabileceği burs/kredi miktarları %53 oranında artarken, bu seneler içinde ortalama fiyatlar ise %71,5 oranında yükseliş gösterdi. Yani birçok öğrencinin eğitim hayatını devam ettirmek için aldığı burs ve krediler, yüksek enflasyon oranları karşısında erirken, aynı standartta bir öğrenim hayatı sürdürmek ise her geçen gün güçleşiyor.

3 Kasım 2021 tarihinde TÜİK tarafından açıklanan TÜFE verilerinde, Ekim 2020'ye göre fiyat düzeylerindeki değişimin %19,89 seviyesinde olduğu belirtildi. 2005’ten bu yana bir önceki yılın aynı ayına göre enflasyon oranlarına bakıldığında, Ekim 2021’in bu süre zarfındaki en yüksek 9. enflasyon oranı olduğu görülüyor. Ekim 2021 aynı zamanda son 30 aydaki en yüksek yıllık fiyat düzeyi değişimi.

Bu bültende üniversite öğrencisinin 2017-2018 döneminde okula başladığını ve 2021-2022 döneminde mezun olacağını düşünerek, 5 senelik bir üniversite hayatı varsaydık. TÜİK madde sepeti içinden bir üniversite öğrencisinin harcamaları içinde yer alması muhtemel maddelerin ücretlerini, her yılın ekim ayını gösterecek şekilde seçerek bu fiyatların artış oranını hesapladık. Daha önce hazırladığımız benzer bir içerik olan ve fiyat değişimlerini belirli bir gruba göre incelediğimiz “Çocuk Enflasyonu” bültenimize buradan ulaşılabilir.

2021-2022 yılı için KYK yurtlarının fiyatlarının 230 lira olacağı açıklanmıştı. KYK yurtlarının internet sayfasında “standardı yüksek, özel nitelikli yurtların aylık ücreti 250-390 tl arasındadır.” bilgisi yer alıyor. Buna göre, 2021 yılında 650 lira olan KYK kredi ve bursu dışında başka desteği olmayan bir öğrenci, bursunun en az üçte birini yurt bedeli olarak KYK’ye geri ödüyor.

Yurtta kalmayan öğrenciler için de durum pek farklı değil. 3 Kasım 2021 tarihinde yayımlanan en güncel TÜİK madde sepetine göre, Türkiye genelinde “Kiracı Tarafından Ödenen Gerçek Kira” miktarının 2017 Ekim ayında 801,3 liradan 2021 Ekim ayında 1242,6 liraya çıktığı görülüyor. Bu değişim, Türkiye genelinde son 4 yıl içinde ortalama kira ücretlerinde %55,1’lik bir artışa denk geliyor.

Ancak bu artışın şehir bazında farklılık göstereceğini de belirtmek önemli. Değişimi şehir ve metrekare bazında incelemek adına TÜFE verilerinin yanında, Sahibinden.com tarafından aylık olarak açıklanan konut endeksi verileri de yararlı bir görüş sunuyor. Ekim 2017’den beri üç büyükşehirde metrekare başı ortalama kira fiyatlarının değişimi şu şekilde:

Ekim 2017’den itibaren üç büyükşehirde metrekare başına kira ücretlerinin değişimi incelendiğinde, İstanbul’da yaşayan bir öğrenci Ekim 2021’de, Ekim 2017’dekine metrekare başına %127,6 daha fazla ücret ödüyor. Bunun yanında son 1 sene içinde metrekare başına kira ücretleri İstanbul’da %73, Ankara ve İzmir’de ise %49 oranında artış gösterdi.

Kira ve yurt masraflarındaki değişimin yanında, fatura giderleri de öğrencilerin masrafları arasında büyük yer tutuyor. Hem son bir sene içinde, hem de son 4 sene içinde en çok artış gösteren barınma giderinin birim başı elektrik ücretleri olduğu görülüyor. 2021’de bir üniversite öğrencisi 1 kWh elektrik için, geçen seneye göre ortalama %22, üniversiteye ilk girdiği seneye göre ise %122,6 oranında daha fazla ödüyor. Artış oranları karşılaştırıldığında ikinci sırada doğalgaz ücretlerinin geldiği görülüyor. 1 m3 doğal gaz için artış oranı son bir yılda %19,7 olurken, metreküp başı ücret son 4 yılda ortalama %98,8 artış göstermiş. TÜİK madde sepetinden derlenen 2017-2021 arasında birim başı su, doğalgaz, elektrik ve internet ücretlerindeki değişim aşağıdaki tabloda görülebilir:

Ekim 2017 tarihinden beri çeşitli ulaşım araçlarının fiyat değişimleri incelendiğinde ise her kategoride son 4 yıl içinde en az %30 artış olduğu görülüyor. Son 1 yıl içinde, seçilen kategorilerde en çok fiyat artışı %29,3 ile şehirlerarası otobüs ücretleri ve %28,5 ile uçak bileti ücretlerinde görülüyor. Son 4 yılda ise uçak bileti ücretlerinin %500,8; şehirlerarası otobüs ücretlerinin %91,1 ve şehirlerarası tren ücretlerinin %88,8 oranında arttığı gözlemleniyor.

TÜİK madde sepetinden ekim aylarındaki fiyat değişimleri göz önüne alındığında, 2020 Ekim fiyatlarına oranla 2021 ekimde ortalama televizyon fiyatlarının %92,3 arttığı görülüyor. Son 4 senede televizyon fiyatlarının %242, bilgisayar fiyatlarının ise %241,7 oranında arttığı görülüyor. Seçilen temel elektronik ürünlerin hepsinde 4 sene içinde en az 2,5 kat artış söz konusu.

Kültür, sanat ve hobi alanında kategorisine dahil olabilecek kalemler incelendiğinde müzik aleti fiyatlarındaki artış dikkat çekiyor. TÜİK verilerine göre son 1 sene içinde %31,9 oranında artan müzik aleti ücretleri, son 4 yılda ise %1438,2 oranında yani yaklaşık 15 kat artış göstermiş. Bir üniversite öğrencisinin şu an sinemaya gitmek için vereceği ücret 4 yıl öncesine göre %69,7, tiyatroya gitmek için ise %135 daha fazla. Kablolu ve özel televizyon yayın hizmetlerinde ise 4 seneye göre %4,9’luk bir düşüş söz konusu. Spor müsabakalarına giriş ücreti hesaplanırken futbol maçları dikkate alınmış. Buna göre futbol maçı ücretleri geçen seneye göre %12,4, 4 sene önceye göre ise %79,9 oranında artış göstermiş.

TÜİK madde sepetinde yer alan “özel üniversite ücretleri” kalemine göre Ekim 2017’de ortalama 33.011 Lira civarında olan ücretler, 4 yıl sonunda yaklaşık %73,6 artarak Ekim 2021’de 57.309 Liraya yükseldi.